Από τη Φίλια Μητροµάρα
Τα νέα, σύµφωνα µε στοιχεία της ΗΔΙΚΑ, δείχνουν ότι οι διαβητικοί στη χώρα µας αγγίζουν το 10% του πληθυσµού. Οι επιπτώσεις του διαβήτη τύπου 2 χωρίς θεραπεία είναι σοβαρές: καρδιακές παθήσεις, τύφλωση, νεφρική ανεπάρκεια, εγκεφαλικά επεισόδια και ακρωτηριασµοί. Ωστόσο, ο διαβήτης τύπου 2 µπορεί να προληφθεί. Πριν οι άνθρωποι αποκτήσουν τη νόσο, συνήθως περνούν αρκετά χρόνια σε προδιαβητική κατάσταση, µε το 5 έως 10% αυτών να εµφανίζουν διαβήτη κάθε χρόνο. Αλλά έως και 59% των ατόµων που έχουν διαγνωστεί µε προδιαβήτη µπορεί να επιστρέψουν στα φυσιολογικά επίπεδα σακχάρου στο αίµα µέσα σε πέντε χρόνια, σύµφωνα µε µελέτες.
Τροφές, στρες και καναπές
Ο σύγχρονος τρόπος ζωής προάγει µε πολλούς τρόπους την ανάπτυξη διαβήτη: οι πολύ επεξεργασµένες τροφές, η µειωµένη ή η ανύπαρκτη σωµατική άσκηση, η έλλειψη βιταµινών και µικροθρεπτικών συστατικών, τα χαµηλά επίπεδα βιταµίνης D, η αλλοίωση της εντερικής χλωρίδας από κατάχρηση αντιβιοτικών, τα συντηρητικά τροφίµων, η υπερκατανάλωση ζάχαρης και αλκοόλ, το στρες που αυξάνει την κορτιζόλη και την αδρεναλίνη οι οποίες, µε τη σειρά τους, ενισχύει την αντίσταση στην ινσουλίνη. Εάν στις παραπάνω αιτίες συµπεριληφθεί και το ιστορικό διαβήτη, τότε η νόσηση από αυτόν είναι µονόδροµος. Ωστόσο υπάρχει κάτι που µπορεί να βάλει φρένο: η αναγνώριση των συµπτωµάτων του προδιαβήτη είναι σηµαντική για την πρόληψη της εξέλιξής του σε διαβήτη τύπου 2. Αυτή η µεταβολική διαταραχή όπου τα επίπεδα γλυκόζης στο αίµα είναι πάνω από τα φυσιολογικά, αλλά δεν πληρούν τα κριτήρια για διάγνωση διαβήτη τύπου 2, αποτελεί το «σήµα κινδύνου» για την υγεία µας. Εάν ληφθούν εγκαίρως τα κατάλληλα µέτρα, είναι εφικτό να προλάβουµε την εξέλιξή του.
Τι ακριβώς είναι ο προδιαβήτης;
Για να έχουµε τη σταθερή ενέργεια που χρειάζεται ο οργανισµός για να λειτουργήσει, το σώµα ρυθµίζει τη γλυκόζη στο αίµα (γνωστή και ως σάκχαρο αίµατος) µέσω της ινσουλίνης, µιας ορµόνης που παράγεται από το πάγκρεας (ένας µακρύς, επίπεδος αδένας που βρίσκεται πίσω και κάτω από το στοµάχι). Η κύρια δουλειά της ινσουλίνης είναι να οδηγήσει το σάκχαρο στα κύτταρα, το οποίο στη συνέχεια θα χρησιµοποιήσουν ως ενέργεια. Εάν υπάρχει προδιαβήτης, τα κύτταρα δεν αντιδρούν στην ινσουλίνη όπως θα έπρεπε (αντίσταση στην ινσουλίνη). Το πάγκρεας αντλεί περισσότερη ινσουλίνη για να ενθαρρύνει τα κύτταρα να ανταποκριθούν, τελικά, όµως, σταµατά να λειτουργεί αποτελεσµατικά λόγω της αύξησης του σακχάρου στο αίµα, το οποίο θέτει τις προϋποθέσεις για τα πρώιµα σηµάδια του διαβήτη. Έχοντας προδιαβήτη σηµαίνει ότι το σάκχαρο παραµένει σταθερά υψηλότερο από το κανονικό, αλλά δεν είναι ακόµη αρκετά αυξηµένο ώστε να θεωρείται διαβήτης τύπου 2.
