Σκέψου ότι ζεις μια κανονική ζωή. Σε σπίτι με στεγαστικό. Με δύο παιδιά. Έχεις σπουδάσει. Μιλάς τουλάχιστον μία ξένη γλώσσα. Εργάζεσαι. Έχεις όνειρα και φιλοδοξίες. Στον ελεύθερο χρόνο σου πηγαίνεις σινεμά, διαβάζεις βιβλία, χαζεύεις στο διαδίκτυο. Σκέψου δηλαδή μια ζωή σαν τη δική σου. Μια κανονική ζωή. Kαι ξαφνικά, εντελώς ξαφνικά, γύρω σου γίνεται κόλαση. Φίλοι και συγγενείς πεθαίνουν από τυφλές βόμβες. Πρέπει να φύγεις. Σκέψου μια βάρκα μέσα στην οποία πρέπει να χωρέσεις εσύ και τα παιδιά σου, ο άνθρωπός σου και όλα τα όνειρα που είχατε σε μια χειραποσκευή. Το σπίτι σου χαμένο για πάντα. Οι γονείς σου μόνοι, παρατημένοι στο χάος. Δίνεις τις τελευταίες σου οικονομίες για να αγοράσεις μια θέση γι’ αυτούς που αγαπάς σε μια φουσκωτή βάρκα. Για να τους σώσεις. Και τώρα σκέψου αυτό το πλάσμα στα παράλια της Τουρκίας, μισό στο νερό με τα χεράκια του πίσω, σαν κούκλα σπασμένη στην άμμο. το μικρό σώμα που χωρά σε μια χούφτα, αλλά δεν μπόρεσε να χωρέσει στον κόσμο αυτό. Σκέψου, λοιπόν, ότι δεν θέλει και πολύ για να τουμπάρει από τη μια στιγμή στην άλλη ολόκληρη η ζωή σου σαν βάρκα μες στη μαύρη νύχτα.
Από την άλλη πλευρά, δες το βίντεο με την εικονολήπτρια στην Ουγγαρία, την τρικλοποδιά που βάζει σ’ έναν πατέρα που τρέχει με το μωρό του στην αγκαλιά. Δες το και σκέψου τι είναι η προσφυγιά. Μια σύγχρονη οδύσσεια με χίλια δυο εμπόδια, μια εφιαλτική διαδρομή κατά την οποία η ανθρώπινη ζωή εξευτελίζεται απόλυτα. Κάθε σταθμός και μια απειλή. Κάθε εμπόδιο και ένας νέος τρόμος. Η πείνα, η δίψα, ο ρατσισμός, η ψυχική αρρώστια του καθενός να ξεσπά πάνω σου. Η απαξίωση όχι μόνο όσων άφησες πίσω, αλλά της ίδιας σου
της ύπαρξης.
Τι σόι μέλλον μπορεί να υπάρξει στον κόσμο αυτό αν ένα τρίχρονο παιδί θεωρείται απειλή; Σάστισα με κάποια σχόλια στο Facebook όταν αναρτήσαμε μια έκκληση για βοήθεια στους πρόσφυγες. Ένας οχετός μίσους, μια παρανοϊκή ρητορική για ιερούς πολέμους, για εχθρούς προ των πυλών, θεωρίες συνωμοσίας, ρατσιστικές υστερίες που θυμίζουν άλλες εποχές. Τα σχόλια αυτά, η εικονολήπτρια, οι ακροδεξιές πολιτικές που βρίσκουν στο πρόσωπο της προσφυγιάς έναν αποδιοπομπαίο τράγο, όλα αυτά απειλούν την Ευρώπη περισσότερο από μια πολιτική ενσωμάτωσης των άτυχων ανθρώπων που αναζητούν λίγη ασφάλεια για να μεγαλώσουν αξιοπρεπώς τα παιδιά τους.
