Cover photo: @onparledemode
Δεν υπάρχει τίποτα σαν την πρώτη γουλιά καφέ το πρωί… ή στις 11 π.μ. ή μετά το μεσημεριανό γεύμα ή στις 3 μ.μ. Πριν το καταλάβουμε, τα φλιτζάνια που καταναλώνουμε μέσα στην ημέρα αυξάνονται με ραγδαίο ρυθμό και ξαφνικά είναι 5 μ.μ. και το κεφάλι μας χτυπάει δυνατά. Σου ακούγεται οικείο όλο αυτό; Η καφεΐνη έχει συνδεθεί με την ημικρανία και τους πονοκεφάλους εδώ και πολλά χρόνια, τόσο ως αιτία όσο και ως θεραπεία. Με την υπόσχεση ότι θα μας αφυπνίσει, θα μας κάνει πιο ενεργητικούς, και θα τονώσει τη διάθεσή μας, είναι εύκολο να καταλάβουμε γιατί τόσοι πολλοί από εμάς είναι εθισμένοι στη διπλή δόση Americano.
Ο πονοκέφαλος είναι ίσως το πιο κοινό σύμπτωμα της διακοπής της καφεΐνης και είναι ο ένας λόγος που πολλοί από εμάς συνεχίζουμε να πίνουμε καφέ: η προοπτική ενός πονοκεφάλου 48 ωρών δεν είναι καθόλου ευχάριστη. Αλλά προτού τιμωρήσεις τον εαυτό σου για έλλειψη δύναμης θέλησης, είναι σημαντικό να έχεις στο νου σου ότι η εξάρτησή από τα κόκκους του καφέ είναι αρκετά περίπλοκη.
Γιατί η καφεΐνη προκαλεί πονοκέφαλο;
Αν και δεν γνωρίζουμε τον ακριβή λόγο, ο Δρ Bal Athwal, σύμβουλος νευρολόγος στο «The Wellington Hospital», επισημαίνει το γεγονός ότι η καφεΐνη προκαλεί συστολή των αιμοφόρων αγγείων του εγκεφάλου. Όταν κάνουμε ένα διάλειμμα από την κατανάλωσή της, αυτά τα αιμοφόρα αγγεία διαστέλλονται και ο εγκέφαλος αυξάνει τη ροή του αίματος. Με περισσότερες από 1.000 ενώσεις μόνο στον καφέ, οι περισσότερες από τις οποίες δεν έχουν ακόμη αναγνωριστεί, οι επιστήμονες εξακολουθούν να προσπαθούν να προσδιορίσουν την ακριβή αιτία των πονοκεφάλων από την καφεΐνη, γνωρίζουν όμως ότι τα συμπτώματα συνήθως ξεκινούν 12 έως 24 ώρες μετά τη διακοπή της, κορυφώνονται στις 20-51 ώρες και μπορεί να διαρκέσουν έως και εννέα ημέρες.
Έτσι, μπορεί προς το τέλος της ημέρας να αισθανθούμε ότι το κεφάλι μας πονάει, εάν έχουμε πιει πολλή καφεΐνη το πρωί, αλλά είναι πιο πιθανό να ξυπνήσουμε με hangover την επόμενη μέρα και αυτό το αίσθημα να διαρκέσει μέχρι το τέλος της ή μέχρι να πιούμε το επόμενο φλιτζάνι με καφέ. Και έτσι, ο κύκλος συνεχίζεται.
Πώς μοιάζει ένας πονοκέφαλος από την καφεΐνη;
Εάν έχεις περάσει ποτέ πολύ χρόνο μπροστά από μια οθόνη (ή με ένα μπουκάλι merlot), είναι πιθανό να γνωρίζεις πώς είναι αυτού του είδους ο πονοκέφαλος. Αλλά ο Δρ Athwal προειδοποιεί ότι η κεφαλαλγία που προκαλείται από τον καφέ μπορεί να εμφανιστεί λίγο διαφορετικά. «Πιθανότατα θα βιώσεις ένα αίσθημα πόνου και πίεσης που σπρώχνει προς τα έξω από το κεφάλι», λέει. «Ξεκινώντας πίσω από τα μάτια, μπορεί να ανέβει στο μπροστινό μέρος του κεφαλιού και μπορεί επίσης να εμφανιστεί με συμπτώματα που μοιάζουν με ημικρανία, όπως ευαισθησία στο φως και ναυτία ή να έχεις μία εκτεταμένη αίσθηση παλλόμενου πόνου».
Τι συμβαίνει πραγματικά όταν πίνουμε καφέ;
Είτε πρόκειται για ένα σφηνάκι εσπρέσο είτε για ένα γαλακτώδες καπουτσίνο, η διαδικασία κατανάλωσης καφεΐνης ξεκινά από το έντερο. Μόλις φτάσει εκεί, έχει άμεση διεγερτική επίδραση στα εγκεφαλικά μας κύτταρα λόγω της στενής ομοιότητάς του με την αδενοσίνη, ένα μόριο που έχει χαλαρωτική επίδραση στο κεντρικό νευρικό σύστημα. Αυτό επιτρέπει στην καφεΐνη να εισχωρεί στους υποδοχείς αδενοσίνης στον εγκέφαλο, εμποδίζοντας και αποτρέποντας το αίσθημα κόπωσης.
«Η καφεΐνη είναι διεγερτικό», εξηγεί ο Δρ Athwal. «Αυξάνει την κυκλοφορία χημικών ουσιών όπως η κορτιζόλη (η ορμόνη του στρες) και η αδρεναλίνη (προετοιμάζει το συμπαθητικό νευρικό μας σύστημα ως απάντηση σε έναν στρεσογόνο παράγοντα ή απειλή) στο σώμα. Η καφεΐνη ενισχύει την παροχή αδρεναλίνης, αυξάνοντας τον καρδιακό μας ρυθμό, αντλώντας το αίμα και ανοίγοντας τους αεραγωγούς.
Αποτρέπει επίσης την επαναπορρόφηση της ντοπαμίνης στο σύστημά μας, αφήνοντας τη χημική ουσία που προσφέρει ευχαρίστηση να κυκλοφορεί στον εγκέφαλό μας σε μεγαλύτερη περισσότερα». Ως αποτέλεσμα, τα φυσικά διεγερτικά όπως η ντοπαμίνη λειτουργούν πιο αποτελεσματικά, κάτι που με τη σειρά του λέει στον εγκέφαλό μας ότι το φλιτζάνι με τον καφέ είναι καλό και ότι χρειάζεται περισσότερο από αυτόν. Δεν είναι περίεργο λοιπόν, που είμαστε εθισμένοι.
«Με την πάροδο του χρόνου, μπορεί να διαπιστώσεις ότι χρειάζεσαι μεγαλύτερες ποσότητες ή ισχυρότερες δόσεις για να επιτύχεις το ίδιο αποτέλεσμα. Εκτός από τον πονοκέφαλο, μπορεί επίσης να εμφανίσεις ομίχλη εγκεφάλου, κόπωση, κακό ύπνο, κακή συγκέντρωση, ευαισθησία στο φως και τον θόρυβο και ούτω καθεξής», σημειώνει η σύμβουλος νευρολόγος Δρ Mona Ghadiri-Sani.
