Ο Αύγουστος είναι το αποκορύφωμα του καλοκαιριού. Του ελληνικού καλοκαιριού, έτσι όπως το έχουμε οι περισσότεροι στο μυαλό μας. Από τον ορισμό του δεν μπορούν να λείπουν λέξεις όπως νησί, θάλασσα, παραλία, ταβέρνα, μαγιό. Υπάρχουν όμως και οι εξαιρέσεις. Άνθρωποι που ζουν ανάμεσά μας, οι οποίοι στον ορισμό «ελληνικό καλοκαίρι» δεν θα χρησιμοποιούσαν καμία από τις παραπάνω λέξεις. Αντί αυτών, θα επέλεγαν με προσοχή προτάσεις όπως: «άδεια πόλη», «δεν έχω παρέα για διακοπές», «δεν θέλω να είναι υποχρεωτική η άδειά μου τον Αύγουστο», «οι διακοπές με αγχώνουν». Οι… φυλές που μένουν πίσω τα τελευταία χρόνια είναι όλο και περισσότερες. Υπάρχουν αυτοί που από επιλογή μένουν στην Αθήνα γιατί «δεν βρίσκουν τον εαυτό τους» σε ένα beach bar, σε ένα πολυσύχναστο νησί και στην απόλαυση της διασκέδασης σε μια ερημική -ή όχι- παραλία. Υπάρχουν αυτοί που δεν έχουν προσκαλεστεί πουθενά, που δεν έχουν ταίρι για να πάνε κοινές διακοπές και νιώθουν λίγο μόνοι και μελαγχολικοί, αλλά τελικά το διασκεδάζουν. Είναι και οι… αντιδραστικοί που δεν θέλουν να πάρουν άδεια τον Αύγουστο, κρατάνε τις ημέρες για μακρινούς προορισμούς μέσα στον χειμώνα και έτσι μένουν να απολαμβάνουν την Αθήνα. Πληθαίνουν, επίσης, και εκείνοι που κάπως δυσκολεύονται ψυχολογικά με τη συνθήκη του να περάσεις καλά το καλοκαίρι, και έχουν δίκιο όπως όλοι. Πώς είναι εφικτό να περάσεις υπέροχα το καλοκαίρι όταν έχει προϋπάρξει ένας δύσκολος χειμώνας ή πολλοί; Γύρω από μια περίοδο που συνδέεται παραδοσιακά με χαρά, ελευθερία και μια αίσθηση ευκολίας και άλλα συναισθήματα ευφορίας, η εποχιακή συναισθηματική διαταραχή (SAD: Seasonal Affective Disorder) μπορεί να κάνει την εμφάνισή της. Μερικές φορές, αυτός ο τύπος εποχιακής συναισθηματικής διαταραχής που προκαλείται κατά τους θερμότερους μήνες του χρόνου, αναφέρεται ως «blues του καλοκαιριού». Ο Αμερικανός κλινικός ψυχολόγος Adam Borland εξηγεί γιατί μερικές φορές είμαστε «λυπημένοι» το καλοκαίρι: «Η εποχιακή κατάθλιψη κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού συνδέεται με αισθήματα απογοήτευσης. Μπορεί να οδηγήσει σε αϋπνία, έλλειψη ενέργειας και κινήτρων. Υπάρχει η πίεση να διασκεδάζουμε πάντα και να νιώθουμε πιο ευτυχισμένοι επειδή είναι καλοκαίρι. Το να βλέπεις μέσω των social media όλους τους άλλους να περνούν καλά, μπορεί να σε κάνει να νιώθεις ότι δεν είσαι αρκετός ή αρκετή για να απολαύσεις το καλοκαίρι. Αυτό ενδέχεται να οδηγήσει σε κοινωνικό άγχος. Μερικοί άνθρωποι εκφράζουν επίσης άγχος για τη φυσική τους κατάσταση -ιδιαίτερα οι γυναίκες- και, ως εκ τούτου, αποφεύγουν ορισμένες δραστηριότητες», καταλήγει.
