«Μας αφορά όλες και όλα, γιατί έχει να κάνει με το αδιαπραγμάτευτο και αναφαίρετο δικαίωμά μας: την αυτοδιάθεση του σώματος. Δικαίωμα που είναι θεσμικά κατοχυρωμένο από διεθνείς συνθήκες σε πολλές χώρες της Ευρώπης -όχι σε όλες- και το οποίο συνδέεται άρρηκτα με την αναπαραγωγική και σεξουαλική μας υγεία και τα αντίστοιχα δικαιώματά μας. Αυτή είναι η μία διάσταση, ότι παραβιάζονται ανθρώπινα δικαιώματα στο πλαίσιο μιας συγκλονιστικά αρνητικής κοινωνικής οπισθοδρόμησης. Να το πω πιο απλά: Πρόκειται για το δικαίωμα των γυναικών να αποφασίζουμε για το σώμα μας και για το κατά πόσο και υπό ποιες συνθήκες αποφασίζουμε να τεκνοποιήσουμε.
Αυτό σημαίνει ότι στις ΗΠΑ, η σωματική και η ψυχική υγεία των γυναικών μπαίνει σε κίνδυνο. Γιατί οι εκτρώσεις θα γίνονται με όρους που δεν διασφαλίζουν την υγεία των γυναικών, όχι σε οργανωμένες μονάδες και σε πολλές περιπτώσεις όχι από εξειδικευμένους γιατρούς. Δεν μπορούμε να μην είμαστε αλληλέγγυες όταν συμβαίνει κάτι τέτοιο. Έχει να κάνει με την παγκόσμια φεμινιστική αλληλεγγύη.
Το άλλο που πρέπει να μας ανησυχεί είναι ότι όταν αίρεται ένα σημαντικό δικαίωμα για εκατομμύρια γυναίκες, υπάρχει ο κίνδυνος να σχετικοποιηθούν και δικαιώματα και άλλων κοινωνικών ομάδων, αλλά και άλλων γυναικών. Η συντηρητικοποίηση και η επιστροφή στην άκρα δεξιά κορυφώθηκε, αλλά μπορεί να προχωρήσει κι άλλο. Αυτό που συνέβη στις ΗΠΑ είναι το αποτέλεσμα της αντίδρασης ακροδεξιών, παραθρησκευτικών ή παραστρατιωτικών κύκλων που μάχονται κατά της ιδεολογίας του φύλου. Το έχουμε δει να συμβαίνει στα Βαλκάνια. Η ρητορική τους εμφανίζεται σαν να υπερασπίζονται την οικογένεια, την πατριαρχική, την ετεροπατριαρχική και, δυστυχώς, την εθνικιστική οικογένεια. Αυτό το κλίμα της συντηρητικοποίησης φύεται εδώ και πολλά χρόνια. Η φεμινίστρια, φιλόσοφος και θεωρητικός του φύλου Judith Batler, σε μια ανάρτησή της, στο blog των εκδόσεων Verso Books αναφέρει ότι πρέπει να είμαστε σε μεγάλη επαγρύπνηση, γιατί είναι πιθανό να καταργηθούν επιπλέον δικαιώματα της ΛΟΑΤΚΙ κοινότητας, αλλά και ο έλεγχος της αναπαραγωγής να φτάσει μέχρι και τον έλεγχο της αντισύλληψης. Ζοφερό!
Οπότε η αλληλεγγύη πρέπει να είναι πιο διευρυμένη από ποτέ, τόσο με βάση το φύλο, αλλά και με βάση την τάξη, το εισόδημα και τη γλώσσα. Πρέπει να έχουμε πάντα στο μυαλό μας ότι δεν είμαστε όλες ίδιες. Δεν έχουμε όλες τα ίδια προνόμια. Δεν είναι το ίδιο να είσαι μετανάστρια, να έχεις κάποια αναπηρία, να είσαι μονογονέας. Το φύλο είναι ένα πλαίσιο, αλλά δεν είναι μόνο το φύλο. Αν με ρωτούσαμε όμως τι είναι αυτό που ενώνει εκατομμύρια γυναίκες από διαφορετικά μέρη της γης, με διαφορετικά προφίλ, ανάγκες και προβλήματα είναι η έμφυλη βία. Η έμφυλη βια είναι μια κοινή εμπειρία, ένα κοινό τραύμα που συμβαίνει σε όλες, ανεξάρτητα από φυλή, ηλικία, γλώσσα και κοινωνική τάξη. Την ίδια ώρα όμως πρέπει να γνωρίζουμε ότι δεν το βιώνουμε όλες με το ίδιο τρόπο. Δεν είναι το ίδιο να είσαι σε μια χώρα που υπάρχουν δομές στήριξης, και άλλο να είσαι σε μια χώρα που μπορεί να κινδυνεύσει η ζωή σου ή και μπορεί να τη χάσεις. Δεν είναι το ίδιο να ζεις σε μια χώρα που δεν υπάρχει νομοθεσία κατά τον εξαναγκαστικών γάμων για παράδειγμα. Και σε όλα αυτά προσθέστε ότι δεν σημαίνει ότι αν είσαι σε μια χώρα που η νομοθεσία υπάρχει, ότι μπορεί να μην παγιδευτείς. Δεν φτάνουν οι νόμοι, γιατί χρειάζονται να αλλάξουν και τα κοινωνικά στερεότυπα, και οι αντιλήψεις και οι σεξιστικές νοοτροπίες και οι πατριαρχικές πρακτικές. Το συνδέω αυτό με το γεγονός ότι στην Ελλάδα τελευταία, δυστυχώς ακροδεξιά και νεοσυντηριστικά μορφώματα προβάλουν μια σεξιστική ηθική, η οποία απέναντι στην ελευθερία και το δικαίωμα της επιλογής των γυναικών, αντιτάσσει την αμαρτία την ενοχοποίηση τους, τον στιγματισμός τους, όταν διεκδικούν να αποφασίσουν εκείνες για το σώμα τους. Και πολύ συχνά αυτό ο σεξιστικός και πατριαρχικός λόγος προέρχεται και από θεσμικούς φορείς.
