Φωτογράφιση: Θανάσης Κρίκης/10 ΑΜ
Το 2019 ήταν μια καλή χρονιά για την Kylie Jenner. Τον Μάρτιο έριξε τον Mark Zuckerberg από τον θρόνο της λίστας του Forbes με τους νεότερους αυτοδημιούργητους δισεκατομμυριούχους, καθώς η ίδια βρέθηκε στην κορυφή στα 21 της, ενώ ο δημιουργός του Facebook τα είχε καταφέρει στα 23 του. Επιπλέον, τον περασμένο Ιούλιο πήρε και τον τίτλο της πιο ακριβοπληρωμένης σταρ του Instagram, αφού για κάθε πληρωμένο post της λαμβάνει 1,2 εκατ. δολάρια. Ναι, η Kylie Jenner με ένα ινσταγκραμικό κλικ κερδίζει τα χρήματα που θα δυσκολευόταν πολύ να βγάλει ένας μέσος άνθρωπος σε ολόκληρη τη ζωή του. Τι συνέβη όμως και η Kylie, από εκεί που βρισκόταν στη σκιά που δημιουργούσαν οι πληθωρικές καμπύλες των αδερφών της, των Kardashians, ξαφνικά εκτοξεύτηκε στην κορυφή; Απλώς φούσκωσε τα λεπτά της χείλη και δημιούργησε μια τεράστια συζήτηση γύρω από την εικόνα της, πριν ακόμα αποφασίσει αν θέλει να γίνει celebrity ή όχι. Ή αν τέλος πάντων θέλει να γίνει κάτι.
Ο δρόμος προς την κορυφή είναι στρωμένος με ενθέματα;
Η χρονιά-ορόσημο για τη μικρή Kylie ήταν το 2015, όταν και απέκτησε τα πολυπόθητα ζουμερά χείλη. Ακολούθησε το λανσάρισμα κραγιόν και lip liners -αφού για μεγάλο χρονικό διάστημα η ίδια δεν είχε παραδεχτεί ότι είχε βάλει ενθέματα, αλλά ότι το αποτέλεσμα οφειλόταν στο μολύβι χειλιών που χρησιμοποιούσε- και τελικά η ίδρυση της εταιρείας καλλυντικών Kylie Cosmetics, τα έσοδα της οποίας μέσα στα τρία πρώτα χρόνια αυξήθηκαν κατά 900 εκατ. δολάρια, κάνοντας τη δημιουργό της μία από τις νεότερες δισεκατομμυριούχους. Το περιοδικό Forbes, μάλιστα, στο εξώφυλλό του την αποκάλεσε «αυτοδημιούργητη». Βέβαια, το ερώτημα είναι πόσο αυτοδημιούργητη είναι κάποια η οποία ανήκει στην uber famous οικογένεια Kardashian, βρίσκεται στα φώτα των προβολέων από παιδί και, πριν ακόμη ιδρύσει τη δική της εταιρεία, έχει εκατομμύρια οπαδούς στο Instagram οι οποίοι θα αγόραζαν και λάστιχα αυτοκινήτου, αν τους τα πούλαγε εκείνη. Ακολούθησε η παραδοχή της αισθητικής επέμβασης στα χείλη που προκάλεσε φρενίτιδα σε όλο τον κόσμο. To Kylie Jenner Effect έφερε εκατομμύρια κορίτσια στο ιατρείο με στόχο τα φουσκωμένα, σαρκώδη χείλη. Win Win situation. Και τα μολύβια sold out και η Kylie απόλυτη influencer. Η ίδια πλέον δεν χρειάζεται κανένα άλλο «πρόσωπο» ή «μούσα» για τα προϊόντα της, αφού χρησιμοποιεί μόνο την εικόνα της για να τα προμοτάρει. Κι όταν θέλει να κάνει ένα break, απλώς χρησιμοποιεί την «εικόνα» των αδελφών της, των Kardashians, με την επιτυχία των πωλήσεων, για άλλη μια φορά, εξασφαλισμένη. Κατά τα άλλα δηλώνει ότι η δική της σειρά καλλυντικών είναι ό,τι πιο αυθεντικό έχει δημιουργήσει στην καριέρα της. «Ίσως έχει δίκιο, παρόλο που αυθεντικό στη δική της γλώσσα σημαίνει πισίνες, λευκά χαλιά, πάρτι με