Τρία κορίτσια δίπλα μας στην μπάρα έχουν βρεθεί για χαλαρό ποτό μετά το γραφείο. «Για να κλείσεις διακοπές σε νορμάλ τιμές, πρέπει να οργανωθείς τουλάχιστον ένα τρίμηνο πριν». «Αν μέχρι το Πάσχα δεν έχουμε κάνει κράτηση για το καλοκαίρι, δεν θα υπάρχει τίποτα, ξεχάστε το». «Και μέχρι τον Αύγουστο, πώς θα περάσει όλος αυτός ο καιρός; Χρειαζόμαστε οπωσδήποτε και ένα διήμερο ενδιάμεσα, δεν βγαίνει αν δεν έχεις κάτι να περιμένεις». Τα ημερολόγια στα κινητά ανοίγουν και οι ημερομηνίες η μία μετά την άλλη απορρίπτονται. Εξεταστική, περίοδος με πολλή δουλειά στο γραφείο, η μετακόμιση των γονιών, ένα τριήμερο είναι ήδη κλεισμένο για hens party… «Εδώ προσπαθούσαμε έναν μήνα να κανονίσουμε το αποψινό, πώς θα καταφέρουμε να συντονιστούμε και για ΣΚ;». Σε ένα ήδη εξωφρενικά πιεσμένο πρόγραμμα, που και το παραμικρό μπορεί να κάνει το ποτήρι των υποχρεώσεων (και των αντοχών μας) να ξεχειλίσει, ακόμη και ο προγραμματισμός των διακοπών μοιάζει με σουντόκου. Παρ’ όλα αυτά, συχνά η προοπτική ενός ταξιδιού φαίνεται να είναι η μοναδική μας σανίδα σωτηρίας μέσα στο τρέξιμο της καθημερινότητας. Αν παλαιότερα ταξιδεύαμε γιατί θέλαμε ένα διάλειμμα από τα τετριμμένα, πλέον βλέπουμε τις διακοπές ως το μοναδικό αντίδοτο σε μια καθημερινότητα που όσο στερείται ουσίας, χαράς και απόλαυσης, άλλο τόσο υπεραφθονεί σε στρες.
TRAVEL TRENDS 2024
Σε ερωτηματολόγιο του Booking, δεκάδες χιλιάδες ταξιδιώτες από 33 χώρες δήλωσαν πως περισσότερο από οτιδήποτε άλλο, στα ταξίδια τους αποζητούν «έναν καλό ύπνο, χωρίς να ξυπνάνε ενδιάμεσα», ενώ σύμφωνα με την Condé Nast, μία από τις ταξιδιωτικές τάσεις για το 2024 είναι το «silent travelling»: «Εξαντλημένοι από το στρες και τα συνεχή ερεθίσματα από τις συσκευές μας, το silent travelling είναι ένα αντίδοτο στη χαοτική καθημερινότητά μας. Τα silent meditation retreats είναι μια τάση που γίνεται ολοένα και πιο δημοφιλής, αλλά το silent traveling περιλαμβάνει επίσης απομονωμένα καταλύματα στη φύση, μακριά από τον πολιτισμό, “quiet” ξενοδοχεία (όπως κάποια στα δάση της Λαπωνίας), sleep retreats (για glamping κάτω από τον έναστρο ουρανό ή “σπα ύπνου”), silent πεζοπορίες ή ακόμη και συναυλίες». Πριν από λίγους μήνες, και η Αμερικανική Ψυχολογική Εταιρεία (APA) δημοσίευσε μια έρευνα με ανάλογα συμπεράσματα: Οχτώ στους δέκα ερωτηθέντες δήλωσαν πως το κύριο κίνητρό τους όταν κλείνουν διακοπές είναι για να διαχειριστούν το στρες από το οποίο υποφέρουν στην καθημερινότητα. Όταν όλα είναι τόσο ασφυκτικά πιεστικά, μόνο τα ταξίδια μοιάζουν να μπορούν να μας δώσουν κάτι για να περιμένουμε, αλλά και για να συνεχίσουμε…
ΣΤΡΕΣ, ΔΙΑΚΟΠΕΣ & ΠΡΟΣΓΕΙΩΣΗ ΣΤΗΝ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ
Βέβαια, η ίδια έρευνα της ΑΡΑ αποκάλυψε ακόμη ότι το 77,5% βρίσκει τόσο στρεσογόνα την οργάνωση ενός ταξιδιού, ώστε τελικά το αναβάλει. Γιατί, φυσικά, όταν επενδύουμε τόσο πολλά, περιμένουμε και εξίσου πολλά, τόσο από το ταξίδι όσο και από εμάς τους ίδιους. Χωρίς την πολυτέλεια να λείψουμε για περισσότερες μέρες, κάτι που θα εκτόξευε τον προϋπολογισμό μας, πασχίζουμε να χωρέσουμε σε ένα διήμερο city break όλα όσα μας έχουν λείψει για μήνες ολόκληρους. Με τους αλγόριθμους των social media να έχουν κάνει διάσημη ακόμη και την μέχρι πρότινος πιο κρυφή γωνιά κάθε προορισμού και τον FOMO (fear of missing out) να κρατεί καλά, γεμίζουμε τις λίγες μέρες των διακοπών με όλα εκείνα που «πρέπει οπωσδήποτε» να δούμε και να κάνουμε. Αυτή είναι μια σίγουρη συνταγή για travel burnout, λέει η ταξιδιωτική blogger Kate McCulley. «Έχεις σχεδιάσει τα πάντα τέλεια, την άνετη διαμονή στο ιδανικό σημείο, τα εστιατόρια με τις κορυφαίες κριτικές, τα σημεία που θα τραβήξεις τις καλύτερες φωτογραφίες για να ανεβάσεις στο Instagram. Φτάνεις στον προορισμό σου και είναι όλα φανταστικά. Και ξαφνικά, την τρίτη μέρα είσαι κουρασμένος και εκνευρισμένος. Δεν έχεις καμία όρεξη να εξερευνήσεις τίποτα πέρα από το κρεβάτι του ξενοδοχείου και όλα εκείνα που θεωρητικά θα ήταν γοητευτικά, τελικά σε εκνευρίζουν. Αυτό είναι το travel burnout. Και αν νομίζετε ότι συμβαίνει μόνο σε όσους ταξιδεύουν για μεγάλο διάστημα, αυτό δεν ισχύει. Ακόμη κι αν φεύγετε για λίγες μέρες, μπορεί να υποφέρετε από burnout αν προσπαθήσετε να χωρέσετε πάρα πολλά σε μικρό χρονικό διάστημα». Η 26χρονη McCulley, την οποία ο Forbes κατέταξε στο top-10 των travel influencers, επισημαίνει ότι όσο κι αν το προσπαθούμε, είναι και μάταιο και στρεσογόνο να θέλουμε να τα σχεδιάσουμε όλα τέλεια. Κι αν οι κάτοικοι του εξωτερικού κλείνουν δύο και τρία ταξίδια τον χρόνο (όπως δείχνει π.χ. έρευνα της American Express), στην Ελλάδα έχουμε ακόμα έναν λόγο να μας στρεσάρει: όταν δυσκολευόμαστε ήδη να αντεπεξέλθουμε στις ανατιμήσεις και περάσαμε τον χειμώνα με τον θερμοστάτη χαμηλωμένο, όταν τα ενοίκια έχουν εκτοξευτεί σε ολόκληρη τη χώρα, πόσο ρεαλιστικό είναι να προγραμματίσει κανείς τις διακοπές που χρειάζεται; Ήδη το περασμένο καλοκαίρι, το Ινστιτούτο Έρευνας Λιανεμπορίου Καταναλωτικών Αγαθών (ΙΕΛΚΑ) ανακοίνωσε πως το 75% των Ελλήνων περιόρισε ή ακύρωσε ταξίδια, εκδρομές, διακοπές και διασκέδαση και πέρασε την άδειά του σε εξοχικά φίλων και συγγενών.
Βέβαια, ακόμη κι αν καταφέρουμε να εξασφαλίσουμε το μπάτζετ για ένα ταξίδι, εξίσου επιφορτισμένη με άγχος είναι και η επιστροφή στην καθημερινότητα. Αν πριν τις διακοπές έχουμε κάνει και ένα δυο ξενύχτια για να κλείσουμε εκκρεμότητες, επιστρέφοντας στην πραγματικότητα, όλοι ξέρουμε ότι θα μας περιμένουν ακόμα περισσότερες. Τις περισσότερες φορές, σε λίγες μόνο μέρες μετά το ταξίδι, όλα έχουν γίνει τόσο μακρινά, ώστε μοιάζει σαν να μην φύγαμε ποτέ… Σε έρευνα της Αμερικανικής Ψυχολογικής Εταιρείας, το 59,2% επιβεβαίωσε πως μετά την άδειά του βιώνει εντονότερο στρες εξαιτίας της παραπάνω δουλειάς που το περιμένει.
