Σε μια από τις πρώτες συναυλίες που έγιναν στην Αθήνα μετά την καραντίνα και ενώ ο Boy τραγουδά «Θα μετρήσουμε μέχρι το τρία και θα πούμε ταυτόχρονα το αγαπημένο μας μέρος στη Γη. 1, 2, 3. Εδώ. Μαζί σου», η Κατερίνα, αναρωτιέται αν πλέον αυτό το «εδώ μαζί σου» είναι κάτι που το λένε ακόμα οι άνθρωποι. Πίνοντας το δεύτερο ποτήρι κρασί, η ίδια ανακοινώνει: «Οι άνθρωποι δεν ερωτεύονται πια. Δεν νιώθουν τρυφερά. Δεν αποκοιμιούνται αγκαλιά με τον άλλο πάνω στο φιλί. Δεν ξεβιδώνουν τα στόματά τους. Δεν μασάνε τη γλώσσα της αγάπης. Δεν υγραίνουν τη στιγμή μέχρι να πνιγούν στα πηγάδια της. Προτιμάμε να ξυπνάμε ο καθένας σπίτι του. Το να ερωτευτείς πια είναι πολυτέλεια». Και όλα αυτά δεν τα λέει με απογοήτευση. Μια ανακούφιση υπάρχει στον τόνο της. Η Μαριέφη, από την άλλη, που έχει δακρύσει λίγο, δεν συμφωνεί μαζί της και σχεδόν παρεξηγημένη της απαντά: «Θα ερωτευόμαστε πάντα. Θα κλαίμε για τον έρωτα και την αγάπη κάποιου κι ας είναι ο λάθος τύπος. Θα αναζητάμε πάντα τη φλόγα που κάνει την καρδιά μας να χτυπά σε όλο το κορμί μας. Θα θέλουμε να δίνουμε εκείνα τα φιλιά που μας μεταμορφώνουν ολόκληρους σε χείλια και θα δίνουμε εκείνες τις αγκαλιές που όταν θα τελειώνουν θα μας κάνουν να νιώθουμε μισοί. Ξεκολλημένοι. Θα αναζητάμε πάντα την απόλαυση του έρωτα σαν να είναι παράνομη. Το λέει και ο Τομ Ρόμπινς στον Τρυποκάρυδο. Ο έρωτας είν’ ο ύστατος παράνομος. Θα ερωτευόμαστε και ας είναι δύσκολο, και ας πονάει. Γιατί, όπως λέει και ο Ντοστογιέφσκι στους Αδερφούς Καραμάζοφ “Η αγάπη είναι μια πράξη σκληρή και τρομακτική”».
Το σκοτεινό αντικείμενο του love story
Η ποιήτρια Αν Κάρσον υποστηρίζει ότι είμαστε ερωτευμένοι πάντα με εκείνον που φεύγει. Δεν είναι τυχαίο, λέει, ότι πρώτη η Σαπφώ τον χαρακτήρισε γλυκόπικρο. «Η λέξη “έρως” δηλώνει στέρηση, έλλειψη, επιθυμία για κάτι που απουσιάζει», αναφέρει η Κάρσον. Ο ερωτευμένος, δηλαδή, θέλει αυτό που δεν έχει εξ ου και οι ταλαιπωρία που πολλές φορές τον συνοδεύει.
Η συζήτηση της παρέας της συναυλίας, όμως, δεν σταματά μόνο σε αυτό το παράδοξο, αλλά πάει σε πιο… σκοτεινά μονοπάτια. «Ποια ήταν η τελευταία φορά που άκουσες κάποιον να σου περιγράφει μια ωραία ιστορία αγάπης; Από αυτές που ένα αγόρι και ένα κορίτσι συναντιούνται και αλλάζει ο κόσμος όλος… Από εκείνα τα love stories που σαν παραμύθια ομορφαίνουν τις πόλεις τον Αύγουστο; Όπως η ερωτική ιστορία του Jessie και της Celine στο Πριν το Ξημέρωμα ή των ηρώων του Wong Kar-wai ή σαν αυτή που έβαλε φωτιά στις οθόνές μας βλέποντας το σίριαλ Normal People;», ρωτάει η Κατερίνα τη Μαριέφη.
