«Δεν µπορούσα να βγάλω από το µυαλό µου µια σκέψη: πόσο άδικο ήταν που εγώ είχα ένα σπίτι να πάω, ενώ χιλιάδες οικογένειες είδαν τις ζωές τους ξαφνικά να γίνονται συντρίµµια». Αυτά τα λόγια ανήκουν στην ηθοποιό Michelle Yeoh, η οποία, µετά το πρώτο της Όσκαρ τον περασµένο Μάρτιο, σε άρθρο της στους New York Times θέλησε να στρέψει τους προβολείς που δικαιολογηµένα έπεσαν πάνω της, καθώς ήταν η πρώτη Ασιάτισσα που κέρδισε το χρυσό αγαλµατίδιο Α’ Γυναικείου Ρόλου, σε ένα θέµα που δεν αφορά µόνο την ίδια, αλλά ολόκληρη την ανθρωπότητα: την καταστροφή του περιβάλλοντος.
Η ηθοποιός αναφέρθηκε στην ηµέρα που της άλλαξε τη ζωή, το 2015, όταν βίωσε τον καταστροφικό σεισµό στο Νεπάλ. Συγκλονίστηκε, έφυγε για λίγο από τη χώρα αλλά επέστρεψε άµεσα για να βοηθήσει όπως µπορούσε. Έναν χρόνο αργότερα, ως Πρέσβειρα Καλής Θελήσεως του Προγράµµατος Ανάπτυξης των Ηνωµένων Εθνών, αφιέρωσε και επίσηµα πια µεγάλο µέρος της καθηµερινότητάς της στην ανακούφιση των ανθρώπων που υποφέρουν από τις φυσικές καταστροφές, οι περισσότερες από τις οποίες αποτελούν συνέπεια της κλιµατικής αλλαγής. Την εµπειρία της και τα µαθήµατα που πήρε από αυτή, διηγείται µε λεπτοµέρειες στο Green αφιέρωµα του ELLE Ιουνίου, παρουσιάζοντας ταυτόχρονα και µια άλλη παράµετρο της οικολογικής καταστροφής: το πόσο πλήττονται από αυτήν οι γυναίκες. Σύµφωνα µε την ίδια, οι φυσικές καταστροφές φέρνουν στην επιφάνεια τις ήδη υπάρχουσες βαθιές ανισότητες: οι γυναίκες σηκώνουν το µεγαλύτερο βάρος αυτής της δύσκολης κατάστασης. Είναι οι τελευταίες που επιστρέφουν στο σχολείο, που έχουν πρόσβαση σε βασικά αγαθά όπως το νερό, οι σωστές συνθήκες υγιεινής, τα εµβόλια. Και συνήθως είναι οι τελευταίες που βρίσκουν δουλειά.
Σε αυτό το Green Issue, µε αφορµή την Παγκόσµια Ηµέρα Περιβάλλοντος, µαζί µε τη Yeoh φιλοξενούµε τις φωνές και άλλων διάσηµων ή µη ακτιβιστών, ανθρώπων που ασχολούνται µε το περιβάλλον και τη βιωσιµότητα στην επιστήµη, στη µόδα, στην πολιτική, στην κοινωνία.
Σκοπός µας, να προσφέρουµε επιπλέον πληροφορίες και γνώσεις για το τι συµβαίνει στον πλανήτη µας αυτή τη στιγµή, τι ενέργειες γίνονται για τη σωτηρία του από διεθνείς οργανισµούς, αλλά και µέσω τοπικών, ακόµη και ατοµικών δράσεων. Στόχος µας, επίσης, είναι να φωτίσουµε τις παραµέτρους αυτής της ανοιχτής πληγής, η οποία σαν τσουνάµι παρασέρνει πτυχές της καθηµερινότητάς µας που ούτε καν είχαµε φανταστεί.
Εδώ και αρκετό καιρό οι ειδικοί µιλούν για µια νέα µορφή στρες, το κλιµατικό, που προκύπτει από τα τραυµατικά βιώµατά µας σε σχέση µε τις φυσικές καταστροφές, από την αδυναµία µας να κάνουµε κάτι για να φρενάρουµε το τέλος, από τις ενοχές, γιατί, ενώ µπορούµε να δράσουµε, δεν το κάνουµε και, κυρίως, από τον φόβο µας να αντιµετωπίσουµε ένα δυσοίωνο µέλλον.