Ας πάρουμε όμως τα πράγματα από την αρχή. Πώς ξεκίνησε όλη αυτή η τραγωδία; Ποιος οδήγησε χιλιάδες οικογένειες στην προσφυγιά; Σε συνέντευξή του τον Ιούνιο του 2013 στο γαλλικό τηλεοπτικό σταθμό LCP, ο πρώην υπουργός Εξωτερικών της Γαλλίας Ρολάν Ντιμά δήλωσε: «Δύο χρόνια πριν ξεσπάσει η βία στη Συρία, βρισκόμουν στην Αγγλία για μια άλλη υπόθεση. Συναντήθηκα με κορυφαίους Βρετανούς αξιωματούχους που μου ομολόγησαν πως ετοίμαζαν κάτι για τη Συρία. Αυτό μου συνέβη στη Βρετανία, όχι στην Αμερική. Η Βρετανία οργάνωνε εισβολή ανταρτών στη Συρία. Μάλιστα με ρώτησαν -αν και δεν ήμουν πια υπουργός Εξωτερικών-, αν ήθελα να συμμετάσχω. Φυσικά αρνήθηκα. Τους είπα “είμαι Γάλλος, δεν με ενδιαφέρει κάτι τέτοιο”». Αυτό για να μην τρέφουμε αυταπάτες για το ρόλο της Δύσης σε έναν παρανοϊκό, «φυτευτό» εμφύλιο που ρήμαξε μια χώρα και έχει γεμίσει πτώματα μωρών τη Μεσόγειο. Τα λεγόμενα του Ντιμά επιβεβαιώνει και ο Τζούλιαν Ασάνζ, ιδρυτής του Wikileaks, δίνοντας στοιχεία στη δημοσιότητα που βασίζονται σε υποκλοπές συζητήσεων του Αμερικανού πρέσβη στη Συρία το 2006 Ουίλιαμ Ρόουμπακ. Σύμφωνα με τον Ασάνζ, «το σχέδιο ήταν να χρησιμοποιηθούν διάφορες μέθοδοι με σκοπό να προκληθεί σύγχυση εντός της συριακής κυβέρνησης έτσι ώστε να πιεστεί και να αντιδράσει υπερβολικά, να φοβηθεί ένα επικείμενο πραξικόπημα και να καταλήξει να πει: "Έχουμε πρόβλημα με τους ισλαμιστές εξτρεμιστές που διέρχονται από τα σύνορα του Ιράκ και παίρνουμε μέτρα εναντίον τους"». Φαίνεται, λοιπόν, ότι ο πόλεμος στη Συρία που έχει στοιχίσει τη ζωή σε 200.000 (!) ανθρώπους εκεί, μέχρι στιγμής, προκλήθηκε από άλλες δυνάμεις. Αυτές που σήμερα κλείνουν τα σύνορά τους στους εκατοντάδες χιλιάδες πρόσφυγες. Στη Σύνοδο Κορυφής των υπουργών Εσωτερικών της Ε.Ε. χθες βράδυ (14/09) εγκρίθηκε η μετεγκατάσταση 40.000 αιτούντων άσυλο από Ιταλία και Ελλάδα, ενώ δεν υπήρξε συμφωνία για επιπλέον 120.000 αιτούντες άσυλο, καθώς χώρες όπως η Ουγγαρία και οι πρώην σοβιετικοί δορυφόροι πρόβαλαν μεγάλη αντίσταση (Καθημερινή), την ίδια στιγμή που χώρες όπως η Γερμανία κλείνουν προσωρινά (;) τα σύνορά τους για να ελέγξουν καλύτερα τη μεταναστευτική ροή. Έτσι χιλιάδες άνθρωποι βρέθηκαν εγκλωβισμένοι ανάμεσα στα σύνορα, μεταξύ κλειστών πυλών και ηλεκτροφόρων συρμάτων, αντιμετωπίζοντας στρατιωτική απειλή, εχθροί όλων, απόβλητοι και απάτριδες. Είναι φρικτό να μην έχεις ούτε μια σπιθαμή γης για να γείρεις το κεφάλι. Μέχρι χθες νόμιμος, τώρα λαθραίος. Λαθραίες ψυχές. Ασύλληπτο.
Άραγε τι σκοπεύουν να κάνουν οι ευρωπαϊκές χώρες με τους πρόσφυγες που θα δεχτούν; Χαρακτηριστικά, η Γερμανία θα ενσωματώσει μέχρι το τέλος του 2015 800.000 πρόσφυγες, όπως έχει ανακοινώσει. Την απάντηση δίνουν οι ίδιοι οι εκπρόσωποι των γερμανικών κολοσσών. «Οι περισσότεροι πρόσφυγες είναι νέοι, καλά μορφωμένοι και με μεγάλες φιλοδοξίες. Τέτοιους ανθρώπους ψάχνουμε» δήλωσε ο επικεφαλής της Daimler Ντίτερ Τσέτσε (naftemporiki.gr). Με άλλα λόγια θα εξασφαλίσουν φτηνή εργατική δύναμη. Όμως δεν είναι μόνο αυτό. Όπως γράφει ο Άρης Χατζηστεφάνου σε άρθρο του με τίτλο Μετανάστης-Πρόσφυγας-Εργάτης (efsyn.gr), τα κέρδη που θα αποκομίσει ο ιδιωτικός τομέας της Γερμανίας από το δράμα εκατοντάδων χιλιάδων προσφύγων είναι ανυπολόγιστα. «Καθώς το γερμανικό κράτος ανέθεσε βασικές υπηρεσίες υποδοχής προσφύγων σε ιδιωτικές εταιρείες, μέσα σε λίγες ώρες είχε δημιουργηθεί μια νέα βιομηχανία που στηριζόταν στον πόνο των