Και εκείνη της απαντά: «Δεν μπορώ ούτε και θέλω να δεχτώ ότι δεν γίνονται αυτά που περιγράφεις. Διαφορετικά θα σταματούσε η Γη να γυρίζει. Ο έρωτας είναι σαν την πείνα, λέει η ποιήτρια Emily Dickinson στο Πεινούσα. Ποιος αντέχει χωρίς φαγητό;». Στη συζήτηση μπαίνει και η Ελένη: « Δεν θέλω να σας ταράξω, αλλά είναι πολλοί πλέον αυτοί που ταλαιπωρούνται από την αναζήτηση του έρωτα και της αγάπης. Κάποιοι, μάλιστα, είναι εθισμένοι στο κυνήγι αυτής της τροφής». Και σε αυτό το σημείο μας αναφέρει ένα βιβλίο το οποίο μιλάει για τις αρνητικές επιπτώσεις του έρωτα, όταν γινόμαστε δέσμιοι της αναζήτησής του. Ο λόγος για το Good Morning, Destroyer of Men’s Souls, A Memoir of Women – Addiction & Love (Καλημέρα καταστροφέα των ανθρωπίνων ψυχών, απομνημονεύματα μιας γυναίκας – εξάρτηση και έρωτας, εκδ. Crown) όπου η συγγραφέας Nina Renata Aron περιγράφει τη «λάθος αγάπη», αυτή από την οποία κρέμεσαι και στο τέλος καταλήγεις εξαρτημένος.
H Aron λέει χαρακτηριστικά: «Οι εθισμένοι στην αγάπη πιστεύουμε ότι είμαστε ρομαντικοί, δίνοντας περισσότερα ψυχολογικά αποθέματα από αυτά που διαθέτουμε προκειμένου να την ανακαλύψουμε. Η εξάρτησή μας κρύβεται πίσω από τη συγκίνηση που προκαλεί το πάθος, όταν όμως αυτό φύγει, μας αφήνει πίσω του μπερδεμένους και σχεδόν πάντα πληγωμένους. Φτάνουμε στο σημείο να ενεργούμε με τρόπους ασυγχώρητους και ανήθικους, δικαιολογώντας παράλληλα τους ίδιους μας του εαυτούς ότι όλο αυτό είναι μέρος της ευγενικής αναζήτησης του έρωτα και της αληθινής αγάπης. Αλλά δεν είναι καθόλου έτσι», καταλήγει. Αυτά τα συμπεράσματα έβγαλε η ίδια έπειτα από μια δική της καταστροφική και παρατεταμένη crazy in love περίοδο και μετά από χρόνια ψυχοθεραπείας προκειμένου να “απεξαρτηθεί” από αυτή.
Το τέλος μια ρομαντικής σχέσης;
Και κάπου εδώ προκύπτει το ερώτημα-φωτιά: «Εσύ πότε ερωτεύτηκες τελευταία φορά;» ρωτάει η Κατερίνα τη Μαριέφη και η δεύτερη δείχνει να δυσανασχετεί. Δεν έχει σημασία τι απάντησε. Η ερώτηση ήταν αρκετή για να προκύψουν ένα σωρό προβληματισμοί για το υπόλοιπο της βραδιάς και αυτοί είχαν σίγουρα πολύ μεγάλη σημασία. Πού πήγαν τα υπέροχα πρώτα ραντεβού όταν δυο άνθρωποι “κουμπώνουν” ιδανικά ο ένας με τον άλλο; Πού πήγε ο ρομαντισμός; Τι απέγινε ο ανόητος, ο επιπόλαιος έρωτας; Και αφού πάρουμε ως δεδομένο ότι ο έρωτας θα παραμείνει πάντα ο πιο ωραίος λόγος για να ξυπνάμε το πρωί, γιατί μοιάζει πιο δύσκολος από ποτέ; Πρόκειται για ένα ταλέντο που εξασθενεί; Είναι αντιστρόφως ανάλογος της ηλικίας μας;
Τα χρόνια σίγουρα δεν παίζουν ρόλο, μιας και οι νέοι σήμερα δεν φαίνεται να ερωτεύονται με την ίδια θέρμη που το έκαναν οι προηγούμενες γενιές. Η κλινική ψυχίατρος, συγγραφέας και ακαδημαϊκός Jean Twenge πραγματοποίησε πρόσφατα μια έρευνα στην Αμερική μέσω της οποίας κατέληξε στο συμπέρασμα ότι οι νέοι ενδιαφέρονται όλο και λιγότερο για όλα αυτά που οι σημερινοί 30something και πάνω αποκαλούμε ρομαντικά. Μελέτησε έντεκα εκατομμύρια νέους μέσα από συνεντεύξεις και βρήκε ότι η Generation Ζ, η γενιά των post-millennials, όσων δηλαδή γεννήθηκαν από το 1994 και μετά, βγαίνει ραντεβού λιγότερο από τις δυο προηγούμενες γενιές, ενώ παράλληλα κάνει λιγότερο σεξ και πολύ πιο αραιά. Ταυτόχρονα, αυτή η γενιά δεν τοποθετεί την αναζήτηση ερωτικής σχέσης σε μια από τις 3-4 βασικές ανάγκες της. «Οι νέοι σήμερα φαίνεται να μην έχουν μεγαλώσει με σκοπό να βρουν την αδερφή ψυχή τους», λέει η Twenge.
