Στο βιβλίο του Το κακό Έρχεται από πιο Μακριά, ο φιλόσοφος Alain Badiou λέει ότι «με την απόλυτη επικράτηση του παγκοσμιοποιημένου καπιταλισμού οι ανισότητες είναι τόσο τερατώδεις ώστε, με δεδομένη και την εξασθένηση των κρατικών δομών, δεν ξέρει πια κανείς πώς θα μπορούσαν να τεθούν υπό έλεγχο οι επιπτώσεις στη ζωή των λαών». Και εξηγεί: Το 10% του παγκόσμιου πληθυσμού κατέχει το 86% των διαθέσιμων πόρων του πλανήτη. Δηλαδή μια ολιγαρχία έχει συγκεντρώσει το σύνολο σχεδόν του παγκόσμιου πλούτου. Το 50% του πληθυσμού (που βρίσκεται κυρίως σε Αφρική και Ασία) ζει σε συνθήκες απόλυτης στέρησης ακόμα και των πλέον απαραίτητων. Τέλος, υπάρχει το 40% των κατοίκων της Γης που διαθέτει το υπόλοιπο 14% του παγκόσμιου πλούτου. Είναι η μεσαία τάξη, αυτή που παράγει και καταναλώνει, που ζει στις ανεπτυγμένες χώρες και που στηρίζει τις κοινοβουλευτικές δημοκρατίες. Όλα αυτά μέχρι σήμερα. Γιατί πλέον αυτή η τάξη βλέπει το ήδη μικρό ποσοστό της να συρρικνώνεται ακόμα περισσότερο. Και φοβάται. Τρέμει μην τα χάσει όλα και καταλήξει στις «χωματερές της απόλυτης φτώχειας», στο 50%.
Να γιατί η μεσαία τάξη είναι επιρρεπής στο ρατσισμό, την ξενοφοβία, την περιφρόνηση προς τους δυστυχισμένους που δεν έχουν στον ήλιο μοίρα. Γιατί βλέπει στα ταλαιπωρημένα τους πρόσωπα το σκοτεινό μέλλον της. Στην Ελλάδα, η τάξη αυτή είναι σε ελεύθερη πτώση. Ο δικηγόρος Πέτρος Μηλιαράκης στο άρθρο του Οι εμπειρίες του Νότου και ο Νεοφιλελευθερισμός παρουσιάζει ενδιαφέροντα στοιχεία: «Το ελληνικό κράτος το 2014 εισέπραξε 242% περισσότερα έσοδα από το 1993. Από το 2002, όταν η Ελλάδα έγινε μέλος της Ευρωζώνης μέχρι το 2014, οι Έλληνες κατέβαλαν 601,47 δισ. ευρώ σε φόρους (!), όπου οι έμμεσοι που πλήττουν κυρίως τη μεσαία τάξη φτάνουν στα 472,48 δισ. ευρώ»! Υπό τις συνθήκες αυτές η μεσαία τάξη στην Ελλάδα απειλείται με αφανισμό. Σύμφωνα με τη γερμανική εταιρεία Allianz, «μόνο το 20% των Ελλήνων ανήκει στη μεσαία τάξη, ενώ όταν καθιερώθηκε το ευρώ, ανήκε σ' αυτήν ο μισός πληθυσμός». Μια τέτοια εξέλιξη δεν αποκλείεται να προκαλέσει σοβαρές πολιτικές ανακατατάξεις, υποστηρίζει ο αρθρογράφος. Ζούμε στο απόγειο του νεοφιλελευθερισμού. Από την κατάρρευση του «Ανατολικού Μπλοκ» και μετά, η αγορά κατακτά τα πρωτεία σε σχέση με τις παλιές αξίες. Ο εταιρικός καπιταλισμός των μεγάλων εταιρειών υποχωρεί στη δύναμη των χρηματοοικονομικών αγορών. Το σύστημα αφορά πια τους κατέχοντες το «χρήμα», όπως επισημαίνει ο κ. Μηλιαράκης. Ο καπιταλισμός γίνεται «δανειστής», «τοκογλύφος». Για να καταλάβουμε τα μεγέθη, το 1990 η παγκόσμια ροή του χρήματος ήταν 2 δισ. δολάρια τη μέρα. Την περίοδο της κρίσης το ποσόν έχει αυξηθεί κατά 2.000%: 4 τρισ. δολάρια ημερησίως! Έτσι, διαμορφώθηκε ένα αφανές και αρρύθμιστο σκιώδες τραπεζικό δίκτυο, το οποίο έχει… παγώσει την παγκόσμια οικονομία! «Την πενταετία 2011-2015, το παγκόσμιο ΑΕΠ αυξήθηκε κατά 0,7%, το ίδιο διάστημα ο πλούτος των δισεκατομμυριούχων αυξήθηκε κατά 140%», επισημαίνει σε άρθρο του ο καθηγητής Μιχάλης Γιαννεσκής. Η ανισότητα αυτή έχει ανησυχήσει το ίδιο το Δ.Ν.Τ., που «βλέπει τις “συμμαχίες” των ελίτ (όπως Ε.Ε., ΟΠΕΚ, παγκοσμιοποίηση) να αποσυντίθενται επειδή τα συμφέροντά τους συγκρούονται και ανησυχεί γιατί απειλείται η ενοποίηση των αγορών, την οποία το Ταμείο προωθεί και καθοδηγεί για δεκαετίες. (…) Αλλά όταν ο καθοδηγητής χάνει τον μπούσουλα, ο δρόμος είναι ανοικτός για απρόβλεπτες αντιδράσεις. Και αυτές δεν μαζεύονται εύκολα», καταλήγει ο κ. Γιαννεσκής.
