Στον Έμπορο της Βενετίας του Σαίξπηρ ο έμπορος Αντόνιο δανείζεται ένα ποσό από τον τοκογλύφο Σάιλοκ. Ο τελευταίος δεν ζητά τα χρήματά του πίσω, αλλά την εγγύηση ότι, αν ο Αντόνιο δεν καταφέρει να εξοφλήσει το χρέος του, θα δώσει στον τοκογλύφο μια λίβρα σάρκας από το σώμα του. Διαβάζοντας το βιβλίο Το Απάνθρωπο Καθεστώς Δανεισμού της Ελλάδας του έγκριτου συνταγματολόγου, ομότιμου καθηγητή του Πανεπιστημίου Αθηνών, Γιώργου Κασιμάτη (εκδ. Λιβάνη), το οποίο αναλύει το απαράδεκτο μνημόνιο και τους όρους που επιβλήθηκαν, δεν αποφεύγεις το συνειρμό: Σάιλοκ, το ιερατείο της Ευρώπης. Αντόνιο, οι αδύναμες χώρες του Νότου και η πιο αδύναμη από αυτές, η Ελλάδα. Τι μας έφερε όμως σ’ αυτό το σημείο; Με έναν πλούσιο αλλά απόλυτα κατανοητό λόγο ο συγγραφέας φτάνει στο μεδούλι του προβλήματος που μας οδήγησε στον απαράδεκτο δανεισμό. Μαζί με το Δόγμα του Σοκ της Ναόμι Κλάιν, το βιβλίο του κ. Κασιμάτη είναι από τα πιο σπουδαία που διάβασα μέσα στην κρίση. Βιβλίο που σου ανοίγει παράθυρο στο νου.
Όταν το 2001 η Ελλάδα μπήκε στην Ευρωζώνη, η ελληνική οικονομία παρουσίαζε, μεταξύ άλλων, τις εξής σοβαρές μορφές ασθένειας: έλλειψη ανταγωνιστικότητας των ελληνικών προϊόντων, τεράστια διαφορά στο ισοζύγιο πληρωμών λόγω αυξημένων εισαγωγών και μειωμένων εξαγωγών, μεγάλες δημοσιονομικές ανισορροπίες, διαρκή αύξηση του δημόσιου εσωτερικού και εξωτερικού χρέους… Η βασική όμως ασθένεια της χώρας μας έχει ιστορικές ρίζες: είναι η εκ βάθρων κακή οργάνωση του κρατικού μηχανισμού. Αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι, όταν απελευθερώθηκε η Ελλάδα το 19ο αιώνα, πέρασε από το στάδιο του ανατολικού φεουδαλισμού και της προβιομηχανικής εποχής στη βιομηχανική εποχή, χωρίς να έχει γερές οικονομικές και κοινωνικές βάσεις. Δυστυχώς, οι κυβερνήσεις της Μεταπολίτευσης δεν κατέστρωσαν ένα πρόγραμμα αναδιάρθρωσης του κρατικού μηχανισμού για να τον εκσυγχρονίσουν, έτσι ώστε η Ελλάδα να μπορεί να αντέξει σε μικρές ή μεγάλες κρίσεις. Αυτή είναι η κερκόπορτα που οδήγησε τους δανειστές στην αυλή μας.
Ο συγγραφέας αποδεικνύει με αδιαμφισβήτητα στοιχεία το πόσο σαθρή είναι η νομιμότητα που έχουν οι συμφωνίες δανεισμού που μας εξαθλίωσαν, οι οποίες όχι μόνο παραβιάζουν το ελληνικό σύνταγμα, αλλά και τις αρχές νομιμότητας της Ευρωπαϊκής Ένωσης, του Συμβουλίου της Ευρώπης και του διεθνούς δικαίου. Στις σελίδες του βιβλίου βρίσκονται οι απαντήσεις για το βασικό ερώτημα που βασανίζει κάθε σκεπτόμενο Έλληνα τα τελευταία πέντε χρόνια: πώς ξεπουλήθηκε όλη η χώρα σε μια νύχτα;
Καταρχήν όλο αυτό το απάνθρωπο πλιάτσικο δεν θα μπορούσε να γίνει μέσα στο πλαίσιο νομιμότητας της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Γι’ αυτό επιλέχτηκε το αγγλικό δίκαιο. Ένα δίκαιο ιδιαίτερα αρεστό στο νεοφιλελευθερισμό, που θέλει τον οφειλέτη άβουλο υποχείριο του δανειστή σε αντίθεση με το διεθνές δίκαιο.
