«Το σχέδιό μου για τη διάσωση του πλανήτη είναι απλό: έχει να κάνει με τον τρόπο που θα χρησιμοποιήσουμε τη γη. Θυμάστε τη φράση “Ο κόσμος οδεύει προς τον χαμό του εξαιτίας του καπιταλισμού”, τον οποίο αποκαλώ “σάπιο δολάριο”; Το σάπιο δολάριο είναι μια θεωρία. Η γη είναι η βάση κάθε οικονομίας». Αυτό είναι ένα απόσπασμα από το site της της Vivienne Westwood climaterevolution.co.uk και από το Instagram της. Στα 79 της χρόνια, η Βρετανίδα σχεδιάστρια είναι πιο δυναμική από ποτέ, με πολλαπλές δράσεις και δημόσιες δηλώσεις για την υπερθέρμανση του πλανήτη και, κατ’ επέκταση, τη δυσλειτουργία του πολιτικού και οικονομικού συστήματος. Σε ένα ιδανικό για εκείνη μέλλον, κανείς δεν θα είναι ιδιοκτήτης γης (στον όρο “γη”συμπεριλαμβάνονται ο ήλιος, οι ωκεανοί, ο αέρας, οι βιότοποι). Ο καθένας θα νοικιάζει μια μερίδα φύσης σύμφωνα με τις ανάγκες του, από μια κυβέρνηση δημοκρατική και απόλυτα λογική. Ο πλανήτης δεν θα ανήκει σε όλους (αυτό θα ήταν κομμουνιστικό), αλλά σε κανέναν, και η σωστή διαχείριση των πόρων θα υπερισχύει του άμεσου κέρδους. Eν συντομία, αυτό το «παγκόσμιο ενοίκιο» θα συμβαδίζει με τη δίκαιη κατανομή του πλούτου. Καλό ακούγεται.
https://www.instagram.com/p/CDyrgUSJNR8/
Κάτι μου λέει ότι ο δρόμος είναι μακρύς, αλλά η Λαίδη Westwood δεν πτοείται. Λαίδη, ναι, αφού αυτό τον τίτλο πήρε το 2006 από τη Βασίλισσα Ελισάβετ (αν και 15 χρόνια νωρίτερα η σχεδιάστρια είχε εμφανιστεί χωρίς κιλότα στο παλάτι του Μπάκιγχαμ για να παραλάβει ένα παράσημο). Τον περασμένο Ιούνιο, με την ευκαιρία μιας από τις ομιλίες που δίνει κάθε Παρασκευή στο Instagram, η Westwood εξέφρασε τις σκέψεις της μέσα στο μπάνιο της, τυλιγμένη με ένα μπλε ύφασμα, το οποίο επέλεξε γιατί είχε το ίδιο χρώμα με ένα αγαπημένο της ενθύμιο: ένα κομμάτι πανί που προέρχεται από το πλοίο Rainbow Warrior της Greenpeace. Το πλοίο είχαν σαμποτάρει οι γαλλικές μυστικές υπηρεσίες το 1985, κατά τη διάρκεια μιας διαμαρτυρίας της οργάνωσης για τις πυρηνικές δοκιμές στη Mururoa της Γαλλικής Πολυνησίας.
Eδώ και πολύ καιρό η Westwood ενθουσιάζεται περισσότερο όταν μιλάει για την οικολογία παρά για τη μόδα. Αυτό που την ενδιαφέρει είναι πώς η βιομηχανία της θα μειώσει το μεγάλο περιβαλλοντικό της αποτύπωμα. Μην ξεχνάμε ότι ο τομέας της υφαντουργίας είναι ο δεύτερος παγκοσμίως σε κατανάλωση νερού, μετά τη γεωργία, και ο πέμπτος στην παραγωγή διοξειδίου του άνθρακα που επιδεινώνει το φαινομένου του θερμοκηπίου. Θα μπορούσαμε να παραθέσουμε πολλούς αριθμούς, όπως η αναλογία των ρούχων που ανακυκλώνονται: μόνο 1%. Αυτά τα στοιχεία η Westwood τα γνωρίζει απ’ έξω και ανακατωτά.
