Φωτογράφιση: Lancrenon Sylvie, Stylist: Mazzoli Julien, Model: Lagardere Jade
Φοράτε το «έξυπνο» ρολόι σας. Η αυτόματη ενημέρωση σας λέει ότι περιμένετε σε 1-2 μέρες την περίοδό σας και σας προτείνει διατροφικό μενού και γιόγκα. Πώς φτάσαμε και τα προηγμένα ρολόγια έχουν εφαρμογές που αποκωδικοποιούν τον κύκλο μας; Οι επιστήμονες μας προτρέπουν να μελετήσουμε και να μάθουμε καλύτερα τον οργανισμό μας για να είμαστε πιο λειτουργικοί. Αυτό σημαίνει να ενημερωθούμε για όλες τις νέες τεχνολογίες που εμπλουτίζουν το τσεκάπ για καρκίνο του μαστού, για τις στρατηγικές που θα μας κρατήσουν ασφαλείς και χωρίς απρόοπτα στις διακοπές, αλλά και για τον ρόλο των γονιδίων που γίνεται όλο και πιο σημαντικός και δίνει λύσεις σε σοβαρά προβλήματα υγείας που ούτε καν φανταζόμασταν. Οι γιατροί αναλύουν τα νέα δεδομένα.
Διαχειριστείτε τις ορμόνες σας
Μάθετε τι συμβαίνει όταν οιστρογόνα, τεστοστερόνη και προγεστερόνη παρουσιάζουν σκαμπανεβάσματα επιδρώντας στη διάθεση, την όρεξη, τη λίμπιντο. Πώς θα τις ελέγξουμε;
Στάδιο 1: Περίοδος (ωοθυλακική φάση). Την 1η μέρα του κύκλου τα επίπεδα των οιστρογόνων και της προγεστερόνης πέφτουν σημαντικά μαζί με την ενέργεια και τη διάθεσή μας, ενώ έχουμε αυξημένη όρεξη για φαγητό. Είναι οι κατάλληλες μέρες να ασχοληθούμε με τον εαυτό μας, να κοιμηθούμε νωρίς, να αφιερώσουμε χρόνο στον διαλογισμό, να περπατήσουμε αποφεύγοντας, όμως, την έντονη άσκηση. Είναι καλό να ποντάρουμε σε τροφές πλούσιες σε σίδηρο, όπως κρέας και όσπρια και να συμβουλευτούμε τον γιατρό μας για λήψη σιδήρου από το στόμα.
Στάδιο 2: Ανάπτυξη ενδομητρίου (ωοθυλακική φάση). Καιρός για ενέργεια! Μετά το τέλος της περιόδου, τα οιστρογόνα και η τεστοστερόνη σταδιακά ανεβαίνουν. Έχουμε επάρκεια ενέργειας, διάθεση για κοινωνικές επαφές, ανεβασμένη λίμπιντο. Είναι πολύ καλή στιγμή να ξεκινήσουμε δίαιτα, κάποιο πρότζεκτ, να γυμναστούμε. Στην ωοθυλακική φάση, η υπόφυση εκκρίνει την ωοθυλακική ορμόνη (FSH) που διεγείρει τα ωοθυλάκια στις ωοθήκες, με σκοπό την ανάπτυξη και τελική ωρίμανση του ενός ωαρίου που θα είναι κατάλληλο να γονιμοποιηθεί.
Στάδιο 3: Ωορρηξία. Περίπου στα μισά του κύκλου η παραγωγή οιστρογόνων είναι στο αποκορύφωμά της, η λίμπιντο ανεβασμένη, όπως και τα επίπεδα τεστοστερόνης. Η φύση προβλέπει το κυρίαρχο ωάριό μας να απελευθερώνεται από τα ωοθυλάκια και να παραμένει δραστήριο για να γονιμοποιηθεί μέσα σε 12-24 ώρες.