Στο λαό και στα μέλη της Βουλής αποκρύφτηκε το έγκλημα. Απλώς έγινε γνωστό ότι συμφωνήθηκε δανεισμός με κάποιους όρους λιτότητας που παραπλανητικά ονομάστηκε «μνημόνιο». Δεν είναι έτσι. Στις συμβάσεις δεσμεύτηκε για πρώτη φορά στην ιστορία του ελληνικού κράτους (που έχει χρεοκοπήσει και δανειστεί και άλλες φορές) ΤΟ ΣΥΝΟΛΟ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΔΗΜΟΣΙΑΣ ΠΕΡΙΟΥΣΙΑΣ. Και παραμένει δεσμευμένη για την εξυπηρέτηση του δανείου για όσο αυτό υπάρχει! Ένα χρέος μη βιώσιμο συνεπάγεται δέσμευση της δημόσιας περιουσίας στο διηνεκές.
Όπως εξηγεί ο καθηγητής, «σύμφωνα με τις διατάξεις του άρ. 4 παρ. 2 της από 8.5.2010 Σύμβασης Δανειακής Διευκόλυνσης μεταξύ της Ελληνικής Δημοκρατίας και των άλλων δεκαέξι χωρών της Ευρωζώνης και του ΔΝΤ, ολόκληρη η κινητή περιουσία του Ελληνικού Δημοσίου είναι δεσμευμένη για την εξυπηρέτηση του δανείου και όσο αυτό υπάρχει. Η αποδέσμευση της δημόσιας περιουσίας δεν είναι μέχρις στιγμής ορατή, αφού δεν είναι ορατή η αποδέσμευση της χώρας μας από το χρέος της, το οποίο σήμερα έχει καταστεί “επαχθές” και “μη βιώσιμο”. Οι διατάξεις του εν λόγω όρου απαγορεύουν στην Ελλάδα να διασφαλίσει άλλο δανειστή με ενέχυρο, υποθήκη ή άλλου είδους εγγύηση, ώστε να αποκτήσει εκείνος προτεραιότητα απέναντι σ’ αυτούς, οποιαδήποτε δε αξιοποίηση περιουσιακού στοιχείου (στην αξιοποίηση περιλαμβάνεται και η πώληση) επιτρέπεται, στην πραγματικότητα, μόνο εφόσον εξυπηρετεί τα ευρύτερα συμφέροντα των δανειστών και μόνο με την έγκρισή τους».
Επίσης, όπως αναφέρεται παρακάτω στο βιβλίο, η Ελλάδα παραιτείται «αμετάκλητα και άνευ όρων από όλες τις ασυλίες και τα κυριαρχικά της δικαιώματα». Έτσι οι δανειστές έχουν απόλυτη προτεραιότητα σε όλες τις πλουτοπαραγωγικές πηγές της χώρας, καθώς και στην εκμετάλλευση του φυσικού και ιστορικού περιβάλλοντος της ελληνικής επικράτειας.
«Η Ελλάδα δεν μπορεί να προβλέψει, ούτε ο ελληνικός λαός να γνωρίζει σήμερα ποια οικονομικά μέτρα θα επιβληθούν, γιατί οι δανειστές, σύμφωνα με ειδική διάταξη στο προοίμιο του Μνημονίου Συνεννόησης των δανειακών συμφωνιών του Μαΐου του 2010, έχουν το δικαίωμα να τροποποιούν και να ανακαθορίζουν συνεχώς τους όρους επιβολής μέτρων και οικονομικής πολιτικής που καθόρισαν με τις βασικές συμφωνίες, με την απειλή πάντοτε διακοπής της δανειοδότησης. Πρόκειται, δηλαδή, για μια συνεχή άσκηση πολιτικής βίας. Αυτό γίνεται εξαρχής με τα λεγόμενα “επικαιροποιημένα μνημόνια”. Για τη σύνταξη, την αποδοχή και την επιβολή αυτών των “μνημονίων”, η χώρα μας είναι δεσμευμένη με ειδικό όρο της δανειακής σύμβασης, χωρίς προηγούμενη γνώση και δυνατότητα άρνησης του περιεχομένου τους. (…) Επιπλέον η εξωτερική οικονομική πολιτική είναι πλήρως δεσμευμένη, γιατί η Ελλάδα δεν έχει περιουσιακά στοιχεία αδέσμευτα, ώστε να μπορεί ελεύθερα να διαπραγματευτεί με τρίτες χώρες επενδύσεις ή άλλες οικονομικές σχέσεις εις όφελός της».
Το κερασάκι στην τούρτα είναι η δημιουργία του ΤΑΙΠΕΔ, που μεταφέρει το σύνολο της ελληνικής περιουσίας στους δανειστές, οι οποίοι μπορούν να τη διαχειριστούν όπως επιθυμούν. Τη χώρα μας. Τις παραλίες. Τα νησιά. Το φυσικό κάλλος. Την ποιοτικά μοναδική στον πλανήτη αρχαία κληρονομιά.
