«Ελλάδα! Πριν από µερικά χρόνια θα µου έρχονταν ακαριαία στο νου το ούζο, η ρετσίνα, τα ελαιόδεντρα και οι καρποί τους, τα πανέµορφα νησιά και η σπουδαία λογοτεχνία. Τα τελευταία χρόνια, ωστόσο, ευρισκόµενος σε συνεχή επικοινωνία µε πολλούς φίλους µου στην Ελλάδα, και πιο συγκεκριµένα στην Αθήνα, έχω καταλάβει πόσο υποφέρει η χώρα, πόσο εκτεταµένη είναι η κοινωνική διάλυση που συντελείται εκεί. Δυστυχώς, κάπως έτσι σκέφτοµαι εσχάτως την Ελλάδα: ως τη χώρα που έχει υποστεί, περισσότερο από οποιαδήποτε άλλη, τις συνέπειες του ανεξέλεγκτου νεοφιλελευθερισµού». Αυτά λέει ο συγγραφέας Τζόναθαν Κόου στην εφηµερίδα Το Βήµα, σε συνέντευξη που παραχώρησε µε αφορµή το νέο του µυθιστόρηµα Αριθµός 11. Πριν χρόνια προκάλεσε αίσθηση µε το βιβλίο Τι Ωραίο Πλιάτσικο!, που αναφέρεται στο σοκ από την επιβολή του νεοφιλελευθερισµού στη θατσερική Αγγλία. Δυόµισι δεκαετίες αργότερα στον Αριθµό 11 κάνει λόγο για την οικονοµική κατάσταση στην Αγγλία του Κάµερον και την ύφεση.
«Το 2010, τη χρονιά που ο Κάµερον ανέβηκε στην εξουσία, µοίραζαν το χρόνο 64.000 πακέτα µε τροφή για τρεις µέρες σε οικογένειες σε ολόκληρη την Αγγλία. Το 2015 αυτό το νούµερο έφτασε το 1.109.000, ανέβηκε σχεδόν δεκαπέντε φορές. Η φτώχεια ανάµεσα στα φτωχότερα στρώµατα µεγαλώνει συνεχώς» λέει ο Κόου σε µια άλλη συνέντευξή του στην Εφηµερίδα των Συντακτών. Έτσι η απάντηση στο γιατί οι Βρετανοί ψήφισαν Brexit δεν µπορεί παρά να είναι: επειδή φτωχαίνουν ραγδαία.
Στο άρθρο του Brexit, «Λόρδοι» και «Κόµισσες» ο Νίκος Μπογιόπουλος δίνει πολύ ενδιαφέρουσες πληροφορίες για την Αγγλία της κρίσης: «Αυτό το µοντέλο κοινωνίας, µετά την περικοπή των µισθών και των κοινωνικών παροχών, µε την παράλληλη άνοδο των τιµών των τροφίµων και των καυσίµων που επέφερε αύξηση του κόστους των βασικών τροφίµων κατά 35% και του κόστους θέρµανσης ενός σπιτιού κατά 63%, είχε ως αποτέλεσµα να οδηγήσουν τον Tim Lang -πρώην σύµβουλο του Παγκόσµιου Οργανισµού Υγείας και έναν από τους κορυφαίους εµπειρογνώµονες στην πολιτική των τροφίµων της Βρετανίας- να µιλήσει για ένδεια, κακουχίες και πείνα που οδηγούν στο συµπέρασµα πως η Βρετανία επιστρέφει σε ένα “Ντικενσιανό µοντέλο ευηµερίας”». Και συνεχίζει: Πέντε εκατοµµύρια παιδιά στη Βρετανία είναι καταδικασµένα στη φτώχεια έως το 2020 εξαιτίας των περικοπών στο σύστηµα πρόνοιας (Μάιος 2014, οργάνωση Save the Children). Tα επιδόµατα προς τις φτωχές οικογένειες έχουν περικοπεί κατά 8-9%, ενώ οι τιµές των τροφίµων αυξήθηκαν κατά 19% µεταξύ 2007-11. Στο Λονδίνο (που ψήφισε υπέρ της παραµονής στην Ε.Ε.) σχεδόν το 30% των οικογενειών αναγκάζονται να περικόπτουν λόγω φτώχειας κάποιο γεύµα της ηµέρας. Και κάτι ακόµα: Μια τετραµελής βρετανική οικογένεια ζούσε αξιοπρεπώς το 2008 µε 27.800 λίρες το χρόνο. Σήµερα χρειάζεται 40.000 λίρες και βλέπει ότι, ενώ οι ανάγκες της για την κάλυψη βασικών αγαθών αυξάνονται κατά 46%, οι µέσες αποδοχές αυξάνονται µε ρυθµό πέντε φορές µικρότερο. Για όλα τα παραπάνω ο λαός αυτός ψήφισε Brexit. Κι αν δεν δολοφονούνταν η βουλευτής Τζο Κοξ, ίσως το ποσοστό να ήταν κατά πολύ µεγαλύτερο.