Ποιοι είναι οι συνήθεις παράγοντες κινδύνου;
Σύµφωνα µε την Ελληνική Διαβητολογική Εταιρεία, οι πιο συνηθισµένοι είναι: Η παχυσαρκία, η συσσώρευση κοιλιακού λίπους, η ηλικία (45 ετών και άνω), το οικογενειακό ιστορικό διαβήτη τύπου 2, η µειωµένη σωµατική άσκηση, το ιστορικό καρδιακής νόσου ή εγκεφαλικού, η υψηλή χοληστερόλη ή η υψηλή αρτηριακή πίεση, τα ανεβασµένα τριγλυκερίδια, το µεταβολικό σύνδροµο, το σύνδροµο πολυκυστικών ωοθηκών, το ιστορικό διαβήτη κατά τη διάρκεια της εγκυµοσύνης, η HIV λοίµωξη, το κάπνισµα.
Επιπλέον, ο ιός που προκαλεί τον έρπητα των γεννητικών οργάνων (HSV-2) και ο κυτταροµεγαλοϊός (CMV) συµβάλλουν σταδιακά στην εµφάνιση προδιαβήτη κατά 59% και 33% αντίστοιχα, σύµφωνα µε πρόσφατη µελέτη του Πανεπιστηµίου Ludwig-Maximilians και του ερευνητικού κέντρου Helmholtz Munich.
Χρόνια προειδοποιηση
Ένας στους τρεις ενήλικες στον δυτικό κόσµο έχει προδιαβήτη και πάνω από 80% αυτών δεν το γνωρίζουν καν επειδή είναι ασυµπτωµατικός. «Εάν έχετε προδιαβήτη, οι πιθανότητες να εξελιχθεί σε διαβήτη είναι αρκετά υψηλές εάν συνεχίσετε να διατηρείτε τις ίδιες συνήθειες στον τρόπο ζωής σας», λέει ο ενδοκρινολόγος Χαράλαµπος Σταυριανός. «Όχι µόνο µπορεί να οδηγήσει στην εµφάνιση διαβήτη τύπου 2, αλλά αυξάνει τον κίνδυνο καρδιακής και νεφρικής νόσου και εγκεφαλικού». Αυτό σηµαίνει ότι ο εντοπισµός των συµπτωµάτων του προδιαβήτη θα µπορούσε, κυριολεκτικά, να είναι σωτήριος. Ποια είναι αυτά τα συµπτώµατα;
Σκούρες κηλίδες στο δέρµα: Εµφανίζονται σε αγκώνες, γόνατα, αρθρώσεις, λαιµό και µασχάλες και προκαλούνται από τα κύτταρα του δέρµατος που αναπαράγονται πολύ γρήγορα λόγω υψηλότερων επιπέδων ινσουλίνης.
Υπερβολική κούραση: Οι σταθερές αυξοµειώσεις του σακχάρου στο αίµα κατά τη διάρκεια της ηµέρας βοηθούν να διατηρήσουµε την ενέργειά µας σε φυσιολογικά επίπεδα. Όταν όµως είναι απότοµες, νιώθουµε έντονη κόπωση, ειδικά έπειτα από ένα γεύµα πλούσιο σε υδατάνθρακες, καθώς το σώµα δεν µπορεί να επεξεργαστεί αποτελεσµατικά την απότοµη αύξηση της γλυκόζης.
Διακυµάνσεις βάρους: Ανεξήγητη αύξηση ή απώλεια κιλών µπορεί να συµβεί, ακόµη κι αν λαµβάνουµε µια σταθερή ποσότητα θερµίδων και γυµναζόµαστε, και συνήθως οφείλεται σε διακυµάνσεις του σακχάρου στο αίµα, σύµφωνα µε τη Mayo Clinic.
Προβλήµατα στο ανοσοποιητικό σύστηµα: Το υψηλό σάκχαρο στο αίµα που δεν ελέγχεται µπορεί να αποδυναµώσει το ανοσοποιητικό σύστηµα, καθιστώντας µας πιο επιρρεπείς σε ιώσεις ή σε επαναλαµβανόµενες µυκητιάσεις. Τα υψηλά επίπεδα γλυκόζης µπορούν επίσης να προκαλέσουν κακή κυκλοφορία και αργή επούλωση πληγών.
