Μπορούμε να μιλάμε για ηθική μόδα και αειφορία σε μια τόσο “ανήθικη” εποχή για όλους τους κλάδους;
Στα περισσότερα από είκοσι χρόνια πορείας μου στην αειφορία της μόδας ήταν πάντα μιά “αυτόματη” ερώτηση που ερχόταν στο μυαλό μου ιδιαίτερα κάθε φορά που αγώνες για να βελτιώσουμε τη μόδα και το αποτύπωμα της στο πλανήτη, φάνταζαν άκαιροι και μάταιοι μπροστά σε μια πραγματικότητα που το κακώς εννοούμενο κέρδος μας οδηγούσε με μαθηματική ακρίβεια σε μια δυστοπική πραγματικότητα. Από την άλλη ίσως αυτό με πείσμωνε για να ασχοληθώ ακόμη περισσότερο.
Πόσο πολιτικό μπορεί να γίνει το φίλτρο για να “νικήσει” η ηθική στη βιομηχανία μόδας; Με άλλα λόγια χρειάζονται θεσμοί και νόμοι;
Με τη κλιματική κρίση που διανύουμε, πλημμύρες, πυρκαγιές, ατμοσφαιρική ρύπανση, περιβαλλοντική υποβάθμιση, ασθένειες όπως ο Covid αλλά και η Νόσος των Λεγεωνάριων που θα μας απασχολήσει άμεσα, θα ήταν αδιανόητο να περιμένουμε από την αγορά να εξυγιανθεί από μόνη της. Υπάρχει ένα τεράστιο θεσμικό κενό παγκόσμια. Ωστόσο στη Γλασκόβη, το Νοέμβριο του 2021 τέθηκαν στόχοι για την οικοδόμηση μιας πράσινης ανάπτυξης και βέβαια η μόδα που είναι ο δεύτερος μολυντής μετά τις πετρελαϊκές, δεν θα μπορούσε να λείπει από το τραπέζι των διαβουλεύσεων. Μάλιστα εννιά πρωτοπόροι σχεδιαστές από πέντε ηπείρους, με άξονα τα παραδοσιακά μέσα της κάθε χώρας και με κίνητρο όσο το δυνατό να δουλέψουν με τους τοπικούς φυσικούς πόρους, κλήθηκαν να απαντήσουν στις συζητήσεις μέσα από διαδικτυακά σεμινάρια. Τα σεμινάρια αυτά δημιουργήθηκαν από το “Fashion Open Studio” σε συνεργασία με το Βρετανικό Συμβούλιο. Επίσης η ίδια η πόλη της Γλασκόβης αποτελεί ένα δείγμα πράσινης μετάβασης από μια βιομηχανική γκρίζα πόλη σε μια πόλη γεμάτη πεζόδρομους, ποδηλατοδρόμους και εκατό πάρκα και κήπους που τη κάνουν ιδανική τόσο για τους κατοίκους της όσο και για τους επισκέπτες.
Η γυναίκα και ο φεμινισμός μέσα σε αυτή την εξίσωση της ηθικής μόδας πώς πιστεύετε ότι υπάρχει και μπορεί να λειτουργήσει;
Ηθική μόδα χωρίς τη πλήρη υποστήριξη προς τις γυναίκες όσο αφορά ιδιαίτερα τα εργασιακά τους δικαιώματα, την υγεία, λεκτική και σωματική βία, θα ήταν ελλιπής για να μη πω ανήθικη και υποκριτική. Οι γυναίκες έχουν ταλαιπωρηθεί από σχόλια που ξεκινούν από εμφάνιση, κιλά, ηλικία και πολλά άλλα. Επίσης πολλές φορές τα media και εταιρίες διαπραγματεύονται με τις έννοιες, φεμινισμός και ενδυνάμωση με στόχο το κέρδος και τη προβολή χωρίς να εμβαθύνουν. Η ηθική μόδα έχει ως στόχο την πλήρη απελευθέρωση της γυναίκας όχι μόνο από στερεοτυπικές προκαταλήψεις του παρελθόντος αλλά και να ξεφύγει από τη πατριαρχική δομή που έχουν αποδεχτεί οι γυναίκες στην είσοδο τους στη εργασία. Η γυναίκα bitch σύμβολο επιτυχίας στα 80’s και 90’s που δικαίωνε τις συμπεριφορές των αρρένων συνάδελφων της, σήμερα αμφισβητείτε από τις νέες γενιές, οι οποίες προτείνουν αντί μιας μοναχικής επιτυχίας την ομαδικότητα, κοινές ανησυχίες και στόχους και επάνω από όλα τη φιλία και αξίες ως προάσπιση της ψυχικής τους υγείας.