Αφήσαμε πίσω την ψυχική διαταραχή που μπορεί να προκληθεί από την πίεση να βρεθούμε σε μια παραλία, σε ένα νησί ή ακόμη και σε ένα σπίτι στο χωριό επειδή είναι καλοκαίρι και συναντήσαμε ανθρώπους που από επιλογή, σκέψη ή ανάγκη μένουν στην Αθήνα τον Αύγουστο και είναι ΟΚ με αυτό. Γιατί το κάναμε; Για να καταγράψουμε αυτή τη «φυλή» που μεγαλώνει και μένει πίσω στην πόλη. Εκεί που οι νύχτες μπορεί να είναι ζεστές και οι πολυκατοικίες να στέκουν βουβές, αλλά την ίδια στιγμή, οι πυλωτές τους, σαν από θαύμα είναι πάντα δροσερές, οι μέρες έχουν ξαφνικές βουτιές, τα κοκτέιλ στα μπαρ του κέντρου φτιάχνονται πιο γρήγορα, σχεδόν μαγικά, τα ιδρωμένα χέρια στα ραντεβού είναι χαριτωμένα και στις άκρες της πόλης, αν ψάξεις, θα βρεις το σημείο που θα φυσάει αλμυρό αεράκι.
Καταγράφουμε τα αφηγήματα μιας συγγραφέα, ενός podcaster, ενός προγραμματιστή και μιας φοιτήτριας, όχι σαν εξωτικές περιπτώσεις, αλλά σαν μικρές ερωτικές επιστολές για ένα καλοκαίρι στην Αθήνα, τον μήνα που παραδοσιακά φεύγουμε οι περισσότεροι μακριά της.
Αστερόπη Λαζαρίδου, συγγραφέας
«Ο ψυχαναγκασμός του καλοκαιριού με ενοχλεί. Είναι σαν τα Χριστούγεννα που σε ρωτάνε τι θα κάνεις, τι έχεις κανονίσει. Γιατί θα πρέπει να έχω κανονίσει; Δείξτε λίγη κατανόηση και σταματήστε να μας ρωτάτε τι έχουμε κανονίσει σε κάθε περίσταση, γιατί υπάρχουν και αυτοί που δεν έχουν κανονίσει τίποτα. ΦΟΒΕΡΟ; Τα instastories από τα νησιά και τις παραλίες για εμένα είναι όπως τα λαμπιόνια και τα στολίδια των Χριστουγέννων. Εγώ είμαι παιδί του Αυγούστου, έχω γεννηθεί μέσα στον Αύγουστο, αλλά δεν σας κρύβω ότι περιμένω πώς και πώς τον θόρυβο και τις φωνές από τους γείτονες στην πυλωτή που γεμίζουν τα πορτμπαγκάζ με μπρατσάκια και βαλίτσες για να φύγουν και να με αφήσουν για λίγες ημέρες μόνη μου σε ένα ολόκληρο κτίριο, σαν μια άλλη Λόρδη, για έναν περίπου μήνα. Μόνη σε απόλυτη ησυχία.
