Η Ναταλί και η Ελευθερία γνωρίστηκαν κάτω από το σύνθημα “Εγώ πότε θα γίνω μάνα” και συγκεκριμένα μέσα από το ομώνυμο blog egopotethaginomana.gr της πρώτης, στο οποίο περιγράφει με γλαφυρότητα και χιούμορ τον δύσκολο δρόμο της εξωσωματικής γονιμοποίησης.
Ελευθερία
“Τη Ναταλί τη γνώρισα μέσα από τα κείμενά της. Πάντα εκτιμούσα τη ματιά της στα πράγματα είτε ήταν σκληρές αλήθειες είτε κάτι πιο ανάλαφρο. Κάποια στιγμή της έστειλα ένα αστείο mail για ένα κείμενο που είχε γράψει για τη γυναικεία φιλία και το πώς αυτή «μετασχηματίζεται» όσο περνάνε τα χρόνια, καθώς αλλάζουμε σαν άνθρωποι, με αφορμή το τελευταίο επεισόδιο της σειράς Girls. Είχα πάθει σοκ, έβλεπα γραμμένο αυτό που βίωνα, τις σκέψεις μου για τη φιλία και για το πώς στηρίζουμε η μια την άλλη. Από εκείνο το σημείο και μετά ξεκινήσαμε να μιλάμε συστηματικά και με τον καιρό απέκτησα μια πολύτιμη φίλη. Η μητρότητα για εμένα είναι ένα ιδιαίτερο κεφάλαιο, πάντα πίστευα ότι δεν χρειάζεται να γίνουμε όλοι γονείς, δεν είναι όλες οι σχέσεις έτοιμες για να αποκτήσουμε παιδιά και, παρόλο που προέρχομαι από μια αρκετά παραδοσιακή οικογένεια, ποτέ δεν με ρώτησαν ή έκαναν κάποιο σχόλιο για το πότε θα κάνω παιδί. Ήξερα ότι η βιολογία είναι αμείλικτη κι ότι υπήρχε η πιθανότητα κάποια στιγμή να θελήσω ένα μωρό ή να βρεθώ σε μια σχέση που θα θέλουμε να κάνουμε παιδί και να μην μπορώ.
Εκεί ήρθε η σκέψη για την κατάψυξη ωαρίων. Είχα διαβάσει τυχαία κάποια πράγματα γι’ αυτή τη μέθοδο από κάποια άρθρα του εξωτερικού και όταν πήγα για τον ετήσιο έλεγχο, το συζήτησα με τον γυναικολόγο μου. Βγαίνοντας από το γραφείο του, μου είχε κολλήσει μια φράση που είπε, ότι βιολογικά δεν βλέπει κάποιο λόγο να το κάνω, αλλά κοινωνικά αντιλαμβάνεται την πίεση που δεχόμαστε οι γυναίκες για το θέμα της μητρότητας και γι΄αυτό μου το σύστησε ανεπιφύλακτα. Το άφησα λίγο στην άκρη λόγω της πανδημίας μέχρι που ήρθε η ιστορία της Ναταλί.
Η ιστορία της ήταν για μένα σαν “αφύπνιση”, έβλεπα να εξελίσσονται μπροστά μου όλα αυτά που φοβόμουν. Πίεση, άγχος, γιατροί, το ενδεχόμενο μιας αποτυχίας, αλλά και όλα αυτά που ήλπιζα για εμένα: θέληση, υποστηρικτικό σύντροφο, φροντίδα και αγάπη από τους γύρω μου. Το συζήτησα μαζί της, της εξέφρασα τους φόβους, τις ανησυχίες μου και σε σύντομο χρονικό διάστημα έκλεισα ραντεβού με τον ειδικό γονιμότητας στον οποίο με παρέπεμψε ο γυναικολόγος μου και ξεκίνησα τη διαδικασία. Μια διαδικασία δύσκολη και κοστοβόρα, χωρίς να υπάρχουν οι σωστές πηγές πληροφόρησης και με βασικά εμπόδια, όπως οι ελλείψεις φαρμάκων. Όμως εκεί με βοήθησαν οι γυναίκες της ζωής μου: η μητέρα μου, η αδερφή μου, η Ναταλί και οι φίλες μου, όπως και οι συνάδελφοί μου, ώστε να έχω άπλετο χρόνο και ηρεμία για να αφοσιωθώ σε κάτι τόσο σημαντικό.
