Πριν από μια δεκαετία, όταν χώριζες με τον σύντροφό σου, όλα ήταν απλά: Αν ζούσατε μαζί μοιράζατε τα πιατικά, τα dvd, τις τηλεοράσεις και τα κάδρα, ο ένας έπαιρνε τον σκύλο και ο άλλος το καναρίνι. Αν ζούσατε σε διαφορετικά σπίτια, ακόμα καλύτερα: απλώς χωρίζατε τα τσανάκια σας. Αν τηρούσατε μια διακριτική στάση και οι φίλοι σας το ίδιο, άντε να τον συναντούσατε σε τίποτα γενέθλια κοινών γνωστών μήνες μετά ή, στη χειρότερη, εντελώς τυχαία, σε κανένα μπαρ του κέντρου. Οι πιθανότητες ήταν λίγες και… αναλογικές. Σήμερα όμως, στη cyber εποχή, αν αποφασίσετε μια ωραία ΠΡΩΪΑ να χωρίσετε, πρέπει να το σκεφτείτε λίγο πιο… ψηφιακά. Γιατί εκτός από το σετ ποτηριών του ουίσκι θα πρέπει να δείτε τι θα κάνετε με το Facebook, το Instagram και το Netflix…
Οι χωρισμένοι δεν τσατάρουνε ποτέ;
Οι χωρισμοί στην εποχή των social media δεν είναι εύκολη υπόθεση. Ενώ έχουμε μπει στη διαδικασία… αποτοξίνωσης από το άλλο μας μισό, από την επόμενη μέρα το πρωί νιώθουμε ότι πέφτουμε σε τοίχο. Και ο τοίχος αυτός είναι ο δικός του, στο Facebook. Όλο και κάποια ανάρτηση, like, (ενεργή) εμφάνισή του στο messenger θα μας γυρίσει πίσω. Τι κάνουμε λοιπόν; Το πώς θα συμπεριφερθούμε μετά τον χωρισμό έχει να κάνει κατά πολύ με το πώς τερματίστηκε αυτή η σχέση, αναφέρει η ψυχολόγος σχέσεων Madeleine Mason. Και αυτό είναι λογικό. Διότι, αν την τελευταία μέρα που ήσασταν μαζί άκουσε την κουβέντα και τη διαφωνία που είχατε όλη η γειτονιά, το delete και το unfollow στα κοινωνικά δίκτυα είναι σίγουρα η κίνηση που κάνατε το επόμενο πρωί με τον καφέ. Τα πράγματα όμως δυστυχώς περιπλέκονται όταν ο χωρισμός ήταν ήρεμος, πολιτισμένος και κοινή συναινέσει. Σε αυτή την περίπτωση, καλωσήρθατε στην κόλαση του αλγόριθμου. Τα “ενεργός πριν 25’” και “συνδέθηκε στις 4.55” είναι σαν τις πρώτες φωτογραφίες ενός ντεντέκτιβ που δεν έχει ακόμη χτυπήσει στόχο, αλλά είναι πολύ κοντά στο να ανακαλύψει τι πραγματικά συμβαίνει. Το να έχουμε περιέργεια για το τι κάνει ο πρώην μας είναι φυσιολογικό. Αυτό που δεν είναι, είναι να αρχίσουμε να τον κατασκοπεύουμε μέρα νύχτα, αναφέρει ο ψυχολόγος James Preece. Παράλληλα, ο ίδιος συμβουλεύει να μην αντιδρούμε παρορμητικά πατώντας καρδούλες ή σχολιάζοντας χωρίς να το έχουμε σκεφτεί πολύ καλά. Γιατί άπαξ και γίνει το like (και το δει) δεν υπάρχει επιστροφή. Όπως επίσης και η αυτόματη διαγραφή όλων των φίλων του (πρώην) φίλου μας την επομένη του χωρισμού μας είναι μια παρορμητική κίνηση για την οποία ενδέχεται να μετανιώσουμε. Για να μας κάνει την κατάσταση λίγο πιο εύκολη, η Βρετανίδα ψυχολόγος και συγγραφέας Emma Kenny προτείνει το εξής: «Μπορείτε απλώς να κάνετε τον πρώην σας unfollow –χωρίς να μπείτε στη δύσκολη θέση να τον κάνετε unfriend- και με αυτό τον τρόπο παραμένετε “φίλοι” δίχως να χρειάζεται να παρακολουθείτε κάθε λεπτομέρεια της ζωής του». Γιατί όμως αφού χωρίσουμε αρχίζουμε να συμπεριφερόμαστε στο διαδίκτυο σαν τον εθισμένο στα ναρκωτικά που ψάχνει τη δόση του; Γιατί αρχίζουμε να κατασκοπεύουμε σαν ψυχροπολεμικοί πράκτορες την κάθε ψηφιακή κίνηση του άλλου, η ανακάλυψη της οποίας συνήθως μας οδηγεί σε σενάρια επιστημονικής φαντασίας και στο τέλος της ημέρας κάνει τη συναισθηματική μας κατάσταση ακόμη χειρότερη; Όλο το κακό ξεκινά όταν δύο εθισμοί, ο έρωτας και τα social media, συναντιούνται. Και τότε το αποτέλεσμα δεν μπορεί παρά να είναι εθιστικά… καταστροφικό.