Αλλαγές στη διάθεση: Οι διακυµάνσεις του σακχάρου στο αίµα οδηγούν σε αλλαγές της διάθεσης. Αυτό µπορεί να αυξήσει το στρες, το οποίο προκαλεί ακόµη µεγαλύτερη αύξηση του σακχάρου στο αίµα, ξεκινώντας έναν φαύλο κύκλο.
Αντιµετωπίστε τον!
Χάστε βάρος: Αρκετές µελέτες έχουν δείξει ότι οι διατροφικές αλλαγές και η αύξηση της άσκησης µπορούν να µειώσουν τον κίνδυνο από 40% ως 70% σε ενήλικες µε προδιαβήτη. Η απώλεια κιλών για τα υπέρβαρα άτοµα είναι αρκετές φορές ικανή από µόνη της να αποτρέψει την εξέλιξη του προδιαβήτη σε σακχαρώδη διαβήτη τύπου 2 ή ακόµα και να την αναστρέψει, σύµφωνα µε καινοτόµο έρευνα που παρουσιάστηκε στο ετήσιο Συνέδριο της Ευρωπαϊκής Καρδιολογικής Εταιρείας.
Τρώτε πρωινό κάθε πρωί: Ακόµη και αν βιάζεστε να βγείτε από την πόρτα, µην µπείτε στον πειρασµό να το παραλείψετε. Μελέτη δείχνει ότι τα άτοµα µε προδιαβήτη που δεν τρώνε πρωινό έχουν υψηλότερες αυξοµειώσεις σακχάρου στο αίµα µετά το µεσηµεριανό γεύµα και το δείπνο.
Πάρτε µαγνήσιο: Η έλλειψή του µπορεί να προκαλέσει ανεπάρκεια άλλων θρεπτικών ουσιών, προβλήµατα ύπνου και υπέρταση, παράγοντες κινδύνου για εµφάνιση διαβήτη. Τα πράσινα φυλλώδη λαχανικά, το αβοκάντο, τα όσπρια και οι ξηροί καρποί είναι πλούσια σε µαγνήσιο. Επιπροσθέτως, ένα συµπλήρωµα διατροφής µαγνησίου είναι απαραίτητο εάν οι τιµές του είναι χαµηλές.
Μην αψηφείτε τα µειωµένα επίπεδα της βιταµίνης D: Μια νέα µελέτη που δηµοσιεύτηκε στο The Journal of Clinical Endocrinology & Metabolism καταλήγει στο συµπέρασµα ότι τα άτοµα µε προδιαβήτη που λαµβάνουν συµπληρώµατα βιταµίνης D µπορούν να µειώσουν τον κίνδυνο διαβήτη τύπου 2.
Προσθέστε κανέλα: Αποτελεί πλούσια πηγή πολυφαινολών και έχει αποδειχθεί ότι επηρεάζει τη γλυκόζη του αίµατος και την αντίσταση στην ινσουλίνη. Δηµοσιευµένη µελέτη στο περιοδικό Journal of Medicinal Food διαπίστωσε ότι η πρόσληψη κανέλας µείωσε σηµαντικά τα επίπεδα της γλυκόζης νηστείας στο αίµα.
Δοκιµάστε συµπληρώµατα συνένζυµου Q10: Μελέτη που δηµοσιεύτηκε στο περιοδικό Journal of Diabetes and Metabolic Disorders αναφέρει ότι τα επίπεδα γλυκόζης στο πλάσµα νηστείας και της γλυκοζυλιωµένης αιµοσφαιρίνης A1C ήταν σηµαντικά χαµηλότερα στην οµάδα που έλαβε συµπληρώµατα συνένζυµου Q10. Αυτό το αντιοξειδωτικό συµβάλλει στη θεραπεία της φλεγµονής και µειώνει το οξειδωτικό στρες, βασικούς παράγοντες για την ανάπτυξη του διαβήτη και των επιπλοκών του.