Όμως είμαστε πολλοί που δεν πάμε διακοπές τον Αύγουστο. Υπάρχουμε. Κάποιοι από αυτούς συναντιόμαστε, μάλιστα, στο κέντρο της πόλης ή σε γειτονικά στέκια που έχουν παραμείνει ανοιχτά, για τους τουρίστες φυσικά. Αλλά, θέλω να το πω, ότι υπάρχουμε και εμείς που δεν τους έχει καλέσει κανείς πουθενά, δεν έχουμε σπίτι σε χωριό ή σε κάποιο νησί, που δεν έχουμε ταίρι ή λεφτά για να πάμε διακοπές. Υπάρχουμε και εμείς που δεν μπορούμε να κανονίσουμε διακοπές από τον Μάρτιο γιατί δεν ξέρουμε τι μας ξημερώνει, που δεν είμαστε ζευγάρι -τη στιγμή που όλοι μας οι φίλοι είναι ζευγαρωμένοι- και που δεν το βρίσκουμε ΟΚ να πάμε διακοπές με μια παρέα την οποία δεν ξέρουμε καλά, απλώς για να πάμε διακοπές. Όλοι αυτοί φτιάχνουμε ανθρώπινους υδροβιότοπους, μικρές σέκτες που διαλύονται λίγο μετά τον Δεκαπενταύγουστο – ή και όχι. Τι κάνουμε όλες αυτές τις ημέρες; Μένουμε σπίτι με το βρακί; Όχι. Πηγαίνουμε σε μεζεδοπωλεία στα οποία δεν βρίσκουμε τραπέζι άλλη εποχή, πάμε θερινό σινεμά, διαβάζουμε στις βεράντες. Εγώ το παίζω τουρίστρια στην πόλη. Μιλάω και αγγλικά καμιά φορά. Έχει πλάκα αυτό το role playing. Το πραγματικά παράξενο είναι ότι, όταν με ρωτάνε “γιατί δεν πας διακοπές;” -άβολο και αδιάκριτο-, δεν είναι έτοιμοι να ακούσουν την πραγματική απάντηση: “Δεν έχω παρέα”. Και δεν κρύβω ότι αυτό με ενοχλεί, αλλά παράλληλα είμαι ΟΚ με αυτό. Δεν μπορώ να κρύψω ότι έχω ένα κρυφό γραφικό απωθημένο. Να πάω στη Μήλο με αγόρι. Καμιά φορά πονάει. Γιατί να το κρύψω; Άλλες πάλι όχι. Ένας φίλος μου είπε ότι κάτι κάνω λάθος και μου συμβαίνει αυτό τα τελευταία καλοκαίρια. Μπορεί να μην κάνω εγώ λάθος με όλο αυτό το situationship γύρω από τη συντροφικότητα που γίνεται όλο και πιο ρευστή. Όμως, αυτό που θέλω να καταφέρω κάποια στιγμή είναι να ρίξω το κάστρο και να πάω μόνη μου διακοπές. Κάποια φορά θα πω: “πάμε, Αστερόπη, να σου κάνω τις διακοπές”. Μέχρι τότε, περιμένω πώς και πώς να ησυχάσει η πόλη τον Αύγουστο και να ζήσω τη ζωή μου σε αυτή. Ίσως πεταχτώ για λίγο στην Αίγινα για λίγη θάλασσα. Ίσως».
Μάκης Παπασημακόπουλος, κωμικός, podcaster & παρουσιαστής
«Στο ελληνικό καλοκαίρι σιχαίνομαι το ότι υπάρχει μια εμμονική σύνδεση μεταξύ ζέστης και χαλάρωσης. Σιχαίνομαι το ότι στην Ελλάδα, ενώ είμαστε εξοικειωμένοι με το καλοκαίρι περισσότερο από άλλες χώρες, για δύο μήνες σχεδόν παραλύει η χώρα. Με ενοχλούν όλα τα στερεότυπά του. Με ενοχλούν κι άλλα, όπως το ότι, σύμφωνα με τους κανόνες του ελληνικού καλοκαιριού, η ρέγκε είναι καλοκαιρινή μουσική. Τον κακό σας τον καιρό. Με ενοχλούν τα “καλοκαιρινά“ κοκτέιλ. Δεν μπορώ να ακούω το “κάνε μας κάτι καλοκαιρινό, κάτι με φρούτα”. Γενικά η έκφραση “κάνε μας κάτι καλοκαιρινό” σε μια