ξενιτεμένων. Μονόκλινα δωμάτια ξενοδοχείων που νοικιάζονταν για 35 ευρώ τη βραδιά τώρα δίνονται έναντι 175 για να στεγάσουν πέντε άτομα. Η εταιρεία European Homecare, ο μεγαλύτερος πάροχος κατοικίας για πρόσφυγες στη Γερμανία, λειτουργεί ήδη 50 hostels, τα οποία από το 2013 τής προσέφεραν 30 εκατομμύρια ευρώ το χρόνο» αναφέρει ο κ. Χατζηστεφάνου. Επίσης ανυπολόγιστα είναι τα κέρδη που θα συγκεντρώσει ο ιδιωτικός τομέας από την αλλαγή στις εργασιακές σχέσεις που μπορεί να επιφέρει η προσέλευση απελπισμένων και συνδικαλιστικά ανυπεράσπιστων εργαζομένων. Σύμφωνα με το δημοσιογράφο, οι πρόσφυγες αποτελούν πάντα το πλέον απροστάτευτο τμήμα των εργαζομένων μιας χώρας, στο οποίο δοκιμάζονται πειραματικά μισθοί και συνθήκες εργασίας που θα θεωρούνταν αδιανόητοι πριν. Στο βιβλίο του Έμποροι των Συνόρων. Η Νέα Ευρωπαϊκή Αρχιτεκτονική Επιτήρησης (εκδ. Ποταμός), ο συγγραφέας Αποστόλης Φωτιάδης αφηγείται πώς, από ποιους και για λογαριασμό ποιων συντελείται η μετακύλιση της ευρωπαϊκής μεταναστευτικής πολιτικής από το πεδίο των δικαιωμάτων σε αυτό της ασφάλειας και της μετατροπής της Ευρώπης σε φρούριο. Τεράστια μπίζνα όλο αυτό: «Προγράμματα ολοκληρωμένης επιτήρησης συνόρων, μη επανδρωμένα αεροσκάφη, θερμικές κάμερες και πολλά άλλα προϊόντα της βιομηχανίας εξοπλισμών της Ευρώπης έχουν ήδη διατεθεί στην αγορά, με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να χρηματοδοτεί τόσο την έρευνα και την ανάπτυξη της τεχνολογίας όσο και την αγορά των προϊόντων από τα κράτη-μέλη. Όσο το μεταναστευτικό μετατρέπεται από θέμα ανθρωπίνων δικαιωμάτων σε ζήτημα ασφάλειας, μια ολόκληρη βιομηχανία επεκτείνεται και κερδοφορεί, με σχεδόν μηδενικό ρίσκο επένδυσης. Απαραίτητη προϋπόθεση φαίνεται να είναι το πέπλο αδιαφάνειας που καλύπτει τη διαδικασία λήψης απoφάσεων στην Ε.Ε.» (efsyn.gr).
Καθώς φαίνεται, η οικονομία είναι η απάντηση, όποια κι αν είναι η ερώτηση. Η σύγχρονη κόλαση δεν θρέφεται μόνο με υπερχρεωμένους πολίτες, αλλά και με λαθραίες ψυχές. Είναι ακριβώς αυτό που βλέπω κάθε πρωί γραμμένο σε έναν τοίχο, κάπου στο κέντρο της Αθήνας: «Οι μετανάστες είναι της γης οι κολασμένοι». Πρόσφυγες, μετανάστες, λαθραίοι. Από τον κυνικό ορισμό που δίνει το διεθνές δίκαιο, προτιμώ τον ποιητικό ορισμό της λέξης από τον Μπρεχτ:
«Λαθεμένο μου φαινόταν πάντα τ’ όνομα που μας δίναν: “Μετανάστες”.
Θα πει, κείνοι που αφήσαν την πατρίδα τους. Εμείς, ωστόσο, δε φύγαμε γιατί το θέλαμε,
λεύτερα να διαλέξουμε μιαν άλλη γη.
Ούτε και σε μιαν άλλη χώρα μπήκαμε
να μείνουμε για πάντα εκεί, αν γινόταν.
Εμείς φύγαμε στα κρυφά. Μας κυνήγησαν, μας προγράψανε.
Κι η χώρα που μας δέχτηκε, σπίτι δε θα ‘ναι, μα εξορία…».
Φλώρα Τζημάκα
ftzimaka@pegasus.gr
ΥΓ.: Κλείνοντας αυτό το κείμενο και μπαίνοντας στο ίντερνετ κατακλύστηκα από τις τραγικές εικόνες στην Ουγγαρία. Αστυνομικοί οπλισμένοι σαν αστακοί, λες και θα χτυπούσαν πάνοπλο εχθρό, να απωθούν άγρια με δακρυγόνα και αντλίες νερού τους πρόσφυγες από τα σύνορα της χώρας. Παιδάκια να κλαίνε τρομοκρατημένα, γονείς με ματωμένα πρόσωπα να τρέχουν με ημιλιπόθυμα μωρά στην αγκαλιά, ομάδες εξαθλιωμένων να μην ξέρουν πια πού να κρυφτούν. Πώς είναι δυνατόν να ρίχνεις χημικά σε πρόσφυγες; Ακόμα και σε ένα φρικτό πόλεμο τα γυναικόπαιδα τα σέβεσαι, τους αμάχους δεν τους χτυπάς. Αυτή την Ευρώπη δεν την αναγνωρίζω. Είναι λες και σηκώθηκε ξαφνικά η προβιά του προβάτου και φάνηκαν τα δόντια του λύκου. Αυτή η Ευρώπη με τρομάζει.
