Πολλά έχουν γραφτεί -πόσο μάλλον ειπωθεί- για τον βιγκανισμό. Η αυστηρή χορτοφαγία μοιάζει σε πολλούς ως ένα θέμα αδιάφορο ή ακόμη γίνεται και αντικείμενο χλευασμού στην Ελλάδα. Από την άλλη όμως, όλο και περισσότεροι είναι αυτοί που επιλέγουν να αφαιρέσουν κάθε είδος κρέατος από τη διατροφή τους και στρέφονται προς έναν χορτοφαγικό τρόπο διατροφής. Γιατί συμβαίνει αυτό; Είναι ο βιγκανισμός μια επιλογή που ωφελεί την υγεία μας; Θα έπρεπε περισσότεροι από εμάς να σκεφτούμε σοβαρά να κάνουμε την επιλογή αυτή; Σε αυτές και πολλές ακόμα ερωτήσεις που αφορούν την προέλευση και τα κίνητρα πίσω από την αυστηρή χορτοφαγία θα απαντήσουμε εδώ, με τη συμβολή της διατροφολόγου μας Σοφίας Κόντη.
Η φιλοσοφία και η ιστορία του βιγκανισμού
Ως φιλοσοφία του βιγκανισμού, μπορούμε να συνοψίσουμε πως είναι μια προσπάθεια σε όλα τα επίπεδα της ζωής των ανθρώπων -δίνοντας βάση στη διατροφή- να απέχουν από τον κύκλο εκμετάλλευσης των ζώων τόσο για κατανάλωση όσο και για ρουχισμό. Συνεπώς οι αμιγώς χορτοφάγοι δε καταναλώνουν κανένα είδος κρέατος ούτε τα παράγωγα των ζώων, και δε φορούν ρουχισμό που προκύπτει από αυτά. Επίσης η φιλοσοφία του βιγκανισμού εξαπλώνεται και στο χώρο του θεάματος μιας και οι βίγκαν δε στηρίζουν επιχειρήσεις που εκμεταλλεύονται εμπορικά ή κρατούν τα ζώα σε εγκλεισμό όπως τα τσίρκα και οι ζωολογικοί κήποι.
Ποια είναι τα κίνητρα που οδηγούν στο βιγκανισμό;
Ηθική: Ο βασικός λόγος που οι περισσότεροι άνθρωποι στρέφονται προς τον βίγκαν τρόπο ζωής σχετίζεται με την ηθική. Υπάρχουν πολυάριθμες θεωρίες που αποδεικνύουν πως τα ζώα όχι μόνο είναι νοήμοντα αλλά έχουν την αίσθηση της χαράς και της ευχαρίστησης και κατ’επέκταση του πόνου, με αποτέλεσμα η θανάτωσή τους να καθίσταται ανήθικη. Οι βίγκαν γενικά αντιτίθενται στ βία και τη βαρβαρότητα που συνδέεται με την παραγωγή και κατανάλωση κρέατος, αφού συμπεριλαμβάνουν αμφιβόλου ηθικής τεχνικές όπως, πειράματα σε ζώα, βασανισμός, εξαθλίωση των συνθηκών διαβίωσης και γενικότερη μεταχείριση των ζώων ως άβιων άβουλων πραγμάτων με σκοπό το χρηματικό κέρδος των ανθρώπων.
Υγεία: Δεύτερος λόγος που πολλοί άνθρωποι στρέφονται στο βιγκανισμό είναι τα οφέλη που έχει αποδεδειγμένα στην υγεία του οργανισμού τα οποία βασίζονται σε μελέτες. Πιο συγκεκριμένα μια επιδημιολογική έρευνα του 1990 με τίτλο “The China Study” υποστηρίζει ότι, η κατανάλωση ζωικών προϊόντων, αυξάνει τον κίνδυνο νόσησης. Οι αυστηρά χορτοφαγικές δίαιτες περιέχουν χαμηλότερα επίπεδα κορεσμένων λιπών, καθόλου χοληστερίνη και υψηλά επίπεδα υδατανθράκων, φυτικών ινών, μαγνησίου, καλίου και αντιοξειδωτικών βιταμινών C και E, καθώς και φωτοχημικά. Σύμφωνα με τον Αμερικανικό Σύλλογο Διαιτολόγων, οι χορτοφάγοι έχουν λιγότερες πιθανότητες να χάσουν τη ζωή τους από κάποιο ισχαιμικό καρδιακό επεισόδιο. Έρευνες έχουν δείξει πως, η αυστηρά χορτοφαγική δίαιτα μπορεί να μειώσει την χοληστερόλη στο αίμα και τις επιπλοκές σε ανθρώπους με διαβήτη. Η θέση της Αμερικάνικης Διατροφολογικής Ένωσης είναι ότι μια κατάλληλα σχεδιασμένη χορτοφαγική διατροφή, συμπεριλαμβανομένης της πλήρους χορτοφαγίας (βίγκαν διατροφής), είναι υγιεινή, διατροφικά επαρκής και ίσως να παρέχει οφέλη υγείας στην πρόληψη και στη θεραπεία ορισμένων ασθενειών.
