Πριν από λίγες ημέρες η Μαντόνα έδωσε δημοσίως ένα καυτό φιλί στο νέο αστέρι της ραπ Nicki Minaj. Η 54χρονη σταρ απολογήθηκε λίγες ώρες αργότερα για την αυθόρμητη πράξη της λέγοντας πως βρισκόταν υπό την επήρεια αλκοόλ. Ο συγγραφέας Τζακ Κέρουακ ποτέ δεν έκρυψε την αδυναμία του στο ουίσκι. Στις φλέβες του Ιταλού ζωγράφου Μοντιλιάνι κυλούσε αλκοόλ, ενώ ο εκκεντρικός Μικ Τζάγκερ έχει παραδεχτεί πως στη ζωή του μέχρι τώρα έχει καταναλώσει τόνους οινοπνευματωδών… Η ζωή των καλλιτεχνών είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με τις καταχρήσεις. Τώρα, ωστόσο, φαίνεται πως βρέθηκε η επίσημη επιστημονική εξήγηση για τη λατρεία που δείχνουν στα αλκοολούχα. Νέα αμερικανική έρευνα αποδεικνύει πως μια μέτρια ποσότητα αλκοόλ στο αίμα δεν αυξάνει μόνο την παρόρμηση αλλά και τη δημιουργική μας διάθεση…
Είναι το καύσιμο της έμπνευσης;
Σε υπερβολικές δόσεις το ποτό αποδεικνύεται βλαβερό, αλλά σε μέτριες μπορεί, άραγε, να οξύνει το πνεύμα μας και να μας κάνει πιο δημιουργικούς; Μάλλον, αν πιστέψουμε τους ερευνητές στο τμήμα Ψυχολογίας του Πανεπιστημίου του Ιλινόις στο Σικάγο, που πρόσφατα δημοσίευσαν το κείμενο της μελέτης τους στο επιστημονικό έντυπο Consciousness and Cognition. Σύμφωνα με τα συμπεράσματά τους, τα πράγματα που αλλάζουν τη συνειδησιακή μας κατάσταση, έτσι ώστε να ξεφεύγουμε έστω και για λίγο από την πραγματικότητα, εντείνουν τη φαντασία μας και τον τρόπο που αντιλαμβανόμαστε τον κόσμο γύρω μας.
Στη συγκεκριμένη έρευνα συμμετείχαν ογδόντα άτομα νεαρής ηλικίας: σαράντα από αυτούς κατανάλωσαν αλκοόλ σε μέτριες ποσότητες, ενώ οι άλλοι μισοί παρέμειναν εντελώς νηφάλιοι. Στα μέλη της πρώτης ομάδας δόθηκαν αρχικά μερικά σνακ. Ύστερα οι ερευνητές τούς ζήτησαν να παρακολουθήσουν την ταινία Ο Ρατατούης σερβίροντάς τους ελεγχόμενες δόσεις βότκας με χυμό από βατόμουρα. Την ίδια ταινία, ωστόσο, παρακολούθησε και το γκρουπ εκείνων που δεν είχαν πιει.
Στη συνέχεια, οι υπεύθυνοι προχώρησαν στην επόμενη φάση υποβάλλοντας όλους τους εθελοντές σε γραπτό τεστ. Τα αποτελέσματα έδειξαν πως οι πότες έλυσαν πιο γρήγορα και πιο σωστά το 58% των ασκήσεων σε αντίθεση με τους «καθαρούς», οι οποίοι έδωσαν σωστές απαντήσεις μόνο στο 42% του συνόλου των ερωτήσεων. Οι πρώτοι, μάλιστα, φάνηκε πως βελτίωσαν την πνευματική τους απόδοση κατά 30%, ενώ τόνισαν πως οι απαντήσεις ήρθαν ξαφνικά στο μυαλό τους, σαν ένα είδος φαεινής ιδέας, και ότι δεν κατέληξαν σε αυτές ύστερα από συστηματική σκέψη.