I am single, it’s cool
Η Στέλλα, από την άλλη, είναι ξεκάθαρη: «Προτιμώ να πάω μόνη σπίτι μου το βράδυ και να ξυπνήσω ήσυχη το άλλο πρωί. Χωρίς το άγχος τι να πω, τι να μην κάνω. Για να μην πληγώσω κανένα. Για να μη με πληγώσουν. Για να μην απογοητευτώ ξανά». «Οι σχέσεις έχουν γίνει πια τόσο δύσκολες, ώστε η γνώση της δυσκολίας τους μας αποτρέπει από το να αφεθούμε στον έρωτα», λέει η Jean Twenge, προτρέποντάς μας ταυτόχρονα να μην ανησυχούμε γι’ αυτό. Το να μείνει κάποιος μόνος του είναι απλώς μια επιλογή και δεν είναι ούτε καλή ούτε κακή. «Η μακροχρόνια μοναξιά δεν είναι απαραίτητα δύσκολη, αλλά μπορεί να γίνει μια ασφαλής προσωπική επιλογή. Οι άνθρωποι μπορούν να είναι και μόνοι και ικανοποιημένοι. Η σεξουαλική ζωή, το καλό και το δοτικό σεξ δηλαδή μπορεί να υπάρχει και εκτός μακροχρόνιων, μονογαμικών σχέσεων», αναφέρει ο dr ψυχιατρικής Grant Hilary Brenner, και συνεχίζει: «Αυτό το μοντέλο της ασφαλούς μοναξιάς θα κυριαρχήσει στο μέλλον, χωρίς όμως να υπάρχει το στίγμα του single». Ακόμη και έτσι, όμως, ποιος μπορεί να πει ότι δεν θέλει να ερωτευτεί; Έστω και αν πρόκειται για μια επιπλέον ιστορία αποτυχημένου φλερτ…
Έρωτας vs Covid-19
Πάνω στην κουβέντα ακούγεται και η λέξη-νέα παράμετρος σε όλα τα θέματα πια: κορονοϊός. Ποιος έχει όρεξη για έρωτες με μια πανδημία εν εξελίξει; «Όποιος θέλει να βγει αλώβητος από αυτή», απαντάει ο Σπύρος, ειδικευόμενος γιατρός ετών 34. «Ο έρωτας νικάει τον φόβο» ήταν και ο τίτλος του τελευταίου άρθρου του διάσημου κοινωνιολόγου Arthur C. Brooks στο περιοδικό Atlantic. Σε αυτό εξηγεί πώς η αγάπη και ο έρωτας μπορούν να μας καθησυχάσουν όσον αφορά τον φόβο και την αβεβαιότητα που έχει προκαλέσει η πανδημία για το μέλλον. «Η ζωή, ειδικά με φόντο μια τέτοια συνθήκη, είναι γεμάτη από αλλαγές, φόβους και αβεβαιότητα. Όταν νιώθετε φοβισμένοι ανοίξτε την καρδιά σας στην αγάπη και τον έρωτα και αυτό θα βοηθήσει», προτείνει ο ίδιος. Επικαλούμενος μάλιστα, την ετήσια σχετική έρευνα του Πανεπιστημίου Chapman στην Καλιφόρνια, ο Brooks προσθέτει ότι ένας τρόπος αντιμετώπισης των νέων αυτών φόβων είναι να προσπαθήσουμε να τους εξαλείψουμε με το αντίθετο συναίσθημα. Και αυτό δεν είναι ούτε η ηρεμία, ούτε καν το θάρρος. Είναι η αγάπη. Το είχε πει άλλωστε ήδη από τον 6ο αιώνα π.Χ. ο Κινέζος φιλόσοφος Lao Tzu: «Μέσω της αγάπης, κανείς δεν φοβάται». Πάνω από 500 χρόνια αργότερα, συμφώνησε μαζί του και ο Ιωάννης ο Ευαγγελιστής: «Δεν υπάρχει φόβος στην αγάπη». Χρειάστηκαν 2.000 και πλέον χρόνια και μερικά νευροβιολογικά στοιχεία για να μας αποδείξουν ότι ο Lao Tzu και ο Ιωάννης ο Ευαγγελιστής είχαν δίκιο.