Όλο το βιβλίο έχει εξαιρετικό ενδιαφέρον, όμως θα σταθώ στο τελευταίο κεφάλαιο με τίτλο Έξοδος, όπου ο συγγραφέας προτείνει λύση: την πολιτική αντίσταση. Αντίσταση την οποία αναγνωρίζει το ίδιο μας το σύνταγμα ως ύπατο δημοκρατικό δικαίωμα και υποχρέωση του πολίτη, μέσα από το ακροτελεύτιο άρθρο του: «H τήρηση του συντάγματος επαφίεται στον πατριωτισμό των Ελλήνων, που δικαιούνται και υποχρεούνται να αντιστέκονται με κάθε μέσο εναντίον οποιουδήποτε επιχειρεί να το καταλύσει με τη βία».
Μάλιστα, προτείνει συγκεκριμένες πολιτικές ώστε η αντίσταση να έχει αποτέλεσμα:
α) Πολυδιάστατη εξωτερική πολιτική: Μπορεί η Ελλάδα να είναι ένα μικρό κράτος, έχει όμως ισχυρότερα όπλα απ’ ό,τι τα περισσότερα κράτη της Ε.Ε.: Έχει σημαντική γεωπολιτική θέση για τη διεθνή διπλωματία. Κατέχει το πλουσιότερο σε υδρογονάνθρακες τμήμα της Μεσογείου. Ο ορυκτός πλούτος της είναι από τους σημαντικότερους της Ευρώπης, αλλά και ο πλούτος του ανθρωπογενούς (ιστορικού) και του φυσικού περιβάλλοντος είναι μοναδικής ποιότητας.
Συνεπώς ο φόβος μας μη μας πετάξουν από την Ευρώπη ίσως και να είναι αδικαιολόγητος. Θα έπρεπε να έχουμε επίγνωση της θέσης μας και να περιμένουμε περισσότερα από μια κυβέρνηση που έχει στα χέρια της τόσο δυνατά όπλα.
β) Πολιτική ανάπτυξης: Εδώ ο κ. Κασιμάτης δεν εννοεί αυτή, π.χ., που ξεπουλά τα πάντα, αλώνοντας τη φυσική ομορφιά των νησιών και γεμίζοντας με χιλιάδες κλίνες τα δαντελωτά ακρογιάλια του Αιγαίου. Μιλά για ανάπτυξη στο πλαίσιο των αρχών κοινωνικού δικαίου μιας αστικής οικονομίας.
Τέλος, και σημαντικότερο
γ) Ανασχεδιασμό και άμεση αναδιοργάνωση του κράτους:
Η κυβέρνηση που θα καταφέρει κυρίως το τελευταίο, θα μείνει στην ιστορία.
Αυτά τα πέντε χρόνια ασκείται στην Ελλάδα από πρωθυπουργούς ξένων κρατών, αξιωματούχους της Ευρώπης, ξένα και ελληνικά μέσα μαζικής ενημέρωσης μια πρωτοφανής πολιτική τρόμου: η απειλή της χρεοκοπίας αν η εκάστοτε κυβέρνηση δεν εφαρμόσει όσα περιλαμβάνει η δανειακή σύμβαση. Να τι λέει ο κ. Κασιμάτης: «Πρέπει να επισημανθεί η αβασιμότητα αυτής της απειλής σήμερα, θυμίζοντας ότι σε ένα σύστημα παγκόσμιου ανταγωνισμού πολλών ισχυρών φορέων οικονομικών και γεωπολιτικών συμφερόντων και επιδιώξεων, δεν είναι δυνατή η άσκηση πολιτικής εγκατάλειψης ενός εθνικού κράτους σε κατάσταση ανεξέλεγκτης χρεοκοπίας, κυρίως ευρωπαϊκού και με τα γεωπολιτικά κριτήρια της Ελλάδας και εκείνα του ορυκτού και υποθαλάσσιου πλούτου της. Η Ευρώπη και οι ΗΠΑ δεν μπορούν ούτε να διανοηθούν ότι θα αποβάλουν από τους κόλπους των συμφερόντων τους την Ελλάδα -το έχει δηλώσει, άλλωστε, η κ. Μέρκελ επανειλημμένα-, ώστε να την ωθήσουν, μαζί με τη γεωπολιτικά και οικονομικά πολύτιμη ΑΟΖ της, στην αγκαλιά άλλου επίδοξου πλανητάρχη – η οποία αγκαλιά μπορεί να είναι και πιο ζεστή, πάντως όχι τόσο προκλητικά απάνθρωπη όπως της Ευρώπης και των ΗΠΑ σήμερα».
Με λίγα λόγια, όπως αναφέρει πρόσφατο δημοσίευμα της La Tribune, η έξοδος της Ελλάδας από το ευρώ θα έπρεπε να ανησυχεί περισσότερο τους εταίρους μας παρά εμάς. Και όπως καταλήγει η γαλλική εφημερίδα, «στο μπρα ντε φερ Ελλήνων και Ευρωπαίων αυτός που φοβάται λιγότερο ή προσποιείται ότι φοβάται λιγότερο το Grexit τα παίρνει όλα».
Φλώρα Τζημάκα
ftzimaka@pegasus.gr