Αναρωτιέται κανείς τι χειρότερο μπορεί να συμβεί στη χώρα μας μέσα σ’ ένα τέτοιο «καυτό» περιβάλλον. Η κυβέρνηση τον περασμένο Μάιο ψήφισε και παρέδωσε στους δανειστές τον έλεγχο του μηχανισμού εσόδων και του μηχανισμού αξιοποίησης της δημόσιας περιουσίας, καθώς και τον έλεγχο των δημοσιονομικών και εκχώρησε τα πάντα: ΔΕΗ, ΕΥΔΑΠ και ΕΥΑΘ (Θεσσαλονίκη) μεταξύ άλλων. Αλλά όπως γράφει η πρώην αναπληρώτρια υπουργός Οικονομικών Νάντια Βαλαβάνη, «χωρίς δημόσια εταιρεία παραγωγής και διανομής ηλεκτρικής ενέργειας καμιά κυβέρνηση, όσο καλή θέληση κι αν διαθέτει, δεν μπορεί να εφαρμόσει οποιαδήποτε πολιτική παραγωγικής ανασυγκρότησης προς όφελος του λαού και του τόπου, ούτε καν μια στοιχειώδη κοινωνική πολιτική απέναντι στους πολίτες της: Όπως έχει δείξει και η διεθνής εμπειρία, αναγκάζονται τα τελευταία χρόνια ακόμα και κάποια από τα μεγαλύτερα γερμανικά κρατίδια να ”επανακρατιδιοποιούν” την ενέργεια, πληρώνοντας στις κατά βάση γερμανικές και γαλλικές, πολυεθνικές της ενέργειας ”λύτρα” πολλών δισ. ευρώ». Αλλά η μεγαλύτερη πληγή είναι το νερό. Τι κι αν επί κυβέρνησης Σαμαρά το Συμβούλιο της Επικρατείας έκρινε αντισυνταγματική τη μεταβίβαση στο ΤΑΙΠΕΔ. τι κι αν η πρόβλεψη του τρίπτυχου του ΟΗΕ είναι: νερό, επαρκές σε καλή ποιότητα, προσιτό οικονομικά ακόμα κι αν χρειάζεται να πωλείται κάτω από το κόστος παραγωγής του. τι κι αν 42 μεγαλουπόλεις σε όλο τον κόσμο, έπειτα από σοβαρή ζημία ως προς την τιμή, την ποιότητα και την κατάσταση των δικτύων της ύδρευσης, επαναδημοτικοποίησαν το νερό τους πληρώνοντας τεράστιες αποζημιώσεις. Η κυβέρνηση βγάζει το πιο πολύτιμο αγαθό στο σφυρί. Όμως, ο κόσμος έχει διαφορετική γνώμη. Στη Θεσσαλονίκη έγινε σχετικό δημοψήφισμα το 2014 και το 98,04% (!) απάντησε «όχι». Η δυναμική του δημοψηφίσματος είναι τέτοια που, όπως λένε οι κάτοικοι της πόλης, θέλει πολύ θράσος για να αμφισβητηθεί. Τα πάντα μπορούν να ανατραπούν, λοιπόν, όταν οι πολίτες αντιδρούν.
«Δεν μπορεί να μην υπάρχει εναλλακτική. Αν δεν υπήρχε, τότε θα μιλούσαμε γερμανικά τώρα», δήλωσε πρόσφατα ο πρόεδρος των εργαζομένων της ΕΥΑΘ Γιώργος Αρχοντόπουλος. «Δεν μπορεί να στερείς από τις επόμενες γενιές τη δυνατότητα να επιλέξουν μια καλύτερη, μια διαφορετική προοπτική για τη ζωή τους. Πρέπει να ανοίγουμε καινούριους δρόμους, ειδικά τώρα που είδαμε πού μας οδήγησαν οι πεπατημένες. Δεν εννοώ ότι θα είναι εύκολο ούτε αγνοώ το ότι ο αντίπαλος θα κάνει τα πάντα για να σε συντρίψει. Δεν εννοώ πως είναι απίθανο ακόμα και να ηττηθείς. Τότε ακριβώς είναι όμως που θα πρέπει να φανείς δυνατός και παρά την ήττα να ξαναπροσπαθήσεις, να σηκωθείς και να παλέψεις». Πολύ σωστά! Τουλάχιστον μην τους το κάνουμε εύκολο…
Φλώρα Τζημάκα
ftzimaka@pegasus.gr
