Μαζικές διαµαρτυρίες κατά της µάσκας, θεωρίες συνωµοσίας για τα δίκτυα 5G και τα εµβόλια, fake news και το «βασικό» ερώτηµα αν πράγµατι υπάρχει ο Covid-19. «Σε αυτή την πανδηµία που ζούµε, εκτός από τον κορονοϊό, έχουµε να αντιµετωπίσουµε και µια πρωτοφανή επιδηµία παραπληροφόρησης», παραδέχτηκε πριν από µερικές εβδοµάδες ο γενικός διευθυντής του Παγκόσµιου Οργανισµού Υγείας (ΠΟΥ) Tedros Adhanom Ghebreyesus.
«Ο SARS-CoV-2 είναι ένας νέος ιός για τον οποίο κάθε µέρα µαθαίνουµε περισσότερα. Ενέργειες σε ατοµικό και συλλογικό επίπεδο µπορούν να καθορίσουν την πορεία της πανδηµίας. Καθώς, όµως, αυτή βρίσκεται ακόµη σε εξέλιξη και η επιστηµονική κοινότητα συλλέγει δεδοµένα σε ρυθµούς πρωτόγνωρους, είναι αναπόφευκτο να υπάρχουν τροποποιήσεις στις επίσηµες συστάσεις που γίνονται από τους οργανισµούς δηµόσιας υγείας, οι οποίες έχουν απώτερο σκοπό την προάσπιση και διασφάλιση της δηµόσιας υγείας», δηλώνει στο ELLE ο Τριαντάφυλλος Πλιάκας, επιδηµιολόγος και ερευνητής στο London School of Hygiene and Tropical Medicine και συνιδρυτής της Impact Epilysis, συµβουλευτικής εταιρείας σε θέµατα έρευνας της υγείας µε έδρα τη Θεσσαλονίκη. «Για τους λόγους αυτούς, είναι εξαιρετικά σηµαντικό να ενηµερωνόµαστε από αξιόπιστες πηγές, ώστε να είµαστε όσο περισσότερο γίνεται ενηµερωµένοι για το πώς θα προστατευτούµε από τον SARS-CoV-2», συµπληρώνει ο ίδιος. Τι λένε τα τελευταία επιστηµονικά δεδοµένα για την πανδηµία και ποιοι µύθοι καταρρίπτονται όσο µαθαίνουµε περισσότερα για τον ιό SARS-CoV-2 και την ασθένεια Covid-19;
Ο ιός SARS-CoV-2 προέκυψε σε εργαστήριο; Η έρευνα της Pulse, που βγήκε στο φως της δηµοσιότητας τον Ιούνιο που µας πέρασε, έδειξε ότι οι µισοί Έλληνες πιστεύουν ότι ο νέος κορονοϊός κατασκευάστηκε και πως τρεις στους δέκα θεωρούν ότι η εξάπλωσή του εξυπηρετεί συµφέροντα. Αντίθετα, όµως, από τις διάφορες θεωρίες συνωµοσίας που κατακλύζουν τα µέσα κοινωνικής δικτύωσης, στα τέλη Ιουλίου µια επιστηµονική µελέτη που δηµοσιεύτηκε στην επιθεώρηση Nature Microbiology επιβεβαίωσε ό,τι και πολλές προηγούµενες που διενεργήθηκαν από διαφορετικές ερευνητικές οµάδες: ότι ο νέος κορονοϊός προήλθε από νυχτερίδες και εποµένως δεν είναι γενετικά τροποποιηµένος ούτε ξέφυγε σκοπίµως ή µη από κάποιο εργαστήριο.
Είναι µία ακόµη γρίπη; Αν και πρόκειται για έναν πολύπλοκο ιό, για τον οποίο η θνητότητα παρουσιάζει µεγάλες διακυµάνσεις ανά ηλικιακό γκρουπ, τα νούµερα δείχνουν ότι «σε γενικές γραµµές, µία στις διακόσιες περιπτώσεις καταλήγει σε θάνατο, όταν η αντίστοιχη αναλογία για τη γρίπη είναι µία στις χίλιες περιπτώσεις», επισηµαίνει ο William Hanage, καθηγητής επιδηµιολογίας στη Σχολή Δηµόσιας Υγείας T.H. Chan του Πανεπιστηµίου του Χάρβαρντ. Όχι, λοιπόν, ο νέος κορονοϊός δεν είναι µια ακόµη γρίπη, αλλά ένας ιός πέντε φορές πιο επικίνδυνος.