Βέβαια, αυτοί οι δείκτες αναφέρονται περισσότερο σε φίρμες fast fashion παρά στη δική της, αλλά, προτού αρχίσει να παραδίδει μαθήματα στους άλλους, η σχεδιάστρια φρόντισε η επιχείρησή της να είναι άψογη: τα πατρόν κόβονται χωρίς να δημιουργούνται σκουπίδια, γίνεται ανακύκλωση, ο φωτισμός προέρχεται από ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, προτιμώνται τα βιολογικά υλικά, δεν χρησιμοποιούνται γούνες και εξωτικά δέρματα, επιλέγεται βισκόζη FSC (από ανακυκλωμένο βαμβάκι), έχει μειωθεί η χρήση πλαστικού στις συσκευασίες ενώ έχει απαγορευτεί η χρήση του πολυεστέρα, ο οποίος δεν ήταν τίποτε άλλο από μεταμφιεσμένο πετρέλαιο. Ακόμη και το μετάξι για τα νυφικά παίρνεται δίχως να πεθάνουν τα έντομα στα κουκούλια. Και, προφανώς, ελέγχονται και οι προμηθευτές, ενώ υποστηρίζεται η διαφορετικότητα εντός της εταιρείας. Από την άλλη, η Vivienne Westwood είναι η πρώτη δημιουργός που εδώ και μερικά χρόνια ανακοίνωσε ότι θέλει να παράγει λιγότερο. Πρόθεσή της ήταν να αλλάξει κάποιες συλλογές (Red Label, Gold Label, Anglomania), να καταργήσει μερικές και να συγχωνεύσει κάποιες άλλες ώστε να δικαιολογήσει την απόφασή της.
Ακριβώς πριν από μία επίδειξή της, τη ρωτήσαμε αν την έχει κουράσει το γεγονός ότι η εικόνα της συνδέεται πάντα με την πανκ, παρόλο που έχει ακόμη πολλά να προσφέρει στην εποχή μας. «Μα ο πράσινος ακτιβισμός, στην ουσία είναι πανκ», μας απάντησε. Τελικά, για τι άλλο θα μπορούσαμε να μιλήσουμε παρά για το πώς θα πάμε κόντρα στο σύστημα;
https://www.instagram.com/p/CD8uuwTJVub/
Η έκρηξη του πανκ
Η Vivienne Isabel (το πραγματικό όνομα της Vivienne Westwood) γεννήθηκε το 1941, ενώ οι γονείς της είχαν παντρευτεί λίγες μέρες μετά την έναρξη του πολέμου. Ο πατέρας της δούλευε στην αποθήκη ενός εργοστασίου αεροσκαφών. Η οικογένειά της μετακόμιζε στο Harrow, ένα προάστιο του Λονδίνου, όταν η Vivienne ήταν 17 ετών. Έγινε δασκάλα. Μια δασκάλα που φορούσε ρούχα και κοσμήματα αγορασμένα από ένα μαγαζάκι στο Portobello. Ο παιδαγωγικός τόνος των τελευταίων “ομιλιών της Παρασκευής” (σ.σ. Οι λόγοι που βγάζει κάθε Παρασκευή στο Instagram) μας υπενθυμίζει ότι η ίδια υπήρξε δασκάλα για περίπου δέκα χρόνια μέχρι το 1971. Εν τω μεταξύ πήρε το επίθετο Westwood από τον πρώτο της γάμο, που έληξε στα μέσα της δεκαετίας του ’60, όταν και γνώρισε τον Malcolm McLaren με τον οποίο άνοιξε την πρώτη της μπουτίκ στον αριθμό 430 της King’s Road. Εκεί έβρισκε κανείς δίσκους βινυλίου, vintage αντικείμενα, ρούχα που δημιουργούσαν μαζί.