celebrities, μια συνεχώς ζωή που προβάλλεται διαρκώς, πλαισιωμένη από πιστωτικές κάρτες και η έλλειψη οποιασδήποτε πιθανότητας να πάει κάτι στραβά», σχολιάζει η Eva Wiseman σε σχετικό άρθρο της για τον Observer. Όμως το παιχνίδι της εικόνας και οι υπερβολές που θα δοκίμαζαν κάποιοι στους εαυτούς τους, προκειμένου αυτό να τους αποφέρει followers και, επομένως, κέρδος, δεν συμβαίνει μόνο στον πλανήτη των σούπερ σταρ. Ο ράπερ από το Μπρούκλιν 6ix9ine έγινε πρώτα διάσημος για τα τατουάζ με τον αριθμό 69 που υπάρχουν σε όλο του το σώμα και μετά για τη μουσική του. Ο ίδιος, μάλιστα, έχει δηλώσει σε συνέντευξή του ότι έγινε μουσικός γιατί όλοι του έλεγαν ότι έδειχνε πολύ cool και επομένως κάπως έπρεπε να το εκμεταλλευτεί. Βέβαια, η συνέχεια δεν ήταν εξίσου cool για τον ίδιο, αφού στην προσπάθεια να καλλιεργήσει την περσόνα του σκληρού rapper το ‘ριξε στις συμμορίες, στους καβγάδες και στην παρανομία και κατέληξε στη φυλακή. «Ό,τι έκανα το έκανα για την εικόνα μου», δήλωσε. Κάτι αντίστοιχο συνέβη και με την influencer και μοντέλο Amber Luke, η οποία μέσα σε 4 χρόνια αποφάσισε να καλύψει κάθε εκατοστό του κορμιού της, ακόμη και το ασπράδι των ματιών της με τατουάζ, προκειμένου να γίνει διάσημη και να αποκτήσει συμβόλαια με εταιρείες. «Πέρασα τέσσερα χρόνια αγωνίας και πόνου, φτάνοντας το σώμα μου στα όριά του. Αλλά άξιζαν κάθε δευτερόλεπτο», δηλώνει η ίδια, γιατί μπροστά στη φήμη και τους 100Κ ακολούθους τι είναι ο πόνος…
Insta- άγχος & μεγάλες προσδοκίες
Η περίπτωση της Kylie προφανώς δεν είναι μοναδική. Απλώς η ίδια φαίνεται να οδηγεί την κούρσα μια κουλτούρας που, με τις ευλογίες του Instagram, εξαπλώνεται σε όλο τον πλανήτη. Μικρομεσαίες celebrities των κοινωνικών δικτύων κάνουν botox στα βλέφαρα για να αποκτήσουν ένα βαρύ, υπνωτισμένο -υποτίθεταισέξυ- βλέμμα το οποίο υπερφορτώνουν με ψεύτικες βλεφαρίδες, φουσκώνουν χείλη, γλουτούς και στήθος και περιφέρονται σε εξωτικά νησιά και παραλίες, παίρνοντας προκλητικές πόζες, συνήθως με την τοποθέτηση κάποιου προϊόντος στο πλάνο. Στην καλύτερη περίπτωση οι ακόλουθοί τους θα πειστούν να αγοράσουν τα κορνφλέικς ή τη μάσκα μαλλιών που τους προτείνουν. Στη χειρότερη, θα προσπαθήσουν να τις μιμηθούν, κλείνοντας ραντεβού με έναν πλαστικό χειρουργό. Διότι αν είσαι κορίτσι στην εφηβεία, υπάρχει περίπτωση και να παρασυρθείς από αυτή την εικόνα της επιτυχίας που μετριέται σε «Κ» και να πιστέψεις ότι αν αποκτήσεις κι εσύ το ίδιο λάγνο βλέμμα και γλουτό, η ζωή σου θα γίνει εύκολη και εσύ διάσημη και επιτυχημένη. Οι έρευνες έρχονται να επιβεβαιώσουν κατά πρώτον ότι το Instagram είναι περισσότερο δημοφιλές σε αυτές τις κρίσιμες ηλικίες (18-24 ετών) και κατά δεύτερον ότι το συγκεκριμένο κοινωνικό δίκτυο έχει μεγαλύτερη επίδραση στον εγκέφαλο και στον ψυχισμό μας απ’ ό,τι όλα τα άλλα.