Θεραπείες από το µέλλον
Από την πρώτη περιγραφή του διαβήτη στον Πάπυρο Ebers (αιγυπτιακός ιατρικός πάπυρος) το 1550 π.Χ. µέχρι σήµερα, η ιατρική έχει κάνει άλµατα: Υπάρχουν πλέον αντλίες – φορητές συσκευές που παρέχουν ινσουλίνη όλη την ηµέρα µέσω ενός µικρού σωλήνα ακριβώς κάτω από το δέρµα. Συνεχής έλεγχος της γλυκόζης γίνεται και µε συσκευές που παρακολουθούν τα επίπεδα σακχάρου στο αίµα µέσω ενός αισθητήρα που τοποθετείται στο δέρµα. Δεκάδες φάρµακα εξελίσσονται, που αφορούν τρόπους παρεµβολής στη ρύθµιση του µεταβολισµού της γλυκόζης στον οργανισµό και των συναφών ορµονών. Επίσης, υβριδικά συστήµατα κλειστού βρόχου χρησιµοποιούν «έξυπνους» αλγόριθµους για να προσαρµόζουν τη δόση ινσουλίνης που χρειάζεται ο χρήστης, ανάλογα µε τις µετρήσεις ενός συστήµατος συνεχούς καταγραφής γλυκόζης (CGM). Τι άλλο πρόκειται να συµβεί στο άµεσο µέλλον:
Βιονικό πάγκρεας για τον διαβήτη τύπου 1
Μια συσκευή σε µέγεθος πιστωτικής κάρτας που ονοµάζεται iLet Bionic Pancreas παρακολουθεί τα επίπεδα του σακχάρου όλο το εικοσιτετράωρο και χορηγεί αυτόµατα ινσουλίνη µέσω µιας µικροσκοπικής κάνουλας που εισάγεται στο σώµα.
Νέο φάρµακο για τον διαβήτη τύπου 2
Αυστραλοί επιστήµονες από το πανεπιστήµιο Monash ανέπτυξαν ένα πειραµατικό προς το παρόν φάρµακο για τον διαβήτη τύπου 2, το οποίο µειώνει τα επίπεδα σακχάρου στο αίµα και βοηθά στην απώλεια βάρους.
Χρήση ανθρώπινων βλαστοκυττάρων για την αποκατάσταση της παραγωγής ινσουλίνης
Η έρευνα για την τεχνολογία αιχµής ανθρώπινων εµβρυϊκών βλαστοκυττάρων µπορεί να οδηγήσει σε νέες θεραπείες για άτοµα µε διαβήτη. Σύµφωνα µε τους επιστήµονες, η ανάπτυξη του διαβήτη µπορεί να επιβραδυνθεί µέσω της µεταµόσχευσης υγιών κυττάρων στο πάγκρεας, που θα αποκαταστήσουν την παραγωγή ινσουλίνης.
Ανάλυση του γονιδιώµατος
Με τη βοήθεια της υψηλής βιοτεχνολογίας και της γενετικής µηχανικής, η ανάλυση του γονιδιώµατος θα συµβάλει τα επόµενα χρόνια στην οριστική λύση του γλυκού µυστηρίου και στην πρόληψη του διαβήτη.
Πώς διαγιγνώσκεται ο προδιαβήτης;
Υπάρχουν τρεις διαφορετικοί τρόποι:
1. Τιμές πρωινού σακχάρου αίματος: Οι τιμές πρέπει να είναι μεταξύ 100mg/dl και 125mg/dl. Αν είναι υψηλές, αυτή η κατάσταση ονομάζεται «διαταραχή της γλυκόζης νηστείας». Φυσιολογικά οι πρωινές τιμές σακχάρου είναι <100mg/dl.
2. Καμπύλη σακχάρου και ινσουλίνης αίματος: Έπειτα από κατανάλωση 75 γραμμ. γλυκόζης μετριέται το σάκχαρο και η ινσουλίνη αίματος κάθε μισή ώρα, για δύο ώρες. Τιμές σακχάρου μεταξύ 140mg/dl και 199mg/dl ορίζουν τον προδιαβήτη. Οι ασθενείς αυτοί πάσχουν από «διαταραχή ανοχής στη γλυκόζη». Τιμές μετά το τέλος της καμπύλης κάτω από 140mg/dl είναι φυσιολογικές.
3. Γλυκοζυλιωμένη αιμοσφαιρίνη (Hba1c): Μετράει τον μέσο όρο των σακχάρων του αίματος του τελευταίου τριμήνου και αποτελεί σημαντικό δείκτη για τη διάγνωση του προδιαβήτη όταν βρίσκεται μεταξύ 5,8% και 6,4%. Οι τιμές κάτω του 5,7% είναι φυσιολογικές.
Cover photo:THANASSIS KRIKIS/10AM