χώρα που έχει 362 μέρες τον χρόνο ζέστη με ενοχλεί. Το ελληνικό καλοκαίρι έχει και αυτό το τραύμα του: θα πρέπει να περάσουμε καλά, την ίδια στιγμή που το τραύμα συνδέεται με το αν θα πας θάλασσα. Δεν είμαστε έτοιμοι να δεχτούμε ότι το καλοκαίρι οι άνθρωποι μπορούν να ζήσουν στην Αθήνα. Αυτή την ανάγκη να περάσεις καλά μέσα στον ήλιο και τη ζέστη δεν την καταλαβαίνω. Συγχωράτε με! Παλαιότερα, το πολύ ωραίο ήταν ότι άδειαζε η Αθήνα. Κάτι που δεν συμβαίνει πια τόσο πολύ, γιατί έχουν αυξηθεί κατακόρυφα οι urban τουρίστες που περνούν πλέον περισσότερες ημέρες στην Αθήνα πριν φύγουν για τα νησιά. Επίσης, έχει αυξηθεί το κόστος των διακοπών, με αποτέλεσμα όλο και περισσότερος κόσμος να φεύγει για όλο και μικρότερο χρονικό διάστημα ή και καθόλου και έτσι η Αθήνα δεν αδειάζει τόσο πολύ. Παλαιότερα, από τα τέλη Ιουλίου βίωνες το άδειασμά της. Και είναι πολύ ωραία αίσθηση αυτή. Να νιώθεις τον κόσμο να εγκαταλείπει την πόλη, παραδίδοντάς τη σ’ εσένα. Γιατί, μεταξύ μας, η Αθήνα δεν έχει και τρομερά πράγματα να σου δώσει, αλλά όταν αδειάζει έχει μια άλλη γοητεία και αύρα. Πλέον όμως, αυτοί που μένουμε πίσω την πετυχαίνουμε στα καλά της εκεί, δυο τρεις ημέρες κοντά στον Δεκαπενταύγουστο και φροντίζω πάντα να είμαι εδώ. Για να κάνω μια βόλτα στα Αναφιώτικα, να πιω ποτό στο αγαπημένο μου μπαρ ενώ είναι άδειο, να περπατήσω στο καράκεντρο και να το βιώσω – ο Λυκαβηττός είναι πάντα μια ωραία ιδέα. Κάνω όλα αυτά που για κάποιους είναι γραφικά, αλλά εγώ τα επαναλαμβάνω με φανατική προσήλωση. Τέλος, ίσως όλα τα παραπάνω σ’ εμένα να οφείλονται στο ότι εγώ ο ίδιος δεν ξέρω πώς είναι το να θες να βγεις από την πρίζα. Αυτό το σταμάτημα δεν το καταλαβαίνω. Εγώ έχω τσεκάρει τον εαυτό μου: στις πέντε μέρες διακοπές αρχίζω και τρώγομαι. Οπότε και το podcast μου, Το Εξωφρενικά Σημαντικό Πόντκαστ, θα το συνεχίσω όλο τον Αύγουστο και όλα καλά θα πάνε για όλους. Να περάσουν όλοι τέλεια, αν και κάτι άκουσα για κάποια πρόστιμα σε όσους παίζουν ρακέτες. Εύχομαι να γίνει το ίδιο και με τη μουσική στα beach bar. Δεν υπονοώ να υπάρχει αστυνομία μουσικής. Το λέω ξεκάθαρα».
Ηλίας Παγιάννης, προγραμματιστής
«Δεν έχω απαραίτητα κάποιο πρόβλημα με το καλοκαίρι. Με το ελληνικό καλοκαίρι έχω. Με αυτό που πρέπει να πάρω άδεια αναγκαστικά μέσα στον Αύγουστο, επειδή τότε βολεύει όχι εμένα, αλλά την εταιρεία που δουλεύω. Οι διακοπές τον Αύγουστο μου υπενθυμίζουν τι χρειάζεται να κάνω όλο τον υπόλοιπο χρόνο. Οπότε, τον Αύγουστο εγώ επιλέγω να μένω στην Αθήνα, να δουλεύω και να διεκδικώ την άδειά μου άλλους μήνες. Είναι ο δικός μου τρόπος να αντέχω τον κύκλο της ζωής, από το να περιμένω όλο τον χρόνο γι’ αυτές τις δύο ή τρεις εβδομάδες.