ΕΓΚΕΦΑΛΟΣ ΣΕ ΔΙΑΛΕΙΜΜΑΤΙΚΗ ΠΡΟΠΟΝΗΣΗ
Το περίφημο Greater Good Science Center του Πανεπιστημίου της Καλιφόρνιας, διάσημο για τις έρευνές του με θέμα την ευτυχία, προτείνει όπως φτιάχνουμε πλάνο για τις διακοπές, να κάνουμε ακριβώς το ίδιο και για τη μετάβασή μας ξανά στην καθημερινότητα, αφού επιστρέψουμε από αυτές. Η κοινωνιολόγος δρ Shanna Tiayon μας προτρέπει, αφού έχουμε επιστρέψει, να αφήνουμε επί τούτου περισσότερο ελεύθερο χρόνο στο πρόγραμμά μας, ώστε να προσαρμοζόμαστε πιο ομαλά. Όμως το να περιμένουμε ότι οι διακοπές θα σβήσουν την κούραση και το στρες της καθημερινότητας είναι σαν να φορτίζουμε το κινητό μας μία φορά τον μήνα και να αναρωτιόμαστε γιατί δεν έχουμε μπαταρία μια δυο μέρες μετά. Η Αμερικανίδα ειδικός εξηγεί ότι η απόκριση του στρες του οργανισμού μας μοιάζει πολύ με την διαλειμματική προπόνηση: ο λόγος που το συγκεκριμένο πλάνο άσκησης είναι τόσο αποτελεσματικό, είναι η εναλλαγή μικρών περιόδων άσκησης χαμηλής έντασης με σετ μεγαλύτερης έντασης και διάρκειας. «Επειδή τα διαστήματα ξεκούρασης είναι σύντομα, ο καρδιακός ρυθμός ουσιαστικά δεν επανέρχεται σε κατάσταση ηρεμίας. Αυξάνει αμέσως όταν ξεκινάμε ξανά τις ασκήσεις μεγαλύτερης έντασης και γι’ αυτόν το λόγο καίμε τόσο αποτελεσματικά λίπος. Αν, όμως, κάνουμε τον παραλληλισμό με τη ζωή μας, όπου οι περίοδοι μεγάλης προσπάθειας (με την αμυγδαλή του εγκεφάλου ενεργοποιημένη από το στρες) εναλλάσσονται με μικρά διαλείμματα ξεκούρασης ή διακοπών, η επαναφορά στην προσπάθεια έχει ως αποτέλεσμα μια άλλου είδους… καύση, το burnout.
Και αυτό είναι ικανό να εξουδετερώσει όλα τα ψυχικά και σωματικά οφέλη ενός ταξιδιού. Ακριβώς αυτό συμβαίνει όταν πάμε διακοπές και, μια δυο μέρες αφού έχουμε επιστρέψει, όλη η ξεκούραση και η ηρεμία του ταξιδιού έχουν εξαφανιστεί τελείως».
