9 Μαΐου είναι η γιορτή της μητέρας. Γιορτάζουν οι μαμάδες μας, οι μαμάδες που είμαστε, οι μάνες που πιθανόν θα γίνουμε, οι μαμάδες-φίλες μας, οι μανάδες των μανάδων μας, οι μητέρες στο διπλανό γραφείο ή στο κάτω διαμέρισμα. Οι γυναίκες από τη φύση μας έχουμε αυτό το δικαίωμα, αυτή την επιλογή: να γεννήσουμε έναν άλλο άνθρωπο όχι μόνο βιολογικά και σωματικά, αλλά και συναισθηματικά και κοινωνικά. Να τον θρέψουμε με το γάλα της φροντίδας. Να ανοίξουμε στα δύο για να βγει ένα πλάσμα, το οποίο με τη σειρά του γεννά μια μάνα. Tο πόσο καλή θα είναι αυτή στον ρόλο της δεν έχει καμιά σχέση με το πόσο πραγματικά… δύσκολο αποδείχτηκε για εκείνη.
«Εμένα προσωπικά μου έλειψε και μου λείπει ακόμα το να μπορώ να πω άνετα σε κάποιον ότι η Πολυξένη σήμερα μου έσπασε τα νεύρα, ότι είμαι θυμωμένη μαζί της. Μου λείπει αυτή η μαλακότητα του να μπορεί να πει μια μαμά “εντάξει δεν είμαι καλός γονιός, καλύτερα να μην το γεννούσα»
Η μητρότητα από μόνη της, ως υπαρξιακή και βιολογική ιδέα, έχει κάτι φωτεινό, τόσο φωτεινό όσο η ίδια η ζωή. Το φως της είναι τόσο έντονο, που κάποιες φορές «τυφλώνει» πολλές από τις σκοτεινές πτυχές της. Παραδοσιακά η μητρότητα παρουσιάζεται ως κάτι μαγικό, ως η ωραιότερη εμπειρία στη ζωή μιας γυναίκας. Στη χειρότερη, ως υποχρέωσή της. Και στις δυο αυτές περιπτώσεις υπάρχει μια πολύ καταπιεστική φόρτιση, απόλυτα εχθρική για τη γυναίκα ως άτομο. Η μητρότητα παρουσιάζεται αδικαιολόγητα «αποστειρωμένη» από τις δυσκολίες της, τις σκοτεινές στιγμές και τους κινδύνους της και νανουρίζεται από τα τραγούδια της απόλυτης ευτυχίας και ολοκλήρωσης που την ακολουθούν. Για την πρώτη περίπτωση, για το πόσο ελεύθερη είναι μια γυναίκα να επιλέξει αν θα γίνει μάνα έχουμε μιλήσει στο ELLE αρκετές φορές. Η γιορτή της μητέρας φέτος είναι μια καλή αφορμή για να δούμε πέρα από το φωτεινό αφήγημα της μητρότητας. Οι ειδικοί και οι μαμάδες με τις οποίες μιλήσαμε συμφώνησαν σε ένα πράγμα: ότι υπάρχει στην κοινωνία μια ανομολόγητη, αυθόρμητη, υποσυνείδητη ανάγκη να μη συσχετίσουμε τη μητρότητα με οτιδήποτε σκοτεινό και αρνητικό. Κάτι που καταλήγει καταπιεστικό και ίσως βάζει σε κίνδυνο την ίδια την ικανότητα μιας γυναίκας να αναλάβει τον ρόλο μιας μάνας. Πρόκειται για ένα αφήγημα που τεχνηέντως κρύβει από τη δημόσια σφαίρα μια μαμά που λιγοψυχά και που ανησυχεί για την ικανότητά της να γεννά