Όπως υποστηρίζουν οι επιστήμονες, το παραπάνω πείραμα έδειξε πως η επίδραση του αλκοόλ στις εκτελεστικές λειτουργίες του εγκεφάλου πιθανότατα να ευνοεί την ταχύτερη επίλυση κάποιων ζητημάτων που έχουν να κάνουν με τη φαντασία και τη δημιουργικότητα. Αυτή η υπόθεση εξηγεί το λόγο για τον οποίο οι περισσότεροι καλλιτέχνες, συγγραφείς, μουσικοί, ποιητές και ζωγράφοι έχουν μια ροπή προς την κατανάλωση ουσιών. Ίσως να έχουν ανάγκη από κάτι που τους βοηθά να αντλήσουν ιδέες και έμπνευση. Ίσως να χρειάζονται ένα είδος καυσίμου που θα τους δώσει πνευματική ενέργεια και ώθηση.
Υπάρχει αντίλογος
Κάθε νόμισμα έχει δύο όψεις. Η Τζένιφερ Γουάιλι, επίκουρη καθηγήτρια Ψυχολογίας στο Πανεπιστήμιο του Ιλινόις και συγγραφέας της μελέτης, διευκρινίζει: «Σε καμία περίπτωση δεν θέλαμε να δώσουμε ένα άλλοθι στη σχέση του αλκοόλ με την τέχνη και τη δημιουργικότητα. Οι δοκιμές μας έγιναν σε άτομα που είχαν… φτιαχτεί με δύο ποτηράκια και όχι σε άτομα που είχαν πιει μέχρι τελικής πτώσεως. Δεν είμαστε καθόλου βέβαιοι πως αυτά τα θετικά αποτελέσματα της έρευνας θα συνέβαιναν αν οι συμμετέχοντες καλούνταν να ποτίσουν το αίμα τους με γενναίες ποσότητες οινοπνευματωδών». Όπως διευκρινίζει η Ελληνίδα ψυχολόγος Παναγιώτα Κολώνη, «πολλοί ταλαντούχοι καλλιτέχνες έχουν χρησιμοποιήσει ναρκωτικά και αλκοόλ ως πηγή έμπνευσης, για αύξηση της παραγωγικότητάς τους ή ως έναν τρόπο να διαχειριστούν την ευαισθησία τους. Πολύ συχνά καταλήγουν εξαρτημένοι. Είναι γνωστό ότι ο Μπετόβεν έπινε κρασί όταν έγραφε μουσική. Επίσης, κατάχρηση αλκοόλ έκαναν οι Πόε, Ντοστογιέφσκι και Χέμινγουεϊ. Όσο θεαματικός είναι ο αριθμός των καλλιτεχνών που κάνουν χρήση, ακόμα και κατάχρηση αλκοόλ, άλλο τόσο εντυπωσιακό είναι και το τίμημα που πληρώνουν!». Όπως μάλιστα ομολογεί η ειδικός, δεν είναι βέβαιο αν έχουν βάση οι ρομαντικοί μύθοι για τη σχέση αλκοόλ και τέχνης: «Σίγουρα δεν υπάρχει καπνός χωρίς φωτιά, αλλά το να αναζητούμε διαφορετικές καταστάσεις συνείδησης με τη βοήθεια ουσιών έχει μακρά ιστορία. Ίσως να υπάρχει μια γενετική βάση που συνδέει τη δημιουργικότητα με την εξάρτηση. Παρόλο που το αλκοόλ είναι σημαντικό κομμάτι στη ζωή των ανθρώπων που ασχολούνται με την τέχνη, η σχέση του με τη δημιουργικότητα παραμένει πολύπλοκη. Με άλλα λόγια, η ιδιότητα του ποτού να προκαλεί έμπνευση είναι μάλλον μύθος παρά πραγματικότητα. Τίποτα περισσότερο ίσως από μια ρομαντική μορφή αυτοκαταστροφής».