Το όνομα της μπουτίκ άλλαζε ανάλογα με το τι πουλούσαν: Let it Rock, Too Fast to Live, Too Young to Die κ.λπ. Τα μπλουζάκια που διέθεταν είχαν εξαιρετικά προκλητικά, άσεμνα μηνύματα. Το 1974, μάλιστα, τα πράγματα έγιναν ακόμη πιο hardcore καθώς μετονόμασαν την μπουτίκ σε Sex και έβαλαν πορνό εικόνες στη νέα τους συλλογή. Δεν είναι σαφές ποιος χρησιμοποίησε για πρώτη φορά τον όρο “πανκ”, το μόνο σίγουρο όμως είναι ότι ο Malcolm McLaren εμφανίζεται ως ο μεγάλος συντονιστής του κινήματος. Αφού ασχολήθηκε με το μουσικό συγκρότημα New York Dolls, έγινε μάνατζερ των Sex Pistols, ανοίγοντάς τους τον δρόμο της επιτυχίας. Εκείνος και η Vivienne ανέλαβαν τα κοστούμια τους για τη σκηνή. Η φετιχιστική αισθητική τους εξελίσσεται σε ένα στυλ DIY. Όλα τους τα outfits χαρακτηρίζονταν από καρφίτσες και εντυπωσιακά prints και ο Τύπος αρχίζει να τους αποκαλεί “punk rock”. Είναι αυτοί που θέτουν τους νέους ενδυματολογικούς κώδικες.
Χρονιά σταθμός για τη Vivienne Westwood είναι το 1981, όταν ήταν πια 40 ετών. Οι Sex Pistols διαλύονται. Το κίνημα της punk, τόσο ανατρεπτικό στην αρχή, γίνεται έκτοτε ένα ορόσημο της ποπ κουλτούρας. Το πιο αντισυστημικό κίνημα του Ηνωμένου Βασιλείου έχει γίνει mainstream. Τότε είναι που εκείνη δημιουργεί τη συλλογή Pirate, η οποία γίνεται και το επίκεντρο του πρώτου της ντεφιλέ και προάγγελος του στυλ Westwood. Αναπόφευκτα, υπάρχει μια “χαλασμένη” χροιά στους όγκους και το τραχύ φινίρισμα των ρούχων. Διαφαίνεται όμως και το ενδιαφέρον της για την ιστορία της μόδας που θα την κάνει τις επόμενες δεκαετίες να επιστρέφει πολύ συχνά στο παρελθόν με κορσέδες, κρινολίνα κ.λπ..
Δεν λείπουν, φυσικά, και τα πολιτικά μηνύματα με τα έθνικ μοτίβα στα μπουφάν, μια υπενθύμιση της λεηλασίας των ιθαγενών από τη Δύση. Το κίνημα της punk δεν έχει πεθάνει.Τα βρετανικά υφάσματα, όπως το χαρακτηριστικό καρό ταρτάν, θα κοσμούν τις επόμενες συλλογές της. Η Vivienne Westwood επινοεί μια δική της μέθοδο σχεδιασμού, βασισμένη στη γεωμετρία. Μόλις τα υφάσματα κοπούν, τα προσαρμόζει απευθείας πάνω στο σώμα, δημιουργώντας τις ασυμμετρίες που γίνονται το σήμα κατατεθέν της.