Ποιο είναι το πιο πρακτικό και ποιο το πιο συναισθηματικό επιχείρημα για να γίνουμε πιο ευαίσθητοι απέναντι στα ρούχα μας σύμφωνα με εσάς;
Κάθε φορά που πλένουμε τα ρούχα μας που συνήθως στο μεγαλύτερο τους ποσοστό είναι συνθετικά, εκατομμύρια μικροΐνες χύνονται στα ποτάμια και στους ωκεανούς. Αυτό έχει ως συνέπεια να περάσουν πρώτα στη τροφική αλυσίδα και τα τελευταία χρόνια ανιχνεύονται και στους ανθρώπους σε ιστούς του σώματος, συμπεριλαμβανομένων των πνευμόνων μας, κάτι που έχει πανικοβάλλει τη παγκόσμια ιατρική κοινότητα. Οι ντουλάπες μας είναι γεμάτες από τέτοια ρούχα που πέρα από την τεράστια μη ορατή ζημιά στο περιβάλλον που κάνουν, λόγω των χαμηλών ποιοτικών χαρακτηριστικών που έχουν, μας δημιουργούν ένα άγχος κάθε φορά που πάμε κάπου και” η εμφάνιση μας θέλουμε να μετράει”. Όταν τα ρούχα που επιλέγουμε είναι αποτέλεσμα μιας επιπόλαιας αγοράς που έγινε με κίνητρο μια φτηνή τιμή ή μια τάση της εποχής που όμως δεν αφορά το σωματότυπο μας ή την αισθητική που έχουμε προαποφασίσει για τη δημιουργία μια συμπαγής και άρτιας εικόνα μας τότε αυτά τα ρούχα ή θα πιάνουν απλά χώρο στη ντουλάπα μας ή θα καταλήξουν σε κάποια χωματερή.
Πώς θα περιγράφατε τον υγιή καταναλωτισμό;
Ο υγιής καταναλωτισμός είναι εκείνος που θέτει ως προτεραιότητα την προσωπική μας υγεία και προστασία του περιβάλλοντος. Αυτό μπορεί να επιτευχθεί με τη συνεχή ενημέρωση. Υποπροϊόντα από φρούτα και λαχανικά έχουν ήδη μετατραπεί σε υφάσματα ικανά να δημιουργήσουν πολύ καλής ποιότητας ένδυση και υπόδυση. Μετάξι από φλούδες πορτοκαλιών, δέρματα από μανιτάρι και ανανά είναι πολύ φιλικά και με το σώμα μας, προϊόντα μη βίας προς άλλους “συγκάτοικους” στο πλανήτη και δίνουν μια νέα ώθηση και ενδιαφέρον στην ένδυση και υπόδηση. Επίσης οφείλουμε να γνωρίζουμε τα ρούχα μας πως παράγονται, κάτω από ποιες συνθήκες και αν οι εργαζόμενοι πληρώνονται δίκαιους μισθούς και υπερωρίες αλλά και αν οι συνθήκες και οι υποδομές είναι ασφαλείς. Όλοι πρέπει να θυμόμαστε όταν προβαίνουμε σε μια αγορά το εργοστάσιο Rana Plaza στο Μπαγκλαντές που κατέρρευσε στις 24 Απριλίου 2013 στο Μπαγκλαντές, σκοτώνοντας 1134 ανθρώπους στη πλειοψηφία τους γυναικόπαιδα. Έτσι δημιουργήθηκε το κίνημα Fashion Revolution με το #whomademyclothes, που αναγκάζει τις εταιρίες να αποκαλύψουν τα εργοστάσια με τα οποία συνεργάζονται, να δεσμεύονται για τις συνθήκες εργασίας, τους μισθούς και να δημοσιεύουν ετήσιες αναφορές αειφορίας, οπότε αποκτούν και πιο φιλική συμπεριφορά προς το περιβάλλον.
Ποια είναι η πιο ελπιδοφόρα ανακάλυψη που θα μπορούσε να μας δείξει φως στο σκοτεινό τούνελ; Καμία ανακάλυψη δεν μπορεί να μας πάει μπροστά όσο και να βροντοφωνάζουμε για τη τεχνολογία, που πραγματικά μέχρι ένα βαθμό είναι σύμμαχος στη καινοτομία υφασμάτων και μείωσης του ανθρακικού αποτυπώματος, αν δεν εξελιχθούμε εμείς οι ίδιοι, το ανθρώπινο είδος. Η αποδοχή του πολέμου σε μια metacovid εποχή είναι αν όχι αυτοκτονία, σίγουρα αποδοχή για επιβίωση σε ένα πρωτόγνωρα υποβαθμισμένο περιβάλλον. Δυστυχώς λείπουν οι φωνές της απλής λογικής που να θέσουν σε όλα αυτά τα “λαμπρά μυαλά” των οικονομολόγων ότι μετά από παγκόσμιους πολέμους έρχεται οικονομική άνθιση, ότι αυτό δεν μπορεί να ισχύσει κατά τη περίοδο της Κλιματικής Κρίσης, σε μια εποχή που ούτε οι εποχές δεν είναι έτσι όπως γνωρίζαμε.
Info: Ο Δημήτρης Γραμματικογιάννης είναι ιδρυτής του Ethicalode.com μια ανεξάρτητη, ψηφιακή βίβλο για την οικολογική ηθική που ατροφεί στις κοινωνίες μας.
φωτο: Αλέξανδρος Ζαχαριάδης