Δεν μου λείπουν τα νησιά. Φροντίζω να παίρνω κάποιες ημέρες off τότε που είναι άδεια και πανέμορφα. Δεν ήμουν πάντα έτσι. Πότε ξεκίνησε όλο αυτό; Από τότε που σκέφτηκα ότι θα πρέπει άλλοι να μου ορίζουν ακόμα και αυτό το σταμάτημα. Αυτή ήταν η συνειδητοποίηση που με οδήγησε πριν από πέντε χρόνια να παραιτηθώ από μια δουλειά, όταν μου αρνήθηκαν την άδεια που ήθελα. Η εποχή που θα σταματήσω να δουλεύω δεν θέλω να καθορίζεται από τον κύκλο της εταιρείας που εργάζομαι, αλλά από τον δικό μου κύκλο. Αυτός θα μου ορίσει πότε θέλω εγώ να ανακτήσω δυνάμεις, να ταξιδέψω, να πάω στη θάλασσα. Όταν, λοιπόν, οι περισσότεροι λείπουν, εγώ απολαμβάνω την Αθήνα, τους δρόμους, τις μυρωδιές που, ακόμα και αν δεν το πιστεύετε, είναι διαφορετικές. Είναι πιο καθαρές. Με τη σύντροφό μου έχουμε φτιάξει ένα μικρό home cinema στη βεράντα. Δεν χρειάζεται να κλείνουμε τραπέζι στα αγαπημένα μας εστιατόρια, περνάμε φανταστικά στα βιβλιοπωλεία, μιας και ο αγαπημένος μας πωλητής έχει χρόνο να μας μιλήσει για το νέο ανάγνωσμα που προτιμά. Περπατάμε στου Φιλοπάππου και βλέπουμε το ηλιοβασίλεμα από εκεί μαζί με τον σκύλο μας. Σχεδόν κάθε απόγευμα.
Τι άλλο κάνουμε; Αφήνουμε την Αθήνα να μας αποκαλύψει εκείνη τι θέλουμε να κάνουμε μαζί της. Τον Αύγουστο την ερωτευόμαστε ξανά».
Χρύσα Γριβαίου, φοιτήτρια
«Είμαι από αυτούς που νιώθουν πίεση όταν πρέπει να διασκεδάσουν μια συγκεκριμένη χρονική στιγμή. Μόνο εγώ αντιλαμβάνομαι αυτή την πίεση να νιώσω πιο χαρούμενη επειδή είναι καλοκαίρι; Τις προάλλες που το συζητούσα, κάποιος μου είπε: “Μα δεν βαριέσαι κάθε χρόνο να κάνεις τα ίδια πράγματα τον Αύγουστο;” Όταν λέει ίδια εννοεί να πηγαίνω θερινό, βόλτες με τον σκύλο στο Πεδίον Του Άρεως ή να βλέπω σειρές και ταινίες που έχω χάσει μέσα στη χρονιά. Οπότε, όχι, δεν έχει να κάνει με το ότι δεν απολαμβάνω αρκετά το καλοκαίρι. Γιατί το απολαμβάνω. Στη γειτονιά, μάλιστα, είμαστε πολλοί τα τελευταία χρόνια. Δεν μένουν όλοι από άποψη. Κάποιοι δεν μπορούν να πάρουν άδεια γιατί δουλεύουν στον τουρισμό της Αθήνας και κάποιοι άλλοι δεν καταφέρνουν να πάνε διακοπές λόγω οικονομικών. Και για εμένα έτσι ξεκίνησε, κάποια καλοκαίρια πριν. Δεν είναι αυτονόητη για όλους η δυνατότητα για διακοπές. Είδα τι ωραίος που είναι ο Αύγουστος στην Αθήνα και κόλλησα.
Αν μου λείπουν τα νησιά και η θάλασσα; Έχω μια μυστική παραλία περίπου μια ώρα από το σπίτι μου. Ξυπνάω το πρωί, πάω για μπάνιο, διαβάζω το βιβλίο μου και δύο το μεσημέρι είμαι πίσω στο air condition μου και στο παγωμένο μου καρπούζι. Το βράδυ θα μου χτυπήσουν το κουδούνι όσοι από τους φίλους μου απομείνουν στην Αθήνα. Για όποιο λόγο ο καθένας. Δεν ρωτάμε. Σταματήστε να μας ρωτάτε γιατί δεν πάμε στην θάλασσα τον Αύγουστο. Μη μας λυπάστε. Περνάμε καλά, εδώ. Σας φυλάμε την Αθήνα. Είμαστε οι προστάτες της».