Η καθηγήτρια ψυχολογίας Danielle Leigh Wagstaff, επικεφαλής σχετικής μελέτης του Ομοσπονδιακού Πανεπιστημίου της Αυστραλίας, δήλωσε ότι: «Οι άνθρωποι συχνά συγκρίνουν τους εαυτούς τους με τους άλλους γιατί θέλουν να ξέρουν πού βρίσκονται. Προσπαθούμε συνεχώς να καταλάβουμε αν είμαστε περισσότερο ή λιγότερο ελκυστικοί/έξυπνοι/πετυχημένοι σε σχέση με τους γύρω μας. Με το Instagram έχουμε άμεση πρόσβαση σε όλες αυτές τις εξιδανικευμένες εικόνες που δεν αποτελούν μια ακριβή απεικόνιση του κόσμου μας. Έτσι δημιουργούμε μια λανθασμένη εικόνα του μέσου όρου, κάτι που μας κάνει να νιώθουμε όλο και χειρότερα για τον εαυτό μας». Έπειτα από όλα αυτά δεν είναι τυχαίο ότι πριν λίγες μέρες το Facebook (h google???) ανακοίνωσε ότι πρόκειται να εφαρμόσει πιο αυστηρές οδηγίες στο Facebook και στο Instagram, προκειμένου να μειώσει την προβολή ή τη διαφήμιση αδυνατιστικών προϊόντων και μεθόδων πλαστικής χειρουργικής από τους influencers. Μάλιστα, τα συγκεκριμένα posts δεν θα εμφανίζονται σε χρήστες κάτω των 18 ετών, προκειμένου, όπως δήλωσε η εταιρεία, να προστατευθεί η ψυχική υγεία αυτών των παιδιών. Από την άλλη, η έρευνα της Wagstaff έδειξε ότι το να παρακολουθούμε το περιεχόμενο που ανεβάζουν στους λογαριασμούς τους άτομα που δεν γνωρίζουμε –πόσο μάλλον celebrities– μας δημιουργεί ακόμαη μεγαλύτερη ανασφάλεια και ανησυχία: «Αν ακολουθείς celebrities όπως οι Jenners, δημιουργείς στον εαυτό σου μη ρεαλιστικές προσδοκίες. Καλύτερα να ακολουθήσεις κάποιον που ανεβάζει φυσιολογικό περιεχόμενο για όσα προσπαθεί να κάνει στη ζωή του». Μπορεί ακόμη να μη γνωρίζουμε τις μακρυπρόθεσμες συνέπειες του Instagram στην ψυχολογία των ατόμων, τόσο των ίδιων των influencers που δημιουργούν το περιεχόμενο και την «εικόνα», όσο και εκείνων που απλώς «ακολουθούν» και επηρεάζονται από αυτή την «εικόνα». «Για την ώρα πρέπει να υπενθυμίσουμε στους εαυτούς μας ότι το Instagram απλώς δεν αντιπροσωπεύει την πραγματικότητα», τονίζει τη ειδικός. Κι αν πάλι θέλουμε να το χωρέσουμε στα όρια της δικής μας πραγματικότητας, οι επιστήμονες μας προτρέπουν να σκεφτούμε το εξής: θα θέλαμε να κάνουμε παρέα με ένα άτομο που μας κάνει να νιώθουμε άσχημα για το σώμα μας, κατωτερότητα για την οικονομική μας κατάσταση και ανεπαρκείς για τις εμπειρίες μας;
Τότε για ποιον λόγο να παρακολουθούμε έναν λογαριασμό στο Instagram που μας προκαλεί αντίστοιχα συναισθήματα; Κάνουμε unfollow και συνεχίζουμε. Όσο για τα ζουμερά χείλη και τα ενθέματα στους γλουτούς, αυτά δεν πρόκειται να γίνουν διαβατήριο για καμία επιτυχία διαρκείας. Η ίδια η Kylie δεν θα είχε πουλήσει κανένα κραγιόν και δεν θα είχε κλείσει κανένα συμβόλαιο, αν δεν βρισκόταν μπροστά της μια ήδη στρωμένη «οικογενειακή μπίζνα» δισεκατομμυρίων.