Ο φόβος πηγάζει από την αμυγδαλή, ένα μέρος του εγκεφάλου που ανιχνεύει τις απειλές οι οποίες αυξάνουν τις ορμόνες του στρες. O φυσικός εξισορροπιστής της διεγερμένης αμυγδαλής είναι η οξυτοκίνη ή αλλιώς η «ορμόνη της αγάπης». Η οξυτοκίνη παράγεται στον εγκέφαλο όταν ερχόμαστε σε σωματική ή οπτική επαφή με ανθρώπους που αγαπάμε ή ποθούμε και θέλουμε να… λιώνουμε πάνω τους. Με άλλα λόγια, η ζωή θα ήταν αφόρητη χωρίς αυτή την ορμόνη.
Η αγάπη θα σώσει τον κόσμο
Η ίδια σχεδόν παρέα που είχε παρακολουθήσει τo live του The Boy, μερικές νύχτες αργότερα μαζεύτηκε σε ένα δροσερό σαλόνι και είδαν όλοι μαζί το φιλμ Palm Springs πίνοντας δροσερά αναψυκτικά και γρανίτες. Όσοι ρώτησαν τι είναι το Palm Springs, πριν επιβεβαιώσουν ότι θα παρευρεθούν, πήραν την εξής απάντηση: Η καλύτερη ρομαντική κομεντί των τελευταίων χρόνων. Εκείνο το βράδυ κανείς δεν ακύρωσε τελευταία στιγμή. Κανείς δεν λέει όχι σε ένα ωραίο love story. Ήρθαν όλοι. Στο έργο ο Nyles και η Shara είναι ένα ζευγάρι που “παγιδεύεται” σε μια χρονική λούπα κατά την οποία ό,τι και να κάνουν ξυπνούν την ίδια ημέρα – μια μοντέρνα εκδοχή της Ημέρας της Μαρμότας, δηλαδή. Ευτυχώς, οι δυο τους ερωτεύονται. Και η λούπα γίνεται υποφερτή. Η ταινία είναι διαθέσιμη στο συνδρομητικό HULU. Η ιστορία ξεκινάει με τον Nyles να λέει στην Sarah, ως άλλος Σοπενχάουερ: «Το καλύτερο που μπορείς να κάνεις είναι να μάθεις να υποφέρεις την ιδέα της ύπαρξης». Για να μας αποδείξει στο τέλος ότι η ύπαρξη υποφέρεται μόνο με αγάπη και έρωτα. Στο τέλος της ταινίας, για λίγα δευτερόλεπτα, κανείς από την παρέα δεν βγάζει τσιμουδιά. Ενώ οι τίτλοι τέλους πέφτουν σε μια μικρή οθόνη ενός αυτοσχέδιου home cinema, όλοι έχουν ζωγραφισμένο ένα γλυκό χαμόγελο στο πρόσωπό τους. Ακόμα και η Κατερίνα το παραδέχεται: «Ναι, εντάξει, ο έρωτας όλα τα μπορεί. Μπορεί να νικήσει ακόμη και τον χρόνο». Όσο δύσκολο ή σπάνιο κι αν είναι πια να γεννηθεί ένα love story, θα είναι πάντα η πιο ωραία ιστορία για να πει, να γράψει, να φανταστεί, να ακούσει, να ζήσει κανείς. Ακόμη και αν οι περισσότεροι γκρινιάζουν για τις αποτυχημένες σχέσεις τους, τα βράδια μοναξιάς, τα ανεπαρκή one night stands, όσο κι αν οι μελέτες επιβεβαιώνουν ότι το ταλέντο του έρωτα φθίνει, εμείς είμαστε σίγουροι: Ο έρωτας μας θρέφει. Γεννιόμαστε από αυτόν, ζούμε με αυτόν, μπορεί να τρελαθούμε γι’ αυτόν. Ωριμάζουμε για να ανταποκριθούμε σε αυτόν και κάνουμε τα πάντα για να φανούμε αντάξιοί του. Όλα γίνονται για εκείνον…