ΤΑ (ΞΕΧΑΣΜΕΝΑ) ΜΑΘΗΜΑΤΑ ΤΗΣ ΚΑΡΑΝΤΙΝΑΣ
Μήπως το κλειδί για να βγούμε από το σκοτεινό δωμάτιο του άγχους της καθημερινότητας βρίσκεται ακριβώς στο ίδιο σημείο, δηλαδή στην ίδια την καθημερινότητα; Μήπως η ουσία της ζωής δεν κρύβεται στα μεγάλα και τα σπουδαία, που μπορεί να μην έρθουν και ποτέ, αλλά ακόμη κι αν έρθουν, τελικά έχουμε πασχίσει πολύ για να τα πετύχουμε, με ψυχικό κόστος δυσανάλογα μεγάλο; Με άλλα λόγια, έχει νόημα να κυνηγάμε το επόμενο ταξίδι αξιώνοντας πως θα μετριάσει το άγχος και θα ξαναφέρει ισορροπία, χαρά και ηρεμία στη ζωή μας, όταν την ίδια στιγμή εντείνει το στρες μας με τόσο πολλούς και διαφορετικούς τρόπους; Μήπως αν αντί να προσπαθούμε να παρακάμψουμε την καθημερινότητα και να αποδράσουμε, να στραφούμε στις μικρές ομορφιές που κρύβονται αναμφίβολα ανάμεσά της και να αναζητήσουμε εκεί την ουσία των πραγμάτων; Σαφώς, απαντά ο δρ Joshua Hicks, καθηγητής στο τμήμα Επιστημών Εγκεφάλου και Ψυχολογίας του Πανεπιστημίου A&M στο Τέξας. Το πεδίο του Hicks είναι η υπαρξιακή ψυχολογία, η μελέτη, δηλαδή, όσων δίνουν νόημα στη ζωή μας και η τελευταία του μελέτη ξεκίνησε μέσα στην πανδημία. Η έρευνά του τότε αφορούσε, όπως έχει δηλώσει ο ίδιος, το αν σε εκείνες τις συνθήκες οι άνθρωποι έβρισκαν νόημα και σκοπό στη ζωή, ερώτημα που παραμένει σημαντικό και σήμερα, που έχουμε αφήσει τις μέρες της καραντίνας πίσω μας. Ένα από τα ευρήματά του ήταν ότι «όσοι εκτιμούν τα μικρά πράγματα στη ζωή -μια ζεστή κούπα καφέ το πρωί ή μια συζήτηση με κάποιον άλλο στην οποία είμαστε 100% παρόντες- βρίσκουν περισσότερο νόημα στη ζωή, νιώθουν ότι η ζωή τους έχει κάποιο σκοπό. Παντού γύρω μας μπορούμε να βρούμε το νόημα και τον σκοπό, όταν βιώνουμε την ομορφιά του κόσμου μας. Μπορεί αυτή η ομορφιά να βρίσκεται στο πρόσωπο ενός άλλου ανθρώπου, στο φαγητό που τρώμε ή στη μουσική που ακούμε», ανακοίνωσε στη δημοσίευση της μελέτης του.
Ναι, ο δρ Hicks μιλάει για την ενσυνειδητότητα, την οποία αποθεώσαμε στην καραντίνα, αλλά μάλλον ξεχάσαμε ξαναμπαίνοντας στην πολυπόθητη κανονικότητα. Τότε που τίποτα δεν ήταν δεδομένο, θέλοντας και μη ολόκληρος ο πλανήτης έριξε ρυθμούς και ξαναθυμήθηκε ότι η ομορφιά της ζωής βρίσκεται στα απλά, που για δεκαετίες είχαμε συνηθίσει να τα προσπερνάμε, προγραμματίζοντας, υπολογίζοντας και κυνηγώντας στόχους.
PLAN-FREE ΤΑΞΙΔΙΑ
Εξαντλημένοι από το burnout τόσο της καθημερινότητας όσο και των διακοπών, πλέον οι ταξιδιώτες γυρίζουν την πλάτη στον υπερπρογραμματισμό ακόμη και των διακοπών, αγκαλιάζοντας τα ταξίδια χωρίς πλάνα. Σύμφωνα με την έρευνες, μία από τις ταξιδιωτικές τάσεις για τη φετινή χρονιά είναι το plan-free travelling και ο αυθορμητισμός, που φέτος φαίνεται να πηγαίνει ένα βήμα παρακάτω: «Το Booking πρόσφατα ανακοίνωσε ότι το 50% των Βρετανών ταξιδιωτών θα ήθελε να κλείσει ένα ταξίδι-έκπληξη μέσα στο 2024, κατά το οποίο ακόμη και ο προορισμός παραμένει άγνωστος μέχρι τη στιγμή της άφιξης εκεί». Η εταιρεία Black Tomato, για παράδειγμα, προσφέρει την υπηρεσία Get Lost, στο πλαίσιο της οποίας ο πελάτης επιλέγει το περιβάλλον στο οποίο θέλει να ταξιδέψει (ζούγκλα, βουνό, θάλασσα, έρημος ή πολικό κλίμα) και η ομάδα της εταιρείας αναλαμβάνει όλα τα υπόλοιπα. «Αν και λανσάραμε τη συγκεκριμένη υπηρεσία πριν απο τον Covid, δηλώνει ο συνιδρυτής της Black Tomato, Tom Marchant, «μετά την πανδημία βλέπουμε μια σημαντική αύξηση στις κρατήσεις και την εκδήλωση ενδιαφέροντος». Μία ακόμα βρετανική εταιρεία με ανάλογες υπηρεσίες είναι η Journee, η οποία είναι πολύ δημοφιλής στις γυναίκες που ταξιδεύουν μόνες, τις solo female travelers.