Επιπλέον οι αποκαλύψεις για την ποιότητα του κρέατος που καταναλώνουμε τείνουν να γίνονται όλο και πιο σοκαριστικές. Υπάρχουν ακόμη και επίσημα στοιχεία και ισχυρισμοί πως η βιομηχανία κρέατος και οι πρακτικές της εγκυμονούν σημαντικούς κινδύνους για την υγεία του καταναλωτή. Χαρακτηριστικά, επιβάλλεται να αναφέρουμε πως υπάρχουν ισχυρισμοί πως οι πρακτικές περιλαμβάνουν την ανάμειξη της τροφής των ζώων με κοπριά αλλά και αίμα για τη μείωση του κόστους συντήρησής τους. Τέλος, η γνωστή νόσος των τρελών αγελάδων, έχει αποδειχθεί πως προκλήθηκε από την εκτροφή των ζώων αυτών με μολυσμένο κρέας και κόκαλα που προέρχονταν από ήδη σφαγιασμένα ζώα.
Περιβάλλον: Ένα ακόμη κίνητρο για την υιοθέτηση της χορτοφαγίας αποτελούν οι τεράστιες επιπτώσεις των βιομηχανοποιημένων φαρμών στο περιβάλλον και -ιδιαίτερα- στο νερό και τα δάση. Σύμφωνα με τους χορτοφάγους ο σύγχρονος άνθρωπος οφείλει να αναθεωρήσει τις διαιτητικές του συνήθειες και να κάνει πιο συνειδητές επιλογές. Το 70% των σιτηρών και των σπόρων που καλλιεργούνται στον πλανήτη, προορίζονται για ζωοτροφές. Οι επιστήμονες που υποστηρίζουν τη χορτοφαγία, δηλώνουν πως με αυτές τις ποσότητες μπορούν να τραφούν πολύ περισσότεροι άνθρωποι από ό,τι εάν παραχθεί τελικά κρέας από τα ζώα αυτά. Επίσης, η παγκόσμια κατανάλωση κρέατος έχει τετραπλασιαστεί τα τελευταία πενήντα χρόνια και τα ζώα παραγωγής γάλακτος και κρέατος αυτή τη στιγμή ξεπερνούν τους ανθρώπους στη γη σε αναλογία 3 προς 1.
Η διατροφολόγος Σοφία Κόντη απαντά 8 ερωτήσεις μας αναφορικά με τον βιγκανισμό:
1. Ποια είναι η άποψή σας για τον βιγκανισμό γενικά;
H υιοθέτηση μιας χορτοφαγικής δίαιτας έχει σίγουρα πολλά πλεονεκτήματα τόσο σε υγιής ανθρώπους αλλά και σε ανθρώπους με προβλήματα υγείας ή ακόμη και σε αυτοάνοσα νοσήματα, αρκεί το άτομο που την επιλέγει να ενημερώνεται σωστά, να έχει συνεχή εκπαίδευση σε θέματα διατροφής από κάποιον ειδικό, να κάνει συχνά εξετάσεις αίματος και να είναι θετικό, ώστε να καλύψει ανάγκες του οργανισμού με κάποιο συμπλήρωμα διατροφής αν χρειαστεί.