Σύµφωνα µε την Greta Thunberg, παγκόσµιο σύµβολο του περιβαλλοντικού ακτιβισµού, το άγχος για την κλιµατική αλλαγή «είναι µια φυσιολογική αντίδραση, διότι έτσι όπως είναι ο κόσµος µας σήµερα, µε κανέναν να µη φαίνεται να ενδιαφέρεται για ό,τι συµβαίνει, είναι ανθρώπινο να νιώθει κανείς έτσι». Όσο για τη λύση; «Όταν αναλαµβάνεις δράση, όλα αποκτούν νόηµα, αισθάνεσαι ότι κάτι γίνεται. Αν θέλεις να ξεφορτωθείς αυτό το άγχος, ανάλαβε δράση εναντίον του», συµπληρώνει η ίδια.
Και τι σηµαίνει, άραγε, δράση; Όλοι αναρωτιόµαστε τι είναι αυτό που πρέπει να κάνουµε, αν µπορούµε να το κάνουµε, αν το κάνουµε σωστά και αν, σε περίπτωση που το κάνουµε, αυτό θα µπορέσει να αντιστρέψει την κατάσταση ή απλώς παλεύουµε µόνοι µας για το τίποτα. Ναι, καταναλώνουµε το νερό µε φειδώ, έχουµε αντικαταστήσει τα πλαστικά σκεύη µε γυάλινα, αγοράζουµε λιγότερα ρούχα, ανακυκλώνουµε, δεν χρησιµοποιούµε το αυτοκίνητό µας άσκοπα. Είναι αρκετά όµως αυτά; Οι άλλοι σκέφτονται όπως εµείς; Πράττουν όπως εµείς; Η απάντηση σε όλα τα παραπάνω είναι ασαφής και δύσκολη. Από την άλλη, η Ιστορία και η προσωπική ιστορία του καθενός έχουν δείξει ότι τίποτα δεν αλλάζει συνολικά αν δεν αλλάξουµε πρώτα εµείς οι ίδιοι. Το δικό µου επαναχρησιµοποιούµενο καλαµάκι θεωρητικά δεν θα σώσει τα δάση του Αµαζονίου, αλλά µπορεί και να το κάνει. Το δικό µου επαναχρησιµοποιούµενο καλαµάκι και το δικό σου ηλεκτρικό αυτοκίνητο είναι δυο σταγόνες στον απέραντο ωκεανό των µέτρων που πρέπει να παρθούν και των πολιτικών που πρέπει να ακολουθηθούν από τις κυβερνήσεις και τις επιχειρήσεις προκειµένου κάτι να αρχίσει να διασώζεται. Είναι όµως µια ένδειξη αλλαγής κουλτούρας και νοοτροπίας.
Η βιωσιµότητα δεν είναι πλέον η… τρέλα των λίγων, το εναλλακτικό, το γραφικό. Είναι αναγκαιότητα, είναι το µάθηµα που πρέπει να διδάσκεται στα σχολεία, είναι η «επιστήµη» που πρέπει να αναπτυχθεί από ικανούς και άρτια καταρτισµένους ανθρώπους, είναι η πολιτική που πρέπει να καλλιεργηθεί, είναι η γνώση που πρέπει να µας µεταδοθεί, είναι το µέλλον που έπρεπε να είχαµε ασπαστεί χθες, είναι η ευκαιρία, είναι η επιλογή, είναι η συνείδηση.
Ο διάσηµος ηθοποιός Jason Momoa, που επίσης µιλάει σε αυτό το τεύχος, το θέτει τόσο απλά: «Οι επιλογές µας µπορεί να µην είναι ακόµα τέλειες, αλλά είναι ζωτικής σηµασίας εµείς- τα άτοµα, οι εταιρείες, οι κυβερνήσεις- να κάνουµε επειγόντως βήµατα ώστε να γίνουµε καλύτεροι». Βρισκόµαστε στους πρόποδες ενός πανύψηλου βουνού. Δεν έχουµε ιδέα τι γίνεται στην κορυφή. Το βήµα µας είναι το µόνο που ορίζουµε, η συνείδησή µας η µοναδική σταθερά. Αν µαζευτούν πολλές αντίστοιχες συνειδήσεις, αν λάβουµε τη γνώση, την υποστήριξη και τις ευκαιρίες από τα κράτη και τους ισχυρούς, θα το ανεβούµε το βουνό. Η µάχη µοιάζει χαµένη, αλλά δεν έχει χαθεί.
Μαρία Πατούχα
mpatoucha@atticamedia.gr