Εθισμένοι στην αγάπη και το… Instagram
Ας ξεκινήσουμε από το τι συμβαίνει στον εγκέφαλο και τον ψυχισμό κάποιου που χωρίζει, όταν μάλιστα αυτή η εξέλιξη δεν ήταν επιλογή του. «Πρόκειται για μια κατάσταση καταστροφικής συναισθηματικής απώλειας. Υπάρχει λύπη, θλίψη και το αίσθημα ότι ποτέ δεν θα ξεπεράσεις αυτόν τον πόνο», αναφέρει ο ψυχολόγος Jo Hemmings σε ρεπορτάζ του στο bbc.com
Σύμφωνα με έρευνες, ο συναισθηματικός πόνος μπορεί να γίνει τόσο έντονος όσο ο σωματικός και τόσο δύσκολος να ξεπεραστεί όσο ένας εθισμός. Επιπλέον, μετά από έναν χωρισμό ενεργοποιείται η πρόσθια νήσος του εγκεφάλου η οποία συνδέεται με τον σωματικό πόνο. Μάλιστα, οι επιστήμονες υποστηρίζουν ότι πιο έντονα χαραγμένος μένει στο μυαλό μας ο πόνος και η αγωνία που νιώσαμε εξαιτίας ενός χωρισμού παρά εξαιτίας ενός σοβαρού τραυματισμού. Και αυτά είναι δυνατό να μας συντροφεύουν για πάρα πολλά χρόνια. Την επομένη του χωρισμού, όμως, έντονη δραστηριότητα παρατηρείται και στον επικλινή πυρήνα, ένα βασικό κομμάτι του κέντρου επιβράβευσης του εγκεφάλου. Πρόκειται για την περιοχή η οποία συνδέεται με την επιθυμία, τη λαχτάρα, το κίνητρο, και ενεργοποιείται όταν ένα άτομο είναι εθισμένο στα ναρκωτικά, το αλκοόλ, το κάπνισμα κ.ά. Επομένως ο έρωτας είναι ένα είδους εθισμού. Και όταν αναγκαστούμε να τον διακόψουμε απότομα και άδοξα, τότε τα συμπτώματα και οι αντιδράσεις μας είναι οι τρεις βασικές που εμφανίζει ένα άτομο που είναι εθισμένο σε ουσίες, τζόγο κ.ά. Αισθανόμαστε σφοδρή επιθυμία (craving) να ασχοληθούμε με το αντικείμενο του πόθου μας (παρακολουθούμε κάθε του κίνηση στα social), νιώθουμε σύνδρομο στέρησης (withdrawal) (όταν απέχουμε για κάποιο διάστημα από τον κυβερνοχώρο, η ανάγκη μας να επανέλθουμε -και να συνεχίσουμε την παρακολούθηση- είναι πιο έντονη από ποτέ), κάποιες φορές φτάνουμε στο όριο της υποτροπής (relapse) (παρασυρόμαστε και στέλνουμε ένα μήνυμα, κάνουμε like, ενώ είχαμε αποφασίσει ότι δεν θα έχουμε καμία επαφή με τον πρώην σύντροφό μας). Και, φυσικά, μην ξεχνάμε ότι τα συμπτώματα εθισμού στον έρωτα γιγαντώνονται γιατί αλληλεπιδρούν με την εξίσου εθιστική επίδραση των κοινωνικών δικτύων. Η λέξη κλειδί εδώ είναι η ντοπαμίνη. Ο νευροδιαβιβαστής που γεννιέται σε διάφορα σημεία του εγκεφάλου και μας προτρέπει να θέλουμε, να αναζητάμε την ευχαρίστηση. Και, κυρίως, την άμεση ευχαρίστηση, αυτή που οι ψυχολόγοι ονομάζουν “στιγμιαία επιβράβευση”. Και εκείνη ζει και βασιλεύει στον κόσμο των κοινωνικών δικτύων όπου όλα γίνονται σε χρόνο dt, με το πάτημα ενός κουμπιού, εκεί όπου ένα like του πρώην συντρόφου μας μπορεί να μας γυρίσει χιλιόμετρα πίσω στην πορεία που είχαμε κάνει για να τον ξεπεράσουμε. Ναι μεν αυτή η επιβράβευση μπορεί να κατακλύζει με μικρές δόσεις ευτυχίας τους νευρώνες του εγκεφάλου μας, αλλά δυστυχώς είναι “στιγμιαία”. Τελειώνει με το που θα κάνουμε log out από τον υπολογιστή μας και θα επιστρέψουμε στο άδειο σαλόνι μας, εκεί όπου η μοναξιά κάνει μεγαλύτερο θόρυβο από τα notifications του Instagram και του Facebook. Ποιοι είναι οι κανόνες που πρέπει να ακολουθήσουμε ώστε να χωρίσουμε χωρίς επιπλέον συναισθηματικές απώλειες στην ψηφιακή εποχή;
Going social – οδηγός προς ναυτιλλομένους
Σε σχετικό άρθρο της στον Guardian, η δημοσιογράφος Sirin Kale ζήτησε από έγκριτους ψυχολόγους απαντήσεις σχετικά με το πώς πρέπει να συμπεριφερθούμε στα social media από την επομένη του χωρισμού μας, ώστε να μην εκτεθούμε και, κυρίως, να μην πληγωθούμε (ακόμα περισσότερο). Και εκείνοι απάντησαν κάπως έτσι:
- Πρέπει να αναρτήσετε ένα ποστ χωρισμού; Αν δεν είστε οι Gwyneth Paltrow και ο Chris Martin μάλλον όχι. Είναι πολύ ναρκισσιστικό να πιστεύετε ότι οι 780 «φίλοι» σας ενδιαφέρονται για το τι κάνετε. Αυτοί που πραγματικά νοιάζονται θα το έχουν πληροφορηθεί ήδη. Από το στόμα σας.