Πρέπει να πω ότι η Ελλάδα δεν είχε ποτέ ένα μεγαλειώδες φεμινιστικό κίνημα, όμως έχει πολλές και διαφορετικές ομάδες που λειτουργούν στα αστικά κέντρα και απαρτίζονται πλέον από νέα κορίτσια και αυτό είναι αρκετά ελπιδοφόρο, γιατί είναι άλλη η γλώσσα τους, είναι πιο καινοτόμες, ριζοσπάστριες, επινοητικές και αυτό μας δίνει πολύ μεγάλη χαρά. Διεκδικούν τον χώρο τους στον δημόσιο λόγο και τον κατακτούν. Δεν υπάρχουν τεράστιες ανατροπές, αλλά συμβαίνουν πολλές σημαντικές νίκες σε πολλά και διαφορετικά πεδία. Επίσης, πολλή αλληλεπίδραση. Και όλα αυτά τη στιγμή που το τελευταίο αρκετό διάστημα έχει προκύψει το ζήτημα του δημογραφικού, το οποίο έχει δημιουργήσει μια πίεση που αντιμετωπίζει τις γυναίκες σαν μήτρες του έθνους. Απόδειξη, το συνέδριο για το δημογραφικό, αλλά, και οι όροι που επιλέχθηκαν στην έκθεση της βουλής για το ίδιο θέμα. Πρόκειται, συγκεκριμένα, για δύο όρους που, στην καλύτερη περίπτωση, είναι προσβλητικοί.
Ο όρος “αγαμία”, ο οποίος αφορά αποκλειστικά γυναίκες που αποφασίζουν να μην παντρευτούν, και ο όρος “ατεκνία”. Αυτοί είναι οι αναχρονιστικοί όροι που προτείνει η ομάδα που έκανε τη δημογραφική αυτή έρευνα για να χαρακτηρίσει τις γυναίκες. Είναι όροι δημογραφίας, επιστημονικοί, που εισάγουν δείκτες και αφορούν φυσικά μόνο γυναίκες. Η επιλογή τους για εμένα είναι ένα δείγμα συντηρητικοποίησης, για να μην το πω διαφορετικά. Επίσης, στην Ελλάδα, τελευταία, ακροδεξιά και νεοσυντηριστικά μορφώματα δυστυχώς προβάλλουν μια σεξιστική ηθική, η οποία απέναντι στην ελευθερία και το δικαίωμα της επιλογής των γυναικών αντιτάσσει την αμαρτία, την ενοχοποίησή τους, τον στιγματισμό τους, όταν διεκδικούν να αποφασίζουν εκείνες για το σώμα τους. Και πολύ συχνά αυτός ο σεξιστικός και πατριαρχικός λόγος προέρχεται και από θεσμικούς φορείς.
Επίσης, στην Ευρώπη, αλλά και στη χώρα μας, υπάρχει η αντίληψη πως ό,τι έχει κατακτηθεί δεν κινδυνεύει. Μια αντίληψη που είναι λάθος. Δεν ισχύει. Δύο παραδείγματα το αποδεικνύουν: Πριν από κάποια χρόνια, τρεις αναισθησιολόγοι στο νοσοκομείο της Σάμου και στο Κέντρο Υγείας Πατησίων είχαν αρνηθεί να προσφέρουν τις υπηρεσίες τους σε γυναίκες που ήθελαν να διακόψουν την κύησή τους με το επιχείρημα ότι αυτό είναι αντίθετο με τη συνείδησή τους. Επομένως, καταλαβαίνουμε ότι ακόμη και αν ισχύει το θεσμικό πλαίσιο από το 1986, υπάρχουν περιπτώσεις που το δικαίωμα αυτό σχετικοποιείται ή και αίρεται στην πράξη.
Και, φυσικά, στην κουβέντα θα εντάξουμε την αντισύλληψη και το δικαίωμα στη γνώση. Το ελληνικό εκπαιδευτικό σύστημα αντιμετωπίζει το σώμα σαν ένα κουτί που το αφήνουμε στην άκρη, για να ασχοληθούμε μαζί του στην ενηλικιότητα. Είναι δυνατόν τα παιδιά να τελειώνουν το σχολείο και να μην γνωρίζουν τα βασικά για τη σεξουαλική τους υγεία; Έχει σημασία στον δημόσιο διάλογο να μιλάμε για υγιείς σχέσεις, για συναίνεση και για αλληλοσεβασμό.
Για όλα τα παραπάνω χρειάζεται περισσότερο από ποτέ να είμαστε σε επαγρύπνηση, σε συμμαχίες και σε κινήματα που υπερασπίζονται δικαιώματα στη χώρα μας, στην Ευρώπη και σε παγκόσμια κλίμακα. Και να παραμένουμε φεμινιστικά αλληλέγγυες για τις γυναίκες και για όσους στερούνται των ατομικών τους δικαιωμάτων».
Info: H Διοτίμα είναι κέντρο για τα έμφυλα δικαιώματα και την ισότητα, diotima.org.gr.