Είναι μια δύσκολη ψυχικά διαδικασία που αν δεν είχα τη βοήθεια των ανθρώπων μου πιστεύω θα με είχε επηρεάσει. Κατακλυζόμαστε από διάφορες σκέψεις, ακόμα και γυναίκες όπως εγώ που το κάνουμε ως δικλείδα ασφαλείας. Το θέλω πραγματικά; Αξίζει τον κόπο να επέμβω στο σώμα μου και να ξοδέψω τόσα χρήματα; Είναι δική μου επιθυμία ή κοινωνική συνθήκη;
Οι άνθρωποί μου όμως ήταν εκεί να με βοηθήσουν και να μου υπενθυμίσουν πόσο τυχερή είμαι που η επιστήμη μου έχει δώσει την ευκαιρία να κάνω ένα παιδί με τους δικούς μου όρους και χωρίς να πιέζομαι από εξωτερικούς παράγοντες όπως η κοινωνία. Αυτό που μου έκανε, βέβαια, εντύπωση στην περίπτωσή μου είναι ότι είχα τρομερή στήριξη και δεν άκουσα ούτε μία φορά παρωχημένα κλισέ σχόλια του τύπου «άντε να παντρευτείς, άστα αυτά» και άλλα παρόμοια.
Η γυναικεία αλληλεγγύη είναι σημαντική για τη μάχη απέναντι σε κάθε είδους ανισότητα με θύμα τις γυναίκες. Είναι το μόνο που έχουμε, ανεξάρτητα από το πού προερχόμαστε, ποια είναι η διαδρομή μας, η επαγγελματική μας εξέλιξη, η οικονομική μας κατάσταση και από την πίεση που βιώνουμε από την κοινωνία. Οι πόροι που έχουμε είναι εντελώς διαφορετικοί και κάποια πράγματα δεν είναι αυτονόητα, πρέπει να παλέψουμε γι’ αυτά ακόμη και σε χώρες που θεωρούνται ανεπτυγμένες.
Για όλα τα παραπάνω, η αφήγηση των γυναικείων εμπειριών και βιωμάτων είναι απαραίτητη. Είναι μια σκέψη που έχω πολύ έντονα τα τελευταία χρόνια βλέποντας τις μικρές μου ανιψιές. Πώς ενδυναμώνεις μια νέα γυναίκα; Δυστυχώς η δύναμή μας κρύβεται στις ιστορίες που δεν λέγονται ή σε αυτές που λέγονται δύσκολα. Έχουμε γαλουχηθεί να κρύβουμε πράγματα, να μην τα συζητάμε, και όταν κάποια από εμάς βγάλει στο φως την ιστορία της, τελικά, ανοίγονται συζητήσεις που μας βοηθούν, μας εκπαιδεύουν και μας κάνουν να μην αισθανόμαστε μόνες μας.
Υπάρχουν άνθρωποι που παλεύουν για να γίνουν γονείς, άνθρωποι με ψυχικές ασθένειες που νιώθουν απροστάτευτοι μέσα σε όλον αυτό τον κυκεώνα συναισθημάτων και προβλημάτων. Δεν έχουν, ενδεχομένως, τους πόρους και τις πληροφορίες που χρειάζονται ώστε να βοηθηθούν.
Οι ιστορίες αυτές, αυτό τον σκοπό έχουν, να μας δείξουν τον δρόμο, να καταλάβουμε ότι δεν είμαστε μόνες μας, ότι υπάρχουν λύσεις κι ότι μπορούν τα πράγματα να γίνουν καλύτερα.
Μια πληροφορία, μια σύσταση για γιατρό ή μια καλή κουβέντα μπορεί να σου δείξει τον δρόμο”.
Ναταλί (αριστερά), Ελευθερία (δεξιά), Φωτογραφία: Άσπα Κουλύρα
Ναταλί
“Η απόκτηση παιδιών ήταν κάτι που δεν με ενδιέφερε, μέχρι που γνώρισα τον σύντροφό μου. Το “βιολογικό ρολόι” που “ξυπνάει” μια γυναίκα είναι απλά ένας όρος που εφηύρε ένας συντάκτης της The Washington Post τη δεκαετία του ’70, σε ένα άρθρο του όπου μιλούσε για τη γυναικεία καριέρα και το γεγονός ότι πλέον οι γυναίκες επέλεγαν να κάνουν παιδιά σε μεγαλύτερη ηλικία συγκριτικά με περασμένες δεκαετίες. Όταν, λοιπόν, πήραμε απόφαση να μεγαλώσουμε την οικογένειά μας, προέκυψε το πρόβλημά μου, η μικρή ωοθυλακική επάρκεια και η δυσκολία να συλλάβω με φυσικό τρόπο. Το lockdown καθυστέρησε, τόσο ψυχολογικά, όσο και πρακτικά, τη διαδικασία έρευνας του τι συμβαίνει με το σώμα μου και δεν μένω έγκυος, αλλά, μόλις μπορέσαμε, απευθυνθήκαμε σε έναν εξαιρετικό γιατρό με τον οποίο συνεχίζουμε ακόμα το ταξίδι προς την τεκνοποίηση.