-
Τι θα κάνετε με τις… πιπεράτες φωτογραφίες του συντρόφου σας; Απλώς διαγράψτε τες. Ο θυμός είναι κακός σύμβουλος και η διασπορά τέτοιων φωτογραφιών ισοδυναμεί με «εκδικητική πορνογραφία» η οποία τιμωρείται από τον νόμο. Οπότε αφήστε αυτό το υλικό ήσυχα ήσυχα να περάσει στη λήθη, μαζί με τις υπόλοιπες λεπτομέρειες της σχέσης σας και ζητήστε από τον πρώην σύντροφό σας να κάνει το ίδιο με τις δικές σας φωτογραφίες.
- Πόσο γρήγορα πρέπει να αλλάξετε το status σας από “σε σχέση” σε “ελεύθερη”. Καταρχάς και μόνο που μπαίνετε στη διαδικασία να αλλάζετε την κατάστασή σας κάθε φορά που χωρίζετε ή γνωρίζετε κάποιον, σύμφωνα με τους ειδικούς, είναι a priori λίγο παιδικό. Αν δεν σας νοιάζει εσάς να εκτίθεστε, τουλάχιστον προστατέψτε τον πρώην σύντροφό σας που μπορεί να μην σας έχει ξεπεράσει ακόμα.
- Είναι σωστό να χωρίσετε μέσω κοινωνικού δικτύου/ μέσω sms/ να εξαφανιστείτε; Το επεισόδιο του Sex and the City που ο Burger χώρισε την Carrie Bradshaw με ένα post-it έχει μείνει ανεξίτηλα χαραγμένο στο ποπ γυναικείο υποσυνείδητο ως μια στιγμή απόλυτης ντροπής και ένδειξη αντρικής υπεκφυγής. Θέλετε τόσα χρόνια μετά να κάνετε το ίδιο; Οι ειδικοί υποστηρίζουν ότι πρέπει να βρεθούμε face to face με τον άνθρωπό μας, είτε ήταν σχέση ενός έτους είτε δύο μηνών, και να συζητήσουμε τον χωρισμό μας. Όσο για το ghosting, την εξαφάνιση δηλαδή χωρίς καμία εξήγηση, είναι πλέον κάτι που όχι μόνο δεν προσθέτει πόντους γοητείας και ανεξαρτησίας, αλλά αντιθέτως είναι καταδικαστέο. Χαρακτηριστικό είναι το γεγονός ότι μεγάλα dating apps, όπως το Badoo και το Bumble, ανακοίνωσαν ότι θα πάρουν ειδικά μέτρα στις εφαρμογές τους ώστε να μειώσουν όσο γίνεται το συγκεκριμένο φαινόμενο. «Όταν κάνετε ghosting σε κάποιον αποκαλύπτετε την πιο μοχθηρή σας φύση», σημειώνει η ψυχολόγος Emma Kenny.
- Και με το Netflix τι κάνουμε; Αν έχετε κοινό λογαριασμό, το τελευταίο που θέλετε είναι μετά τον χωρισμό να μπαίνετε στο προφίλ του και να βλέπετε τι σίριαλ παρακολουθεί ανά πάσα στιγμή. Και, άντε, πέφτετε πάνω στο House of Cards. Τι γίνεται όμως αν ξαφνικά αντιληφθείτε ότι άρχισε να παρακολουθεί το Gossip Girl; Άραγε τον έπιασε νοσταλγία για τα ’00s ή κάποια άλλη απολαμβάνει το συνδρομητικό δίκτυο μαζί του; Οι ειδικοί είναι κατηγορηματικοί. Όπως χωρίσατε τις καθημερινότητές σας και ό,τι άλλο τις ενώνει, το ίδιο πρέπει να γίνει και με το Netflix. Αλλάξτε password και συνεχίστε τη ζωή σας.