καθημερινά την τέλεια μάνα, ιδιότητα-ρόλο που της έχουν υποσχεθεί ότι θα την ολοκληρώσει ως γυναίκα, σύντροφο και άτομο. «Οι νέες μαμάδες, το μόνο που ξέρουν, κυρίως, είναι ότι θα διαταραχθεί ο ύπνος τους. Κανείς δεν τους έχει μιλήσει για το πένθος που μπορεί να βιώσουν για τη ζωή που χάνουν ή για τις πραγματικές ανάγκες και απαιτήσεις της μητρότητας», λέει η παιδίατρος Χριστίνα Δεσύπρη. «Εγώ δεν ήμουν από τα κορίτσια που ήθελα να κάνω παιδιά. Γιατί έκανα; Γιατί πείστηκα από την προπαγάνδα που έλεγε ότι αν δεν κάνω παιδιά θα το μετανιώσω, ότι θα είναι μια ολοκλήρωση για εμένα και τη σχέση μου με τον σύντροφό μου και ότι πρόκειται για μια εμπειρία που έπρεπε να ζήσω. Όταν έμεινα έγκυος, είχα φροντίσει να υπάρχει το ιδανικό πλαίσιο. Να έχω παντρευτεί, να είμαι μαζί με τον σύντροφο μου αρκετά χρόνια. Οπότε ο ερχομός ενός παιδιού ήταν για όλους το επόμενο λογικό βήμα. Γυναίκες γύρω μου περιέγραφαν κάτι πραγματικά υπέροχο, αψεγάδιαστο. Ωστόσο εγώ είχα τις αμφιβολίες μου. Ήδη από την εγκυμοσύνη είχα υποψιαστεί ότι δεν ήταν ακριβώς έτσι. Όταν πήρα στα χέρια μου την κόρη μου την Πολυξένη, δεν αισθάνθηκα το τέλειο. Ήταν πολύ γλυκό, αλλά δεν ένιωσα κάποια επιφοίτηση δεσίματος και αγάπης, κάτι εξωπραγματικό. Είπα μέσα μου “αυτό το πλασματάκι είναι πολύ συμπαθητικό. Θα το κρατήσω. Θα τα πάμε καλά”. Τι λάθος έκανα και δεν βίωσα όλη αυτή τη μεταφυσική εμπειρία για την οποία μου είχαν μιλήσει οι άλλες μαμάδες; Αργότερα έπρεπε να δεχτώ ότι απλώς είχα πέσει θύμα μονόπλευρης πληροφόρησης», λέει η Άννα, μαμά της Πολυξένης εδώ και τέσσερα χρόνια. Πολλές φορές, οι γυναίκες αγωνιούν για τις δύσκολες αλήθειες που αφορούν τη μητρότητα και τις αποκρύπτουν ακόμη και μεταξύ τους, μήπως και χαρακτηριστούν κακές μητέρες. Μεταφέρουν ακόμη και ωραιοποιημένες πληροφορίες που προκύπτουν κυρίως από τις προσδοκίες που έχουν οι ίδιες για τον εαυτό τους. «Εμένα προσωπικά μου έλειψε και μου λείπει ακόμα το να μπορώ να πω άνετα σε κάποιον ότι η Πολυξένη σήμερα μου έσπασε τα νεύρα, ότι είμαι θυμωμένη μαζί της. Μου λείπει αυτή η μαλακότητα του να μπορεί να πει μια μαμά “εντάξει δεν είμαι καλός γονιός, καλύτερα να μην το γεννούσα”. Και αυτό να μη σημαίνει ότι δεν αγαπά το παιδί της. Υπάρχουν οι μέρες που ζωντανεύουν αυτές οι ανησυχίες. Δεν έχουν όλες οι μέρες hashtag #motherhood, #mybaby #blessedmom», καταλήγει η Άννα.
