Ακριβώς πριν από μία επίδειξή της, τη ρωτήσαμε αν την έχει κουράσει το γεγονός ότι η εικόνα της συνδέεται πάντα με την πανκ, παρόλο που έχει ακόμη πολλά να προσφέρει στην εποχή μας. «Μα ο πράσινος ακτιβισμός, στην ουσία είναι πανκ», μας απάντησε. Τελικά, για τι άλλο θα μπορούσαμε να μιλήσουμε παρά για το πώς θα πάμε κόντρα στο σύστημα;
Η έκρηξη του πανκ
Η Vivienne Isabel (το πραγματικό όνομα της Vivienne Westwood) γεννήθηκε το 1941, ενώ οι γονείς της είχαν παντρευτεί λίγες μέρες μετά την έναρξη του πολέμου. Ο πατέρας της δούλευε στην αποθήκη ενός εργοστασίου αεροσκαφών. Η οικογένειά της μετακόμιζε στο Harrow, ένα προάστιο του Λονδίνου, όταν η Vivienne ήταν 17 ετών. Έγινε δασκάλα. Μια δασκάλα που φορούσε ρούχα και κοσμήματα αγορασμένα από ένα μαγαζάκι στο Portobello. Ο παιδαγωγικός τόνος των τελευταίων “ομιλιών της Παρασκευής” (σ.σ. Οι λόγοι που βγάζει κάθε Παρασκευή στο Instagram) μας υπενθυμίζει ότι η ίδια υπήρξε δασκάλα για περίπου δέκα χρόνια μέχρι το 1971. Εν τω μεταξύ πήρε το επίθετο Westwood από τον πρώτο της γάμο, που έληξε στα μέσα της δεκαετίας του '60, όταν και γνώρισε τον Malcolm McLaren με τον οποίο άνοιξε την πρώτη της μπουτίκ στον αριθμό 430 της King's Road. Εκεί έβρισκε κανείς δίσκους βινυλίου, vintage αντικείμενα, ρούχα που δημιουργούσαν μαζί.
Το όνομα της μπουτίκ άλλαζε ανάλογα με το τι πουλούσαν: Let it Rock, Too Fast to Live, Too Young to Die κ.λπ. Τα μπλουζάκια που διέθεταν είχαν εξαιρετικά προκλητικά, άσεμνα μηνύματα. Το 1974, μάλιστα, τα πράγματα έγιναν ακόμη πιο hardcore καθώς μετονόμασαν την μπουτίκ σε Sex και έβαλαν πορνό εικόνες στη νέα τους συλλογή. Δεν είναι σαφές ποιος χρησιμοποίησε για πρώτη φορά τον όρο "πανκ", το μόνο σίγουρο όμως είναι ότι ο Malcolm McLaren εμφανίζεται ως ο μεγάλος συντονιστής του κινήματος. Αφού ασχολήθηκε με το μουσικό συγκρότημα New York Dolls, έγινε μάνατζερ των Sex Pistols, ανοίγοντάς τους τον δρόμο της επιτυχίας. Εκείνος και η Vivienne ανέλαβαν τα κοστούμια τους για τη σκηνή. Η φετιχιστική αισθητική τους εξελίσσεται σε ένα στυλ DIY. Όλα τους τα outfits χαρακτηρίζονταν από καρφίτσες και εντυπωσιακά prints και ο Τύπος αρχίζει να τους αποκαλεί “punk rock”. Είναι αυτοί που θέτουν τους νέους ενδυματολογικούς κώδικες.
Χρονιά σταθμός για τη Vivienne Westwood είναι το 1981, όταν ήταν πια 40 ετών. Οι Sex Pistols διαλύονται. Το κίνημα της punk, τόσο ανατρεπτικό στην αρχή, γίνεται έκτοτε ένα ορόσημο της ποπ κουλτούρας. Το πιο αντισυστημικό κίνημα του Ηνωμένου Βασιλείου έχει γίνει mainstream. Τότε είναι που εκείνη δημιουργεί τη συλλογή Pirate, η οποία γίνεται και το επίκεντρο του πρώτου της ντεφιλέ και προάγγελος του στυλ Westwood. Αναπόφευκτα, υπάρχει μια “χαλασμένη” χροιά στους όγκους και το τραχύ φινίρισμα των ρούχων. Διαφαίνεται όμως και το ενδιαφέρον της για την ιστορία της μόδας που θα την κάνει τις επόμενες δεκαετίες να επιστρέφει πολύ συχνά στο παρελθόν με κορσέδες, κρινολίνα κ.λπ..