Η γυναικεία υπογονιμότητα είναι ένα θέμα που ακόμα συζητιέται πίσω από κλειστές πόρτες, που “δεν πρέπει” να βγει προς τα έξω, με βάση παλιές αντιλήψεις, στον πυρήνα των οποίων βρίσκεται η άποψη ότι η γυναίκα είναι de facto εκείνη που ευθύνεται σε περίπτωση που θέλει να αποκτήσει παιδιά και δεν μπορεί. Με την Ελευθερία συζητούσαμε πάρα πολύ όλα αυτά τα θέματα, κυρίως από τη δική μας οπτική, αφήνοντας στην άκρη τις τυχόν αδιακρισίες του κόσμου που ρωτούσε π.χ. μόλις παντρευτήκαμε “πότε με το καλό θα κάνουμε κανένα παιδάκι”. Είμαστε δυο άνθρωποι με διαφορετικές προσλαμβάνουσες και έτσι τα λόγια της μιας συμπλήρωναν τις σκέψεις της άλλης. Υπήρχε μια διαρκής παρακίνηση και από τις δύο πλευρές, ώστε να αναρωτηθούμε τι θέλουμε σε σχέση με τη μητρότητα, μέχρι πού θα φτάναμε γι’ αυτήν, για το αν η κατάψυξη ωαρίων θα ήταν μια λύση για εμένα -αν μου είχαν συστήσει να την πραγματοποιήσω όταν έπρεπε- και το αν αντίστοιχα άξιζε να προχωρήσει η φίλη μου σε αυτή τη διαδικασία.
Η συζήτηση, ειδικά για θέματα δύσκολα, είναι από μόνη της μια μορφή αλληλεγγύης, η οποία ήταν από ανακουφιστική έως και διαφωτιστική σε κάποιες περιπτώσεις. Προχωρήσαμε με την Ελευθερία και μαζί και χωριστά και ακόμα προχωράμε έτσι, με πολλή κουβέντα και διάθεση ανταλλαγής απόψεων.
Γενικά, όμως, χωρίς αλληλεγγύη -στην πράξη- δεν έχεις τίποτα. Οι ανισότητες των φύλων σε όλους τους τομείς της καθημερινότητας είναι έως και εξωπραγματικά μεγάλες, ακόμη και σε χώρες όπου έχουν ξεκινήσει σοβαρές προσπάθειες για την εξάλειψή τους. Θέλουν δεν θέλουν κάποιοι, η θέση της μέσης γυναίκας στον πλανήτη είναι κατώτερη από αυτή του μέσου άντρα – και για τις άλλες θηλυκότητες δεν το συζητάμε καν, η θέση τους βρίσκεται ακόμα πιο κάτω, ενόσω βιώνουν καθημερινά με ακόμα πιο σκληρό τρόπο αυτή την de facto απόσταση. Μπορεί σε κάποιες περιπτώσεις να διεκδικούμε ένα διαφορετικό φάσμα πραγμάτων, π.χ. μια τρανς γυναίκα να δυσκολεύεται να βρει μια οποιαδήποτε day job, ενώ μια cis gender γυναίκα “απλώς” να πληρώνεται λιγότερο από τον άντρα συνάδελφό της. Στο τέλος της ημέρας, όμως, για το ίδιο πράγμα παλεύουμε: για τη μείωση των ανισοτήτων και τις ίσες ευκαιρίες. Όλες και όλ@ χρειάζεται να καλλιεργούμε την έμπρακτη αλληλεγγύη μεταξύ μας.
Και από την άλλη, πρέπει να ακούγονται πολλά και διαφορετικά αφηγήματα. Ο διαθεματικός προσανατολισμός στην αφήγηση των εμπειριών μας είναι ένας τρόπος για να μεγαλώσουν οι επόμενες γενιές κατανοώντας καλύτερα το βάθος των ανισοτήτων και το πώς όλα μπλέκονται μεταξύ τους. Και για να μην το πάω και πολύ μακριά, είναι ένας τρόπος να κατανοήσουμε και εμείς το βάθος που προανέφερα και την έκταση που καλύπτει το πολύπλευρο πρόβλημα της ανισότητας. Η διατομεακότητα δεν είναι μια μόδα, είναι μεταξύ άλλων η εξέλιξη του τρόπου διεκδίκησης όσων θέλουμε, μια νέα πλευρά της ενδυνάμωσης της αλληλεγγύης μας και μια πρόκληση για να ανοίξει ο διάλογος ανάμεσα σε όλες τις ομάδες ανθρώπων που μοιράζονται προβλήματα τα οποία έχουν την ίδια αφετηρία: τη θέση της γυναίκας ανά τους αιώνες. Έτσι αντιμετωπίζω ήδη τα παιδιά που βρίσκονται στον οικογενειακό και φιλικό μας κύκλο: όταν δοθεί η ευκαιρία, τους μιλάω απλά και κατανοητά για το τι συμβαίνει στον κόσμο π.χ. σε σχέση με τις ανισότητες και νιώθω ότι ίσως σε μία, δύο γενιές από τώρα, ο κόσμος θα μπορεί να είναι πιο δίκαιος”.
