Γιατί είναι απαραίτητο να αναγνωρισθεί νομικά το αδίκημα της γυναικοκτονίας;
Διότι οι περιστάσεις υπό τις οποίες λαμβάνουν χώρα δολοφονίες γυναικών και ο τρόπος εκδήλωσης αυτών των εγκλημάτων είναι διαφορετικός από ό,τι σε μια οποιαδήποτε ανθρωποκτονία. Στις γυναικοκτονίες τις περισσότερες φορές έχει προηγηθεί ενδοοικογενειακή / συντροφική /σεξουαλική βία. Η γυναικοκτονία εκδηλώνεται κατά των γυναικών ως αποτέλεσμα διακρίσεων και ανισοτήτων εντός ή εκτός οικογενειακού πλαισίου, ακόμα και από περιστασιακούς συντρόφους, απλούς γνωστούς ή και αγνώστους. Επομένως, τόσο σε συμβολικό όσο και σε πραγματικό επίπεδο είναι αναγκαίο να αναγνωριστεί και νομικά το φαινόμενο αυτό. Υπάρχουν τρόποι να γίνει αυτό, ακόμη και χωρίς την προσθήκη ειδικού άρθρου στον Ποινικό μας Κώδικα, αν κατά τη επιμέτρηση της ποινής σύμφωνα με το αρ. 79 ΠΚ λαμβάνεται σοβαρά υπόψη αυτός ο παράγοντας, το φύλο δηλαδή του θύματος, η σχέση του με το δράστη και οι περιστάσεις υπό τις οποίες τελέστηκε το έγκλημα, είτε ακόμη, αν στο αρ. 82Α ΠΚ (που αφορά τα εγκλήματα με ρατσιστικό κίνητρο) εισαχθεί και η διάσταση του φύλου ως λόγος επιλογής του συγκεκριμένου θύματος. Η νομική αναγνώριση του όρου γυναικοκτονία και η ανάλογη καταστολή των εγκλημάτων αυτών συνιστά ένα θετικό μέτρο που έχει στόχο την αντιμετώπιση γενικά της έμφυλης βίας που εκδηλώνεται ως αποτέλεσμα έμφυλων διακρίσεων και ανισοτήτων.
Και γιατί είναι απαραίτητο και ως κοινωνιολογικός όρος;
Ο όρος αυτός δημιουργήθηκε και εδραιώνεται σταδιακά γενικώς στις επιστήμες και όχι μόνο στην κοινωνιολογία, διότι αυτού του είδους οι δολοφονίες γυναικών στηρίζονται στην έμφυλη και κοινωνική διάσταση του ατόμου και συγκεντρώνουν πολλά χαρακτηριστικά τα οποία τις διαφοροποιούν από τις υπόλοιπες εν γένει ανθρωποκτονίες.
Υπάρχουν στην Ελλάδα διαθέσιμα στοιχεία για τις γυναικοκτονίες;
Ένα μεγάλο πρόβλημα στο πεδίο μας είναι η μη επίσημη και προσήκουσα τήρηση ποιοτικών – και όχι μόνο ποσοτικών – στοιχείων από τις αρμόδιες αρχές. Παρατηρείται έλλειψη επίσημων στατιστικών αφού ούτως ή άλλως στη χώρα μας οι ανθρωποκτονίες γυναικών λόγω του φύλου τους δεν καταγράφονται, ακόμη, αυτοτελώς, και κυρίως από τη δημοσιογραφική καταγραφή φαινομένου αντιλαμβανόμαστε πως η συντριπτική πλειοψηφία των γυναικών που έχασαν τη ζωή τους με αυτόν τον τρόπο ήδη από το παρελθόν κακοποιούνταν συστηματικά από τον σύζυγο, τον σύντροφο, νυν ή πρώην, ή κάποιο άλλο μέλος της οικογένειάς τους. Το ίδιο ακριβώς μαρτυρούν έρευνες για τη μελέτη του φαινομένου στην Ευρώπη (βλ. Πανευρωπαϊκή Έρευνα FRA, 2014). Επιπλέον, αναμένουμε αγωνιωδώς και τη δημοσίευση των στοιχείων μιας πολύ σημαντικής πρωτοβουλίας, της Ελληνικής Ομάδας του Ευρωπαϊκού Παρατηρητηρίου για τις Γυναικοκτονίες (Εuropean Observatory on Femicide), που θα φωτίσει σημαντικά αυτό το κενό.
Η διεθνής αναγνώριση του όρου γυναικοκτονίας σε τι επίπεδα βρίσκεται;
Η Αργεντινή αναγνώρισε νομικά τον όρο «γυναικοκτονία» το 2016 έπειτα από τεράστιες διαδηλώσεις μετά από δολοφονίες γυναικών από άνδρες. Το φαινόμενο αυτό επίσης, που έχει τεράστιες διαστάσεις στη Λατινική Αμερική, έχει οδηγήσει στην ενσωμάτωση στη νομοθεσία του όρου γυναικοκτονία σε διάφορες χώρες, όπως η Χιλή, η Κόστα Ρίκα, το Ελ Σαλβαδόρ, η Γουατεμάλα, το Μεξικό και η Δομινικανή Δημοκρατία. Στην Ευρώπη, ενώ υπάρχουν παρατηρητήρια και πρωτοβουλίες που εξετάζουν το ζήτημα, δεν είμαστε ακόμη στο σημείο να έχουμε τη νομική αναγνώριση του όρου.
Τι μπορούμε να κάνουμε οι γυναίκες για να βοηθήσουμε στην αναγνώριση της;
Καθώς μια γυναικοκτονία δεν είναι, όπως είπαμε, “κεραυνός εν αίθρια” αλλά η κορύφωση πολλών και συστηματικών, μικρών ή μεγάλων, πράξεων έμφυλης βίας, η αποκάλυψή τους σε μαζικό επίπεδο θα συμβάλει και στην αναγνώριση και στην αντιμετώπιση αυτού του είδους των εγκλημάτων, αποκορύφωμα των οποίων είναι η γυναικοκτονία. Να μιλάμε λοιπόν, να μην θεωρούμε ταμπού και “οικογενειακή υπόθεση” οποιαδήποτε παραβιαστική συμπεριφορά. Και, κυρίως, να διεκδικούμε και να απαιτούμε από την Πολιτεία σοβαρά μέτρα πρόληψης και υποστήριξης κατά της έμφυλης βίας, από τα πρώτα ακόμα στάδια μιας βίαιης συμπεριφοράς.