Δεν λείπουν, φυσικά, και τα πολιτικά μηνύματα με τα έθνικ μοτίβα στα μπουφάν, μια υπενθύμιση της λεηλασίας των ιθαγενών από τη Δύση. Το κίνημα της punk δεν έχει πεθάνει.Τα βρετανικά υφάσματα, όπως το χαρακτηριστικό καρό ταρτάν, θα κοσμούν τις επόμενες συλλογές της. Η Vivienne Westwood επινοεί μια δική της μέθοδο σχεδιασμού, βασισμένη στη γεωμετρία. Μόλις τα υφάσματα κοπούν, τα προσαρμόζει απευθείας πάνω στο σώμα, δημιουργώντας τις ασυμμετρίες που γίνονται το σήμα κατατεθέν της.
Το 1981 είναι επίσης η χρονιά που η μπουτίκ της στην King's Road γίνεται γνωστή ως Worlds End, όνομα που διατηρεί μέχρι σήμερα. Τι θα βρείτε εκεί; Ρούχα κατασκευασμένα από ρετάλια υφασμάτων, T-shirts με πολιτικά μηνύματα και κλασικά κομμάτια του brand σε νέες τιμές. Στον ιστότοπο του καταστήματος μπορείτε να παρακολουθήσετε ένα tutorial για το πώς να φτιάξετε μια μπλούζα σε στυλ Westwood, ενώ το σύνθημα της σχεδιάστριας είναι: “Αγοράστε λιγότερα, επιλέξτε σωστά και κάντε αυτό που πήρατε να διαρκέσει στον χρόνο”.
Μόλις το κεφάλαιο McLaren έκλεισε, ο Andreas Kronthaler, τον οποίο συνάντησε στα τέλη της δεκαετίας του 1980 στην Ακαδημία Εφαρμοσμένων Τεχνών στη Βιέννη, έγινε ο νέος της συνεργάτης και ο σύζυγος που έχει μέχρι σήμερα. Ο Kronthaler αναλαμβάνει δουλειά και η Vivienne Westwood έχει περισσότερο χρόνο για να αφιερωθεί στον περιβαλλοντικό της αγώνα. Όταν τον ρώτησαν σε μια συνέντευξη, που λόγω Covid-19 έγινε από απόσταση, ποια είναι η μεγαλύτερη συμβολή της γυναίκας του στην ιστορία της μόδας, εκείνος απάντησε χωρίς δισταγμό: “Η επανεφεύρεση του κορσέ, ο οποίος πέρασε από τον 18ο στον 21ο αιώνα. H Westwood μετέτρεψε ένα ελαστικό ύφασμα με φερμουάρ στο πλάι σε ζωντανό και μαζικής παραγωγής κομμάτι”.
Η «πράσινη μόδα»
Τον περασμένο Σεπτέμβριο, η Vivienne συμμετείχε σε ένα συνέδριο στο Παρίσι, στην Galeries Lafayette. Ήμασταν εκεί. Και δεν έχουμε ξανακούσει τέτοια λόγια να λέγονται μέσα σε έναν χώρο που θα μπορούσε να χαρακτηριστεί ως “ναός της κατανάλωσης”. Έκανε νύξεις για “πράσινη” μόδα, μίλησε για "σάπιο δολάριο", για "ένα παγκόσμιο ενοίκιο" και για τις απειλές εναντίον της δημοκρατίας. Στη συνέχεια, μίλησε για το πόσο καλό θα ήταν αν καθιερωνόταν ο Σεπτέμβριος ως μήνας χωρίς ψώνια. Εξήγησε ότι για την παρασκευή ενός τζην και ενός T-shirt σπαταλιέται το νερό που θα κατανάλωνε ένα άτομο σε δεκατρία χρόνια, ενώ ανακοίνωσε ότι θα μειώσει περαιτέρω την παραγωγή της, κατά το ήμισυ, ξεκινώντας από την επόμενη σεζόν.
«Ο λόγος που βρίσκομαι ακόμη στη βιομηχανία της μόδας είναι γιατί προσπαθώ να δημιουργήσω ένα μοντέλο που θα μπορούν να ακολουθήσουν και άλλα brands», είπε εκείνο το βράδυ, και κατέληξε: «Μερικές φορές κουράζομαι. Τις προάλλες αναρωτήθηκα γιατί δεν πάω απλά να ξεκουραστώ. Αλλά ή είμαστε ακτιβιστές ή δεν είμαστε. Και όταν είσαι, είσαι για πάντα». Δεδομένης της κατάστασης που επικρατεί στον κόσμο αναρωτιόμαστε αν η σχεδιάστρια βλέπει ένα πιο φωτεινό μέλλον. «Ναι, αν υιοθετήσουμε μια παγκόσμια λογική συστολής, παρά επέκτασης, αν προωθήσουμε την ποιότητα και όχι την ποσότητα. Πρέπει να αλλάξουμε το οικονομικό μας μοντέλο για να επανασχεδιάσουμε πλήρως την κοινωνία. Και γι' αυτό ο χρόνος είναι περιορισμένος. Πιστεύω ότι έχουμε μόλις πέντε χρόνια μπροστά μας για να το πετύχουμε”.