Το 1981 είναι επίσης η χρονιά που η μπουτίκ της στην King’s Road γίνεται γνωστή ως Worlds End, όνομα που διατηρεί μέχρι σήμερα. Τι θα βρείτε εκεί; Ρούχα κατασκευασμένα από ρετάλια υφασμάτων, T-shirts με πολιτικά μηνύματα και κλασικά κομμάτια του brand σε νέες τιμές. Στον ιστότοπο του καταστήματος μπορείτε να παρακολουθήσετε ένα tutorial για το πώς να φτιάξετε μια μπλούζα σε στυλ Westwood, ενώ το σύνθημα της σχεδιάστριας είναι: “Αγοράστε λιγότερα, επιλέξτε σωστά και κάντε αυτό που πήρατε να διαρκέσει στον χρόνο”.
https://www.instagram.com/p/CD0zadFpIpp/
Μόλις το κεφάλαιο McLaren έκλεισε, ο Andreas Kronthaler, τον οποίο συνάντησε στα τέλη της δεκαετίας του 1980 στην Ακαδημία Εφαρμοσμένων Τεχνών στη Βιέννη, έγινε ο νέος της συνεργάτης και ο σύζυγος που έχει μέχρι σήμερα. Ο Kronthaler αναλαμβάνει δουλειά και η Vivienne Westwood έχει περισσότερο χρόνο για να αφιερωθεί στον περιβαλλοντικό της αγώνα. Όταν τον ρώτησαν σε μια συνέντευξη, που λόγω Covid-19 έγινε από απόσταση, ποια είναι η μεγαλύτερη συμβολή της γυναίκας του στην ιστορία της μόδας, εκείνος απάντησε χωρίς δισταγμό: “Η επανεφεύρεση του κορσέ, ο οποίος πέρασε από τον 18ο στον 21ο αιώνα. H Westwood μετέτρεψε ένα ελαστικό ύφασμα με φερμουάρ στο πλάι σε ζωντανό και μαζικής παραγωγής κομμάτι”.
Η «πράσινη μόδα»
Τον περασμένο Σεπτέμβριο, η Vivienne συμμετείχε σε ένα συνέδριο στο Παρίσι, στην Galeries Lafayette. Ήμασταν εκεί. Και δεν έχουμε ξανακούσει τέτοια λόγια να λέγονται μέσα σε έναν χώρο που θα μπορούσε να χαρακτηριστεί ως “ναός της κατανάλωσης”. Έκανε νύξεις για “πράσινη” μόδα, μίλησε για “σάπιο δολάριο”, για “ένα παγκόσμιο ενοίκιο” και για τις απειλές εναντίον της δημοκρατίας. Στη συνέχεια, μίλησε για το πόσο καλό θα ήταν αν καθιερωνόταν ο Σεπτέμβριος ως μήνας χωρίς ψώνια. Εξήγησε ότι για την παρασκευή ενός τζην και ενός T-shirt σπαταλιέται το νερό που θα κατανάλωνε ένα άτομο σε δεκατρία χρόνια, ενώ ανακοίνωσε ότι θα μειώσει περαιτέρω την παραγωγή της, κατά το ήμισυ, ξεκινώντας από την επόμενη σεζόν.
«Ο λόγος που βρίσκομαι ακόμη στη βιομηχανία της μόδας είναι γιατί προσπαθώ να δημιουργήσω ένα μοντέλο που θα μπορούν να ακολουθήσουν και άλλα brands», είπε εκείνο το βράδυ, και κατέληξε: «Μερικές φορές κουράζομαι. Τις προάλλες αναρωτήθηκα γιατί δεν πάω απλά να ξεκουραστώ. Αλλά ή είμαστε ακτιβιστές ή δεν είμαστε. Και όταν είσαι, είσαι για πάντα». Δεδομένης της κατάστασης που επικρατεί στον κόσμο αναρωτιόμαστε αν η σχεδιάστρια βλέπει ένα πιο φωτεινό μέλλον. «Ναι, αν υιοθετήσουμε μια παγκόσμια λογική συστολής, παρά επέκτασης, αν προωθήσουμε την ποιότητα και όχι την ποσότητα. Πρέπει να αλλάξουμε το οικονομικό μας μοντέλο για να επανασχεδιάσουμε πλήρως την κοινωνία. Και γι’ αυτό ο χρόνος είναι περιορισμένος. Πιστεύω ότι έχουμε μόλις πέντε χρόνια μπροστά μας για να το πετύχουμε”.