Στάδιο 4: Ωχρινική φάση. Ξεκινά αμέσως μετά την ωορρηξία, μέχρι την επόμενη περίοδο. Τα οιστρογόνα και η τεστοστερόνη σταδιακά πέφτουν, όμως η προγεστερόνη ανεβαίνει λειτουργώντας καταπραϋντικά. Η σεροτονίνη, ορμόνη της χαράς, πέφτει και αυτή και εμείς αναζητάμε γλυκό και υδατάνθρακες για γρήγορη ευχαρίστηση. Το προεμμηνορρυσιακό σύνδρομο ξεκινά σε 7 στις 10 γυναίκες που παρουσιάζουν συμπτώματα όπως πρήξιμο στην κοιλιά, ευαισθησία, οίδημα και πόνος στο στήθος, πονοκέφαλος, κατάθλιψη, κόπωση, εκνευρισμός (ανεβαίνει η κορτιζόλη). Καταναλώνουμε ασβέστιο που προστατεύει το νευρικό σύστημα από την κατάθλιψη και το στρες και βιταμίνη D που βοηθά στην απορρόφησή του, μαγνήσιο που δρα κατά της κατακράτησης. Μειώνουμε την κατανάλωση αλμυρών και ποντάρουμε σε τροφές όπως γαλακτοκομικά εμπλουτισμένα με βιταμίνη D (χωρίς λακτόζη, αν σας ενοχλεί), όσπρια, σαρδέλες, κρόκο αυγού, κινόα, σπανάκι, κάσιους, μαύρο ρύζι, βρώμη κ.ά. Ποντάρουμε σε πρωτεΐνη και καλούς υδατάνθρακες (π.χ. ζυμαρικά ολικής άλεσης) και αποφεύγουμε το πρόχειρο φαγητό, τις σοκολάτες, τα τσιπς. Καλές επιλογές για γλυκό: δαμάσκηνα, λίγη μαύρη σοκολάτα, γιαούρτι με κανέλα και μέλι.
Μεσογειακή Αναιμία τέλος;
Η επόμενη επανάσταση στον χώρο της ιατρικής δείχνει να έρχεται από τα γονίδιά μας. Οι επιστήμονες εισάγουν γενετικό υλικό στα κύτταρά μας για να διορθώσουν μεταλλάξεις και να προσφέρουν θεραπεία σε δύσκολες νόσους. Σε πειραματικό στάδιο μέχρι πρότινος, οι μέθοδοι αυτές προχώρησαν και από το φθινόπωρο θα εφαρμόζονται στοχευμένα σε περισσότερα του ενός νοσοκομεία και στην Ελλάδα για τις παρακάτω ενδείξεις:
Μεσογειακή αναιμία: Έπειτα από χρόνια μεταγγίσεων ώστε να αντιμετωπίζει τη μεσογειακή αναιμία (θαλασσαιμία), ο πρώτος Έλληνας ασθενής που υποβλήθηκε σε γονιδιακή θεραπεία δεν τις χρειάζεται πια, όπως και το 80% των ανθρώπων που συμμετείχαν στην ίδια διεθνή, ερευνητική μελέτη για τη θαλασσαιμία. «Δεν θα χρησιμοποιούσα ακόμα τη λέξη “θεραπεύτηκαν” για τους ασθενείς» αναφέρει ο αιματολόγος Αχιλλέας Αναγνωστόπουλος, διευθυντής της Αιματολογικής Κλινικής στο νοσοκομείο Παπανικολάου. «Πρέπει να περάσει ικανό χρονικό διάστημα και να δούμε ότι δεν θα μειωθεί η ποσότητα των αιμοσφαιρίων» τονίζει ο ειδικός για τη διόρθωση των γονιδίων που φέρνει την ελπίδα στην ιατρική, σε μια σειρά από νοσήματα.