2. Σήμερα, οι άνθρωποι που επιλέγουν μια αυστηρά χορτοφαγική διατροφή, είναι όλο και περισσότεροι. Πως το εξηγείτε; Είναι ένα ακόμη trend, ή ήρθε για να μείνει;
Αποτελεί μία επιλογή σίτισης, που τα τελευταία χρόνια υιοθετείται από όλο και περισσότερους ανθρώπους για διάφορους λόγους, είτε είναι η προαγωγή της υγείας τους, είτε για ιδεολογικούς λόγους. Σίγουρα είναι ένας τρόπος διατροφής που κινεί το ενδιαφέρον σου να το δοκιμάσεις. Σε κάποιους ταιριάζει και σε άλλους όχι. Σίγουρα κάποιος που την επιλέγουν πιστεύω ότι υιοθετούν μια γενικότερη στάση απέναντι στην ζωή και φιλοσοφία. Είναι θετικό που οι άνθρωποι τα τελευταία χρόνια τείνουν προς έναν πιο υγιεινό τρόπο ζωής.
3. Μπορούμε να έχουμε μια ισορροπημένη διατροφή όντας βίγκαν;
Αν ένας χορτοφάγος επιλέξει ένα σωστό πρόγραμμα διατροφής και συνδυάζει έξυπνα τις τροφές μεταξύ τους, οι ελλείψεις σε μακροθρεπτικά και μικροθρεπτικά συστατικά μειώνονται σημαντικά ή/ και εξαλείφονται σε κάποιες περιπτώσεις. Μπορεί να υπάρξει ισορροπημένη vegan διατροφή, αν υπάρχει οργάνωση, γνώση και φαντασία.
4. Πως αναπληρώνονται τα στοιχεία που περιέχει μια παμφαγική διατροφή, όταν επιλέξουμε να γίνουμε βίγκαν;
Θα αναφέρω την vegetarian διατροφή γιατί υπάρχει μια διαδρομή από την κρεατοφαγία μέχρι τον vegaνισμό. Έτσι ο τύπος της χορτοφαγίας (ανάλογα τις ομάδες τροφίμων που αποκλείει), τόσο μεγαλύτερη έμφαση και προσοχή θα πρέπει να δοθεί στην κάλυψη συγκεκριμένων θρεπτικών συστατικών, όπως της πρωτεΐνης, του σίδηρου, του ασβεστίου, της βιταμίνης B12, του ιωδίου, των ω-3 λιπαρών, της βιταμίνη D και του ψευδαργύρου. Κάποια στοιχεία καλύπτονται με σωστό συνδυασμό τροφίμων και άλλα όπως η βιταμίνη Β12 με συμπλήρωμα διατροφής.
5. Τι πρέπει να προσέχει διατροφικά κάποιος που θέλει να γίνει βίγκαν;
Oι οπαδοί της απόλυτης χορτοφαγίας ή βεγκανισμού, συχνά παρουσιάζουν έλλειψη βασικών βιταμινών αν δεν δίνουν την σημασία που αρμόζει στην διατροφή τους και πρέπει να προσέχουν ιδιαίτερα τα στοιχεία που ανέφερα παραπάνω αλλά και να δίνουν έμφαση στις διατροφικές ετικέτες των τροφίμων ώστε να αποφευχθεί η κατανάλωση πολύ επεξεργασμένων τρόφιμων, την προσθήκη ζάχαρης σε αυτά, τρόφιμα που προέρχονται αποκλειστικά από φυτικά προϊόντα αλλά που έχουν προετοιμαστεί με ανθυγιεινές μεθόδους, τα φυτοφάρμακα κ.α.
Διατροφικά το πιο σημαντικό είναι να υπάρχει σωστά δομημένη φυτοφαγική διατροφή με τους κατάλληλους τροφικούς συνδυασμούς και με τη προσθήκη συμπληρωμάτων διατροφής, όταν κρίνεται απαραίτητο.
6. Πως γίνεται η αρχή; Μπορούμε να αποβάλλουμε το κρέας μονομιάς από τη διατροφή μας ή καλύτερα σταδιακά;
H μετάβαση στη vegan διατροφή πρέπει να γίνει σταδιακά. Πιστεύω το πρώτο κομμάτι είναι να ξεκαθαρίσει το άτομο μέσα του τον λόγο που θέλει να αλλάξει διατροφικές συνήθειες και στην συνέχεια έρχεται το πρακτικό κομμάτι. Δηλαδή με την βοήθεια ενός ειδικού να μάθει να τρέφεται και το σημαντικότερο να υπάρξει σταδιακή διακοπή των ομάδων τροφίμων όπου θα υπάρχει η ανάλογη αντικατάσταση ώστε να υπάρχει ομαλή αλλαγή.