«Θα ήθελα να είχα καταλάβει νωρίτερα ότι αγαπάς τα παιδιά σου, ακόμη και τις ημέρες που θα προτιμούσες να μην είχες τις ευθύνες που τα συνοδεύουν»
Η σκοτεινή πλευρά της μητρότητας δεν έχει βρει την αποδοχή, την εξερεύνηση και το φως που της αξίζουν. Τελευταία, ωστόσο, στη λογοτεχνία έχει δημιουργηθεί ένα μικρό ρεύμα, το λεγόμενο mum noir, όπου γυναίκες συγγραφείς βάζουν στο κέντρο της ιστορίας τους αυτό ακριβώς. Στην Ελλάδα κυκλοφόρησε πρόσφατα το Ένστικτο (εκδ. Μεταίχμιο) της Καναδής Ashley Audrain, ένα μυθιστόρημα που ρίχνει φως στο σκοτάδι μιας γυναίκας που βιώνει την μητρότητα τελείως διαφορετικά από ό,τι ονειρευόταν. Η Audrain, μητέρα και η ίδια, εξετάζει με έναν ιδιαίτερο, ακραίο φακό τη μητρότητα ως ρόλο και ψυχοσύνθεση, εξερευνώντας κυρίως το πώς ένα τραύμα μεταφέρεται από γενιά σε γενιά μέσα από την αλυσίδα των μανάδων, απομυθοποιώντας πολλές μικρές καθημερινές, δύσκολες στιγμές μιας μάνας, στιγμές που δεν βλέπουμε εύκολα σε ταινίες, σε σίριαλ και στα post στο Instagram των διασήμων. «Έκανα παιδιά γιατί δεν ήθελα να το μετανιώσω αν δεν είχα κάνει. Φυσικά, τώρα μου αρέσει που είμαι μητέρα, αλλά θα ήθελα να είχα καταλάβει νωρίτερα ότι αγαπάς τα παιδιά σου, ακόμη και τις ημέρες που θα προτιμούσες να μην είχες τις ευθύνες που τα συνοδεύουν», εξηγεί η Audrain, και συνεχίζει: «Στο Ένστικτο ο στόχος μου ήταν να εξερευνήσω την προσδοκία με την οποία φορτώνει η κοινωνία τις γυναίκες, ώστε να έχουν μια συγκεκριμένη εμπειρία μητρότητας, με σκοπό να αισθάνονται με έναν πολύ συγκεκριμένο τρόπο. Ευτυχισμένες και ευλογημένες, κυρίως. Ήθελα να δημιουργήσω έναν καθρέφτη και να κάνω τους ανθρώπους να συνειδητοποιήσουν και να δουν πόσες διαφορετικές πτυχές έχει η μητρότητα», προσθέτει.
Οι κακές μαμάδες, από την άλλη, είναι κάτι που μας έχει δείξει στο παρελθόν και η τέχνη. Ήταν όμως ιστορίες γραμμένες κυρίως από άντρες: η Σόφι Πόρτνοϊ στο βιβλίο Το Σύνδρομο Πόρτνοϊ του Philip Roth, η Μαντάμ Μποβαρί του Gustave Flaubert, η Μήδεια του Ευριπίδη. Πλέον οι γυναίκες φαίνονται να είναι όλο και πιο έτοιμες να γράψουν και να μοιραστούν ως μαμάδες απενοχοποιημένα ό,τι νιώθουν. Την αίσθηση ότι χάνουν τον εαυτό τους, απομονώνονται, δεν κοιμούνται και αγχώνονται την ίδια στιγμή που μπορεί να χαίρονται και να ξεχειλίζουν από αγάπη.