ΜΙΚΡΕΣ ΣΤΙΓΜΕΣ, ΜΕΓΑΛΕΣ ΔΟΣΕΙΣ ΟΜΟΡΦΙΑΣ
Ο ηλικιωμένος αφηγητής του βιβλίου Αυτό Είναι Ευτυχία του Νάιαλ Ουίλλιαμς (εκδ. Δώμα) θα συμφωνούσε απόλυτα με τον Αμερικανό καθηγητή: «Μου φαίνεται», λέει με την ταπεινότητα της σοφίας των χρόνων του και της απλής ζωής σε ένα απομακρυσμένο χωριό της Ιρλανδίας, «ότι η ποιότητα που κάνει ένα βιβλίο, μια μουσική, μια ζωγραφιά να έχουν αξία, είναι η ζωή, και τίποτε άλλο. Τα βιβλία, οι μουσικές, οι ζωγραφιές δεν είναι ζωή, δεν θα μπορέσουν ποτέ να είναι τόσο γεμάτα, τόσο πλούσια, τόσο σύνθετα, τόσο απροσδόκητα ή τόσο όμορφα όσο η ζωή, αλλά τα καλύτερα ανάμεσά τους μπορούν να πιάσουν έναν απόηχο απ’ όλα αυτά, μπορούν να σε κάνουν να στραφείς και να κοιτάξεις έξω από το παράθυρο, να βγεις από την πόρτα νιώθοντας πιο πλούσιος, νιώθοντας ότι πέρασες λίγο καιρό συντροφιά με κάτι ζωντανό που σε έκανε να προσέξεις ξανά τι εκπληκτικό πράγμα που είναι η ζωή, και αφήνεις το βιβλίο, φεύγεις από το μουσείο ή τη συναυλία με ένα φως που το αισθάνεσαι -ας μου επιτραπεί η λέξη- άγιο, και μ’ αυτό εννοώ την ανθρώπινη έκσταση».
Ίσως θα ήταν πιο σοφό, λοιπόν, να αρχίσουμε να αναζητάμε την ομορφιά της ζωής στην καθημερινότητά μας, αντί να περιμένουμε ότι ένα ταξίδι σε τιρκουάζ εξωτικά νερά θα μπορέσει να ξεπλύνει από πάνω μας το άγχος μηνών ολόκληρων. Και αντί να προγραμματίζουμε παραφορτωμένα city breaks, να πατάμε pause στις μικρές στιγμές, που κρύβουν μέσα τους μεγάλες δόσεις ομορφιάς. Μια διαφορετική γεύση στο καινούριο εστιατόριο με καλή παρέα, ένα νέο χόμπι, μια μελωδία που προσέξαμε για πρώτη φορά, αυτά τα μικρά και καθημερινά ίσως να μπορούν να φορτίσουν τις μπαταρίες μας πολύ περισσότερο και πολύ πιο εύκολα (και αποτελεσματικά) απ’ ό,τι οι διακοπές στη Ζανζιβάρη. Φυσικά και δεν μπορεί κανείς έξω από τον σταθμό του μετρό στον Ευαγγελισμό να ξαπλώσει κάτω από τα αρμυρίκια και να απολαύσει το ανοιξιάτικο αεράκι, όπως θα έκανε στην παραλία στο νησί (αν και κάθε χρόνο αυτές τις μέρες το πάρκο Ελευθερίας γεμίζει με φοιτητές που απλά ξαπλώνουν στο γρασίδι και απολαμβάνουν τον ήλιο), αλλά δέκα βήματα πιο κάτω ίσως κρύβονται μικρά διαμαντάκια, όπως οι στίχοι από το ποίημα Cascando του Samuel Beckett σε ένα από τα μονοπάτια του πάρκου Ριζάρη, που σε μια στιγμή μπορούν να φωτίσουν ολόκληρη τη μέρα μας…
ΦΩΤΟΓΡΑΦΟΣ: IVAN RESNIK
STYLING: JORGE LEON