Το εµβόλιο για τον κορονοϊό θα είναι διαθέσιµο σύντοµα; Το µόνο σίγουρο είναι ότι πράγµατι οι επιστήµονες θα καταλήξουν σε κάποια ασφαλή φόρµουλα, ίσως και σε περισσότερες από µία. Με αρκετά εργαστήρια να πραγµατοποιούν κλινικές µελέτες, οι οποίες βρίσκονται στη φάση 3, και χιλιάδες ερευνητές να δουλεύουν σε εντατικούς ρυθµούς προκειµένου να βρεθεί το πρώτο εµβόλιο κατά του κορονοϊού το οποίο θα είναι αποτελεσµατικό και, το κυριότερο, ασφαλές, θα χρειαστούν σίγουρα ακόµη αρκετοί µήνες, αφού είναι απαραίτητες µεγαλύτερες και πιο µακροπρόθεσµες µελέτες, ενώ πρέπει να υπολογίσουµε ότι ακόµη και αφού δοθεί η πολυπόθητη έγκριση από τις ρυθµιστικές αρχές, θα πρέπει να παρασκευαστούν εκατοντάδες δισεκατοµµύρια δόσεις για τον πληθυσµό ολόκληρου του πλανήτη, εξηγεί ο κ. Πλιάκας.
Ο κορονοϊός µεταλλάσσεται και γίνεται πιο επικίνδυνος; «Όπως έχει παρατηρηθεί και µε πολλούς άλλους ιούς», λέει ο κ. Πλιάκας, «είναι αναµενόµενο αυτοί να µεταλλάσσονται καθώς µεταδίδονται από άνθρωπο σε άνθρωπο στην προσπάθειά τους να ξεφύγουν από το ανοσοποιητικό µας σύστηµα. Παρόλο που η πανδηµία βρίσκεται ακόµη σε εξέλιξη, οι επιστήµονες είναι καθησυχαστικοί. Τέτοιου είδους µεταλλάξεις δεν πιστεύουµε ότι θα αλλάξουν ριζικά τις επιπτώσεις του ιού στο ανοσοποιητικό σύστηµα ώστε να καταστήσουν τα πιθανά εµβόλια λιγότερο αποτελεσµατικά ή ασφαλή».
Τι ακριβώς συµβαίνει µε τα παιδιά; Είναι αλήθεια ότι νοσούν σοβαρά σε µικρότερο ποσοστό από τους ενήλικες. Όπως και ότι τα ποσοστά θνητότητας είναι χαµηλότερα στις µικρότερες ηλικίες. Τα χαµηλά ποσοστά όµως δεν είναι µηδενικά, όπως δεν είναι και ο κίνδυνος. «Χαρακτηριστικό είναι πως το ποσοστό επιβεβαιωµένων κρουσµάτων σε ηλικίες κάτω των 18 ετών είναι λιγότερο από 3% σε παγκόσµιο επίπεδο», αναφέρει ο Έλληνας ειδικός. «Η ιδιαιτερότητα της πληθυσµιακής αυτής οµάδας είναι πως οι νέοι νοσούν σε µικρότερο βαθµό (εµφανίζουν ελάχιστα ή καθόλου συµπτώµατα) και έχουν ένα πολύ µεγάλο δίκτυο επαφών µέσα από το σχολείο και την κοινότητα που ζουν. Ο ΠΟΥ αναφέρει πως δεν υπάρχουν ακόµη αρκετά δεδοµένα για να κατανοήσουµε πλήρως τον ρόλο των παιδιών όσον αφορά τη µετάδοση και την ταχύτητα διασποράς του κορονοϊού». Πάντως, το Covkid Project, το οποίο καταγράφει τα επιδηµιολογικά δεδοµένα για τα παιδιά και τους νέους µέχρι 19 ετών στην Αµερική, αναφέρει αύξηση στον αριθµό των κρουσµάτων και των θανάτων, όπως και η Αµερικανική Παιδιατρική Ακαδηµία.
Τα δύο µέτρα απόσταση είναι αρκετά; Αν και η επίσηµη οδηγία από τον ΕΟΔΥ είναι να τηρούµε πάντα απόσταση δύο µέτρων, ειδικά σε κλειστούς χώρους, αυτό ίσως να µην είναι αρκετό. Πλέον επιστήµονες και ΠΟΥ έχουν επιβεβαιώσει ότι τα σταγονίδια που µεταφέρουν τον ιό µπορούν δυνητικά να µεταφερθούν σε ακόµη µεγαλύτερη απόσταση µέσω του αέρα. Ο κανόνας λέει ότι τα δύο µέτρα είναι καλά, τα τρία ακόµη καλύτερα και πως είναι σηµαντικό να αποφεύγουµε τελείως τους κλειστούς χώρους µε συνωστισµό και ανεπαρκή αερισµό.
*Επιστηµονική επιµέλεια: Τριαντάφυλλος Πλιάκας
Φωτογράφιση: Miguel Esmoris