Η Ευτυχία έγινε μαμά πριν από λίγες ημέρες. «Ήθελα να κάνω παιδιά, αλλά όχι τώρα. Ένιωθα τύψεις, γιατί σκέφτηκα αρκετές φορές ότι ήθελα να σταματήσω την κύηση. Ακόμα και τώρα σκέφτομαι πόσο κακή μαμά με κάνει αυτό. Από την άλλη, έπειτα από σχεδόν 30 ημέρες, είμαι εκνευρισμένη που δεν ήξερα όλη την αλήθεια, που η σπονδυλική μου στήλη μοιάζει να κόβεται στα τρία, που φοράω το ίδιο μπλουζάκι κάθε μέρα, που δεν μπορεί να έρχεται η μαμά μου ή οι φίλες μου σπίτι λόγω Covid-19. Θα ήθελα να έχω ακούσει περισσότερες φορές πόσο δύσκολο και κουραστικό είναι, έτσι ώστε να μη γεμίζω ενοχές που νιώθω συνέχεια έτσι. Κυρίως έτσι. Στο τηλέφωνο, όταν με ρωτούν τι κάνω, θέλω να απαντήσω “νυστάζω”. Γέννησα με δύο ημέρες διαφορά από την Chiara Ferragni, η οποία ποζάρει διαρκώς βαμμένη, περιποιημένη και χαρούμενη από τις πρώτες ώρες μετά τον τοκετό. Μια φίλη μου τόλμησε να μου στείλει μια φωτογραφία της. Θα το εκτιμούσα περισσότερο αν όλα αυτά τα κορίτσια-μαμάδες στο Instagram πόσταραν μια φωτογραφία από μια νύχτα που δεν έχουν κοιμηθεί δευτερόλεπτο ή μια φωτογραφία με το μωρό τους να κλαίει επί μία ώρα συνεχόμενα, χωρίς να έχουν την ευκολία να το δώσουν σε μια νταντά και να αλλάξουν δωμάτιο, ώστε να μην το ακούν να σπαράζει» εξομολογείται. Η Χρύσα, πιο παλιά μαμά, έχει δύο κορίτσια. «Σκοτεινές πλευρές πιστεύω έχει κάθε μάνα, κάθε μέρα. Έχει υπάρξει ένα βράδυ που δεν το έχω εξομολογηθεί ούτε στον Μάριο, τον σύντροφό μου. Ήμουν μόνη, είχα πάει στο νησί μου για να με βοηθά η μάνα μου. Είχα ένα νεογέννητο μωρό και ένα δύο χρόνων που κοιμόταν στην κούνια. Το μωρό έκλαιγε, δεν θυμάμαι πόσες ώρες συνεχόμενα. Η πλάτη μου πονούσε σαν να μου ροκάνιζε ένα πολύ κοφτερό μαχαίρι τη σάρκα και τα κόκαλα. Δεν ένιωθα το στήθος μου από τον θηλασμό, τα χέρια μου μούδιαζαν και το πήγαινα πάνω κάτω σαν τρελή, με φοβερή ένταση. Δεν νομίζω πως κινδύνεψε, αλλά όταν συνειδητοποίησα τις κινήσεις που έκανα, κατέρρευσα και δεν το ξέχασα ποτέ. Τέτοιες σκοτεινές στιγμές, όσο και να παλεύω, έχω καθημερινά, ακόμη και σήμερα που δουλεύω στο σπίτι έχοντας μαζί τα δυο κορίτσια μου. Δεν τις ωραιοποιώ αυτές τις στιγμές και μιλάω γι’ αυτές στις φίλες μου. Θέλω να ξέρουν. Θέλω να με ξέρουν, ακόμη και αν απλώς μετά μου ζητούν φωτογραφίες των κοριτσιών για τους φτιάξουν τη μέρα. Την ίδια μέρα, όμως, εμένα μπορεί να μου την έχουν χαλάσει», λέει η Χρύσα. Ανάμεσα στις φωνές μητρότητας που δεν πρέπει να λησμονούμε είναι και αυτές των γυναικών που επιλέγουν τη δύσκολη διαδικασία της εξωσωματικής, που επίσης είναι φορτισμένη με ένα σωρό στερεότυπα.