7. Ποιο είναι ένα ενδεικτικό μενού μιας ημέρας για κάποιον που τώρα εντάσσεται στον βίγκαν τρόπο διατροφής;
Πρωινό: Porridge με φυτικό γάλα βρώμης εμπλουτισμένο και βρώμη, κανέλα, κομμάτια από 2 φρούτα επιλογής, mix ξηρών καρπών και φυστικοβούτυρο
Δεκατιανό: 2 κράκερ σίκαλης με tofu και μέλι + φρουτοσαλάτα
Μεσημεριανό: Ψητά μανιτάρια με πατάτες φούρνου ή γλυκοπατάτα, τυρί φυτικό και πολύχρωμη σαλάτα με σπανάκι – ρόκα- πρασινάδα- κάσιους – λιναρόσπορο- σος ταχίνι
Απογευματινό: φυτικό επιδόρπιο γιαουρτιού με ξερά φρούτα
Βραδινό: Οσπριοσαλάτα με φασόλια και φακή – κινόα ή καστανό ρύζι, ψιλλοκομμένα λαχανικά, αβοκάντο dressing επιλογής και ένα παξιμάδι χαρουπιού
8. Βάση ερευνών, έχει αποδειχθεί πως η μέση παμφαγική διατροφή, περιλαμβάνει 25% μειωμένο κίνδυνο θνησιμότητας από στεφανιαία καρδιακή νόσο, και 8% μειωμένο κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου. Λαμβάνοντας αυτό ως δεδομένο, θα προτείνατε σε κάποιον να ακολουθήσει τον βίγκαν τρόπο διατροφής;
Μία ισορροπημένη vegan διατροφή μπορεί να αύξησει την καλή υγεία του σώματος, του νου, της ψυχής και του πλανήτη. Φυσικά θα την πρότεινα για όλους τους παραπάνω αντικειμενικούς αλλά και ιδεολογικούς λόγους.
Τα συμπεράσματά μας
Είτε είμαστε υπέρ της κατανάλωσης κρέατος είτε κατά, εν έτη 2021 δε θα πρέπει να κρίνουμε σε καμία περίπτωση έναν άνθρωπο από τις διατροφικές του επιλογές. Επίσης το να μπορούμε να κρατάμε ανοιχτή τη συζήτηση περί θεμάτων ευαισθητοποίησης, είναι μεγάλη αρετή. Προσωπικά θεωρώ πως είτε έχουμε αποστασιωποιηθεί πλήρως, είτε βρισκόμαστε σε άγνοια σχετικά με το πως και κάτω από ποιές συνθήκες φτάνει η τροφή σε εμάς. Και για αυτόν ακριβώς το λόγο είτε έχουμε απενοχοποιήσει τις πρακτικές που χρησιμοποιούνται στα ζώα που καταναλώνουμε είτε απλώς δεν τις γνωρίζουμε και δε θέλουμε να τις γνωρίζουμε. Τα μεγαλύτερα εμπόδια στο να συνειδητοποιήσει κανείς πως αποδεδειγμένα πλέον ο βιγκανισμός έχει πολλά περισσότερα οφέλη και από την κρεατοφαγία, είναι η συνήθεια και η παραπληροφόρηση. Γιαυτό καλό είναι να ενημερωνόμαστε επαρκώς και να προσπαθούμε να είμαστε ευσυνείδητοι σχετικά με τα θέματα που αφορούν τα ζώα, το περιβάλλον και κατ’ επέκταση την υγεία τη δική μας αλλά και των γύρω μας.
Για περισσότερες πληροφορίες για το πως μπορείτε να δοκιμάσετε και εσείς να υιοθετήσετε με τη σωστή καθοδήγηση έναν χορτοφαγικό τρόπο διατροφής, επικοινωνήστε με τη διατροφολόγο μας Σοφία Κόντη μέσω e-mail info@hnbdiet.gr ή μέσω Instagram.