Ενδεικτικά, η θαλασσαιμία είναι μια κληρονομική αιματολογική διαταραχή στην οποία ο ασθενής παρουσιάζει έλλειμμα της αιμοσφαιρίνης, η οποία βρίσκεται στα ερυθρά αιμοσφαίρια και μεταφέρει οξυγόνο στον οργανισμό. Το έλλειμμα αυτό οδηγεί σε παραγωγή λιγότερων και μη λειτουργικών ερυθρών αιμοσφαιρίων και μπορεί να προκαλέσει από ήπια μέχρι πολύ σοβαρής μορφής αναιμία, με άμεση ανάγκη μεταγγίσεων. Οι τελευταίες και η σωστή αποσιδήρωση, έχουν αυξήσει σημαντικά το προσδόκιμο ζωής -σήμερα η θαλασσαιμία είναι μια χρόνια πάθηση- όμως οι επιστήμονες δοκίμαζαν εδώ και χρόνια νέες θεραπείες και τα αποτελέσματα είναι αισιόδοξα. Όπως εξηγεί ο Δρ Αναγνωστόπουλος, η γονιδιακή θεραπεία στη θαλασσαιμία γίνεται ως εξής: «Τα αιμοποιητικά κύτταρα του ασθενή αποστέλλονται σε ειδικό εργαστήριο, όπου εισάγεται σε αυτά μη τοξικός ιός, που μεταφέρει το φυσιολογικό γονίδιο β-σφαιρίνης. Ο ιός εισέρχεται στο DNA των αιμοποιητικών κυττάρων και το γονίδιο της β-σφαιρίνης ενσωματώνεται στο DNA των κυττάρων αυτών. Αφού γίνει χημειοθεραπεία στον ασθενή ώστε να καθαρίσει ο μυελός από αιμοποιητικά κύτταρα που πάσχουν, χορηγούνται στον ίδιο τα αιμοποιητικά του κύτταρα που πλέον έχουν στο DNA τους το φυσιολογικό γονίδιο β-σφαιρίνης. Έπειτα και από αυτή τη διαδικασία, αρχίζει και παράγεται νέο αίμα και φυσιολογική αιμοσφαιρίνη». Η συγκεκριμένη μελέτη έγινε σε διάφορα κέντρα σε Ιταλία, Γερμανία, Αγγλία, Αμερική και Ελλάδα. Στη χώρα μας συμμετείχε ως τώρα ένας ασθενής. Η συνέχεια είναι γνωστή. Οι ερευνητές παρακολουθούν τους ασθενείς ώστε να δουν αν το αποτέλεσμα θα είναι σταθερό. Η γονιδιακή θεραπεία έλαβε έγκριση από τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Φαρμάκων να εφαρμόζεται στη συγκεκριμένη πάθηση για ένα χρόνο και μετά θα επαναξιολογηθεί.
Λευχαιμία: Μέχρι τώρα οι ασθενείς με τον συγκεκριμένο αιματολογικό καρκίνο έκαναν μεταμόσχευση αιμοποιητικών κυττάρων από συμβατό δότη, π.χ., κάποιον στενό συγγενή τους. Επειδή αυτό δεν συμβαίνει πάντα (π.χ. λόγω απουσίας στενών συγγενών κ.λπ.) οι επιστήμονες επιλέγουν από την ευρύτερη οικογένεια του πάσχοντος ακόμα και λιγότερα στοιχεία του οργανισμού τους για μεταμόσχευση (τα μισά αντιγόνα που είναι μόρια). Ο Δρ Αναγνωστόπουλος προσθέτει: «Μετά τη μεταμόσχευση αιμοποιητικών κυττάρων δίνουμε λεμφοκύτταρα για την ενίσχυση του ανοσοποιητικού και σε αυτά έχουμε ενσωματώσει ένα γονίδιο (λέγεται γονίδιο της αυτοκτονίας) που σκοτώνει τα κύτταρα του μεγαλοκυτταροϊού που ενδέχεται να εμφανιστεί ως επιπλοκή».
Τι αναμένουμε στο μέλλον: «Είμαι αισιόδοξος ότι τα επόμενα 5-7 χρόνια θα έχουμε στη διάθεσή μας πολλές γονιδιακές θεραπείες για δεκάδες έως εκατοντάδες ασθένειες. Αυτή τη στιγμή η γονιδιακή θεραπεία δοκιμάζεται για πολλούς τύπους καρκίνου, για τύφλωση, νόσο Πάρκινσον, HIV κ.ά. Έχουν εγκριθεί 7-8 φάρμακα για γονιδιακές θεραπείες διεθνώς, όπως για το λέμφωμα Non Hodgin και τη λευχαιμία. Στην Ελλάδα έχουν καθοριστεί τα νοσοκομεία όπου θα γίνονται οι μέθοδοι από το φθινόπωρο» αναφέρει ο Δρ Αχιλλέας Αναγνωστόπουλος. Το επόμενο στοίχημα μετά την έγκριση των θεραπειών είναι να διατίθενται σε χαμηλό κόστος. «Αυτές οι θεραπείες είναι πανάκριβες, μπορεί η τιμή τους να φτάσει και 1 εκατομμύριο ευρώ. Αυτό που ανησυχεί εμάς τους γιατρούς διεθνώς είναι ποιος θα καλύψει αυτά τα έξοδα. Το ζητούμενο είναι να έχουν όλοι οι ασθενείς πρόσβαση σε αυτές, όχι μόνο όσοι μπορούν να πληρώσουν».