«Γιατί δεν απολάμβανα τον νέο μου ρόλο; Γιατί δεν ένιωθα ούτε στο ελάχιστο ότι κατέκτησα την αυτοπραγμάτωση για χάρη της οποίας μπήκα στη διαδικασία να βαράω ενέσεις με ορμόνες στην κοιλιά μου κάθε πρωί; Γιατί αισθανόμουν πολύ περισσότερο ο εαυτός μου πριν “αλλάξω πίστα”;»
Η Εύη είναι μαμά δύο μικρών αγοριών που γεννήθηκαν έπειτα από εξωσωματική. «Ανήκω στην ειδική αυτή κατηγορία ανθρώπων που ανέκαθεν πίστευαν πως μια μέρα θα κάνουν παιδιά, αλλά ποτέ δεν έβρισκαν ελκυστική τη ζωή με μωρά. Εκεί εντοπίζω το γιατί -αν και ήταν όλα “στρωμένα” από καιρό (δοκιμασμένη μακροχρόνια συμβίωση, αληθινά συντροφική αγάπη, οικονομίες, μελλοντικά σχέδια σε α’ πληθυντικό)- καθυστέρησα πολύ να πω “ΟΚ, είμαι έτοιμη, ας το προσπαθήσουμε”. Λέξη-κλειδί το “προσπαθήσουμε”. Δεν είχα ιδέα, αλλά από την ημέρα εκείνη που είπα το ΟΚ, ξεκίνησε ένας Γολγοθάς που κράτησε σχεδόν τρία χρόνια, μετάλλαξε τη σχέση μας και μας έφαγε την ψυχή. Η εξωσωματική γονιμοποίηση είναι ταμπού. Επικρατεί η αντίληψη ότι αφορά μόνο τις σαραντάρες και όσους έχουν αδύναμο σπέρμα. Τελευταία έχει γίνει κάπως επιτακτικό να ακουστούν και οι άλλες ιστορίες. Εκείνες που περιγράφουν τη διαδικασία της εξωσωματικής όχι ως ιατρικό θαύμα, αλλά ως σκληρή δοκιμασία για γερά στομάχια. Εκείνες που μιλούν για γυναίκες που πλησιάζουν τα 40 και παθαίνουν ψυχοσωματικά επεισόδια όχι επειδή δεν έχουν κάποιον να ροχαλίζει δίπλα τους τα βράδια, αλλά επειδή κάθε μέρα που περνάει μειώνονται οι πιθανότητες να γίνουν μια μέρα μητέρες. Εκείνες που μιλούν για γυναίκες που μεγαλώνουν παιδιά μόνες τους ή με αμέτρητες δυσκολίες συνεπιμέλειας, γιατί τα απέκτησαν εκτός συμβατικής σχέσης. Εκείνες που μιλούν για γυναίκες που απέβαλαν αιφνίδια σε προχωρημένη εγκυμοσύνη και χρειάστηκε να τελέσουν κηδεία (επειδή αυτό προβλέπει το πρωτόκολλο). Εκείνες που μιλούν για γυναίκες που όταν έγιναν μητέρες, δεν αισθάνθηκαν απόλυτη ευτυχία, αλλά αδιαχείριστη ασφυξία», λέει η Εύη, και συνεχίζει. «Θα είχα απολαύσει πολύ περισσότερο αυτά τα δύο πρώτα χρόνια των μωρών αν είχα κατανοήσει και αποδεχθεί πως αποτελούν απόλυτη προτεραιότητα. Θα άφηνα το σπίτι μου ακατάστατο και πνιγμένο στα πλαστικά παιχνίδια. Δεν θα ζήλευα τη ζωή που έκαναν οι single φίλες μου. Δεν θα βιαζόμουν τόσο να αδυνατίσω και να ξανακερδίσω πίσω το σώμα μου. Δεν θα καιγόμουν τόσο να τονώσω τη μαραμένη από την εμμονή της τεκνοποίησης σεξουαλική μου ζωή. Θα ήμουν ΟΚ να περνάω τα βράδια μου, όλα τα βράδια μου, στο σπίτι. Δεν θα είχα ξεκινήσει μαθήματα ισπανικών. Γιατί δεν απολάμβανα τον νέο μου ρόλο; Γιατί δεν ένιωθα ούτε στο ελάχιστο ότι κατέκτησα την αυτοπραγμάτωση για χάρη της οποίας μπήκα στη διαδικασία να βαράω ενέσεις με ορμόνες στην κοιλιά μου κάθε πρωί; Γιατί αισθανόμουν πολύ περισσότερο ο εαυτός μου πριν “αλλάξω πίστα”;. Για δύο ολόκληρα χρόνια με βασάνιζαν σχεδόν καθημερινά οι τύψεις: δεν αγαπούσα παθολογικά τα μικρά μου και την καθημερινότητα μαζί τους (παρά τη συγκινητική και αμέριστη συμπαράσταση του συζύγου μου). Την αντιμετώπιζα σαν μια άσκηση επιβίωσης».