Πίσω από τα νούµερα και τα στατιστικά στοιχεία ο σύμβουλος προσωπικής ανάπτυξης Αντώνης Ανδρουλιδάκης, στο άρθρο του Βαθειά Αγγλία, εντοπίζει τον ουσιαστικό λόγο του Brexit: «Στις υποβαθµισµένες περιοχές που πλήττονται από την αποβιοµηχανοποίηση το Brexit ξεπέρασε ακόµα και το 70%. Έξω από τη Μητρόπολη, το “λουµπεναριό” της “Υπαίθρου” δεν πέφτει στα γόνατα για να αναρριχηθεί σε καµιά εργασιακή ή άλλη ιεραρχία και καυχιέται ότι δεν δίνει δεκάρα τσακιστή για την Ευρώπη, την Οικονοµία, την Ανάπτυξη, την Απασχόληση ή όποιον άλλο µύθο παράγει η κάθε Μητρόπολη. Η µόδα των business as usual φαίνεται πως δεν πιάνει εδώ (…) Στην αγγλική περιφέρεια, ένας ολόκληρος κόσµος ζει “µια χαρά” χωρίς τους µύθους για τα εργασιακά δικαιώµατα, τη σύνταξη και το πολυδιαφηµισµένο και συνταγµατικά εγγυηµένο δικαίωµα στην εργασία. (…) Αυτός ο κόσµος έχει πάψει να ορίζει τον Εαυτό του σε σχέση µε το παραµύθι της Εργασίας. (…) Δεν αποδέχεται πλέον ούτε καν την ανάγκη για εργασία, αφού, έτσι κι αλλιώς, αυτό που πάντα έκανε είναι διάφορες µικροδουλειές. Η επιχείρηση δεν είναι ένας τόπος-τρόπος για να υπάρχει και αρνείται ολοκληρωτικά σ’ αυτήν ακριβώς την αφαιρεµένη εργασία τη δυνατότητα να τον προσδιορίζει ταυτοτικά. Για το προλεταριάτο που ζει στη σκιά των Μητροπόλεων σε όλη την Ευρώπη, σκιά είναι η Μητρόπολη. Υπαρξιακή σκιά. Σ΄ αυτή την υπαρξιακή σκιά η εργασία µοιάζει να είναι ο µόνος τρόπος να υπάρχει κανείς. Αλλά αν βγει κανείς από κει, ανακαλύπτει έκπληκτος ότι µπορεί να υπάρχει και ερωτευόµενος». Όπως λέει ο κ. Ανδρουλιδάκης, έξω από τις μητροπόλεις ένας άλλος κόσµος γεννιέται ή ζητάει να γεννηθεί, που βασικά γράφει εκεί που δεν πιάνει µελάνι, µεταξύ πολλών άλλων, και τις περισπούδαστες αναλύσεις µας και υπογράφει «Οι Εξόριστοι των Μητροπόλεων».
Eν μέσω μακελειού στη Νίκαια και πραξικοπήματος στην Τουρκία βρέθηκα σε μια παρέα νεαρών και διαπίστωσα ότι οι εξόριστοι των μητροπόλεων υπάρχουν παντού. Παιδιά που ανδρώνονται μέσα στην κρίση, στα ταραγμένα χρόνια ενός μεγάλου μετασχηματισμού, βλέποντας ότι ο στόχος της καριέρας είναι συχνά μια ουτοπία, ένας μάταιος αγώνας δρόμου, ο οποίος θυμίζει τον τροχό στο κλουβί των χάμστερ: τρέχεις, τρέχεις κι όλο μένεις στο ίδιο σημείο. Το «δουλεύω άρα υπάρχω» τώρα μοιάζει με κινούμενη άμμο. Οι περισσότεροι από τους 20χρονους που ξέρω θέλουν να ζήσουν κι αυτοί ερωτευόμενοι. Εξόριστοι από τις «κεντρικές λεωφόρους», δεν έχουν άλλο δρόμο να ακολουθήσουν παρά μονάχα την παράκαμψη που οδηγεί κατευθείαν στην καρδιά. Να κόψουν δρόμο όχι για να προλάβουν να πετύχουν ή για να ανταγωνιστούν για μια θέση στην αβεβαιότητα, μα για να έχουν την πολυτέλεια να ζήσουν την κάθε στιγμή.
Φλώρα Τζημάκα
ftzimaka@pegasus.gr