«Είναι δύσκολο να διατηρήσεις μια υγιή σεξουαλική ζωή ως μάνα. Θα πρέπει να το παραδεχόμαστε ότι μας λείπει αυτό. Ανοιχτά και με θάρρος. Δεν μας κάνει χειρότερες μητέρες το να θέλουμε πολλούς και δυνατούς οργασμούς. Πόσες μάνες το παραδέχονται αυτό ανοιχτά και δημόσια; Εγώ βρίσκω σκοτάδι σε αυτό και με απογοητεύει».
Αυτές οι σκέψεις δεν έχουν να κάνουν μόνο με τις νέες μαμάδες. Οι σκοτεινές ημέρες δεν έχουν ηλικία. «Προχτές έφτιαξα χαλβά ως υγιεινό γλυκό για να ευχαριστήσω την έφηβη κόρη μου. Δεν της άρεσε. Μου είπε ότι είμαι η χειρότερη μαμά του γνωστού σύμπαντος και ότι καμία άλλη μάνα δεν φτιάχνει για γλυκό χαλβά. Για κάποια λεπτά το πίστεψα. Ακριβώς έτσι όπως μου το είπε. Πίστεψα ότι είμαι η χειρότερη μάνα του σύμπαντος, επειδή δεν μπορώ να ικανοποιήσω το παιδί μου με ένα γλυκό, αλλά μετά σκέφτηκα ότι η κόρη μου είναι αχάριστη. Είναι, αλλά είναι και κόρη μου. Ξέρετε πόσο σκοτεινό είναι όλο αυτό το μονοπάτι με τις αλληλοκατηγορίες μεταξύ μιας μητέρας και ενός παιδιού, ιδιαίτερα σε μια μονογονεϊκή οικογένεια;», λέει η Γεωργία. Από τη συζήτηση δεν μπορεί να λείπει η σεξουαλική ζωή μιας γυναίκας που είναι μαμά. «Και τα δύο παιδιά μου είναι έφηβοι πια. Περιμένουμε να πάνε για ύπνο για να κάνουμε σεξ. Πολλές φορές κλειδώνουμε την πόρτα της κρεβατοκάμαράς μας. Αν ήθελαν κάτι μέσα στην νύχτα θα έπεφταν πάνω σε μια κλειδωμένη πόρτα. Είναι δύσκολο να διατηρήσεις μια υγιή σεξουαλική ζωή ως μάνα. Θα πρέπει να το παραδεχόμαστε ότι μας λείπει αυτό. Ανοιχτά και με θάρρος. Δεν μας κάνει χειρότερες μητέρες το να θέλουμε πολλούς και δυνατούς οργασμούς. Πόσες μάνες το παραδέχονται αυτό ανοιχτά και δημόσια; Εγώ βρίσκω σκοτάδι σε αυτό και με απογοητεύει», λέει η Σοφία και έχει δίκιο. Πράγματι, παραμένει άβολο και στην καλύτερη περίπτωση απλώς ψιθυρίζεται το σενάριο που θέλει μια μητέρα να είναι δραστήρια σεξουαλικά εκτός γάμου, εντός ή μετά το τέλος ενός γάμου. «Σε πολλές γυναίκες, ακόμη και σήμερα, από τη στιγμή που γίνονται μαμάδες η ερωτική τους επιθυμία φορτίζεται με μια ενοχή και μια υποτίμηση. Φυσικά αυτό έχει τις ρίζες του σε αιώνες πατριαρχίας και μισογυνισμού», λέει η ψυχίατρος Alexandra Sacks, συν-συγγραφέας του What No One Tells You: A Guide to Your Emotions from Pregnancy to Motherhood (Αυτά που δεν σου λέει κανείς: οδηγός συναισθημάτων από την εγκυμοσύνη έως τη μητρότητα). Η Έφη, μητέρα ενός αγοριού, έχει χωρίσει εδώ και πέντε χρόνια και μένει στην ίδια πολυκατοικία με τη μητέρα της. «Έκρυβα μέχρι πρόσφατα από την ίδια μου τη μάνα ότι έρχονται αγόρια στο σπίτι μου. Κάποιο ίχνος ντροπής λόγω του παιδιού με έκανε να έχω αυτή τη συμπεριφορά. Για τη μάνα που θέλει να έχει ερωτική ζωή δεν έχουμε μιλήσει αρκετά».
«Μπορεί να μετανιώσει μια μαμά; Θα ήθελα, επίσης, να έχω τη στήριξη των γονιών μου, των φίλων μου, της κοινωνίας. Να μου έχουν πει ότι είναι λογικό να υπάρχουν στιγμές που θα μετανιώσω για την επιλογή μου και ότι είναι φυσικό να νιώθω κουρασμένη».
«Η ερώτηση “αν γύριζε ο χρόνος πίσω, θα το ξαναέκανες;” είναι δύσκολη. Το κορίτσι μέσα μου απαντάει “αποκλείεται”. Η μαμά που είμαι τώρα λέει πως θα το ξαναέκανε, κυρίως γιατί ήταν ένας σίγουρος, σύντομος και δύσκολος δρόμος προς τη δική μου ενηλικίωση. Χρωστάω στην κόρη μου την ενηλικίωσή μου. Εγώ τη γέννησα. Εκείνη με βοήθησε να ενηλικιωθώ. Θα ήθελα, επίσης, να έχω τη στήριξη των γονιών μου, των φίλων μου, της κοινωνίας. Να μου έχουν πει ότι είναι λογικό να υπάρχουν στιγμές που θα μετανιώσω για την επιλογή μου και ότι είναι φυσικό να νιώθω κουρασμένη. Και να μπορώ να τα ομολογώ όλα αυτά χωρίς να φοβάμαι ότι θα με χαρακτηρίσουν εγωίστρια μάνα. Να δέχονται, χωρίς να αντικρούουν, τα κρυφά, σκοτεινά και δύσκολα που εμπεριέχει η μητρότητα. Να δέχονται ότι όταν το παιδί μου με φωνάζει “μαμά” θα συμπεριλαμβάνει και την Άννα». Η Γεωργία, έπειτα από 15 χρόνια μαμά της Ελένης λέει: «Οι μητέρες δεν είναι άγγελοι, ούτε αγίες. Δεν είναι τέλειες και δεν υποχρεούνται να είναι. Προσπαθούν και κάποιες φορές δεν τα καταφέρνουν. Θέλω η κόρη μου, αν θελήσει να γίνει μαμά, να έχει δει κι άλλες ευγενικές μητέρες, κι άλλες θυμωμένες, αγανακτισμένες και λυπημένες μητέρες εκτός από εμένα. Γιατί εγώ έχω υπάρξει όλα αυτά», καταλήγει. Η Άννα δεν θέλει να αναγκάσει καμία γυναίκα να ακούσει αυτό το διαφορετικό αφήγημα της μητρότητας: «Θα πρέπει να θέλει να το ακούσει. Κάποιες είναι πολύ σίγουρες ότι δεν θα έχουν κακές ημέρες, ότι όλο αυτό δεν θα είναι δύσκολο, ότι θα είναι μαγικό. Και ξέρετε κάτι; Μπορεί για εκείνες να είναι έτσι. Αλλά αυτή τη στιγμή θα πρέπει να σκεφτόμαστε κυρίως τις γυναίκες που θα συνειδητοποιήσουν ότι γι’ αυτές η μητρότητα δεν είναι κάτι τόσο μαγικό. Και αυτό είναι αποδεκτό και έχει συμβεί και σε άλλες. Μάνες είμαστε όλες, σε κάθε περίπτωση. Ας είμαστε μαζί σε αυτό. Δεν πρόκειται για διαγωνισμό για το ποια θα το ζήσει καλύτερα και με περισσότερη φωτογένεια».
Φωτογράφος: Melanie Rodriguez
Styling: Jeanne Le Bault, Charlotte Huguet
