Cover photo @stylemilkshake
Αχρείαστο και υπερκαταναλωτικό shopping. Ας μη κρυβόμαστε, όλοι το κάνουμε. Για κάποιους, η αδυναμία χτυπά στο τέλος μιας τρελής και φορτικής ημέρας. Για άλλους είναι οι στρατηγικά τοποθετημένες “λιχουδιές” ή παγίδες που βρίσκονται στα γκισέ των ταμείων.
Η παρορμητική αγορά συμβαίνει όταν θέλουμε να περιποιηθούμε τον εαυτό μας ή να βρούμε μια καλή τιμή, μια έκπτωση ή ένα οποιοδήποτε κίνητρο αγοράς. Τι άλλο όμως μας κάνει ευάλωτους σε αυτές τις αγορές; Η έρευνα λέει ότι είναι πολλά πράγματα και συχνά όλα συμβαίνουν ταυτόχρονα!
Είσαι σίγουρη πως έχεις τον έλεγχο;
Ως καταναλωτές, συνήθως πιστεύουμε ότι κάνουμε συνειδητές επιλογές με βάση αυτό που χρειαζόμαστε και θέλουμε. Οι περισσότεροι από εμάς αισθανόμαστε σίγουροι για τους λόγους πίσω από τις διάφορες αγορές μας-από ρούχα και έπιπλα, μέχρι φυτά.
Αλλά οι επιστήμονες που εμβαθύνουν στις περιπλοκές της ανθρώπινης καταναλωτικής συμπεριφοράς πιστεύουν ότι διαδραματίζονται πολλά περισσότερα. Οι έρευνες των καταναλωτών δείχνουν με συνέπεια ότι οι άνθρωποι είναι πιθανό να αγοράσουν πράγματα που δεν σχεδίαζαν να αγοράσουν, πράγματα που δεν χρειάζονται, ακόμη και αντικείμενα που δεν είναι σίγουροι ότι θέλουν – μόνο και μόνο επειδή τους κυριεύει ένα συναίσθημα παρορμητισμού.
Φαίνεται ότι η διάθεσή μας, οι αναμνήσεις, οι φόβοι και ακόμη και η προσωπικότητά μας μπορούν να χρησιμοποιηθούν ή και να αξιολογηθούν με σκοπό να προβλέψουμε τι μπορούμε να “κερδίσουμε” από μια τέτοια ιδιοτροπία.
Τυπικοί λόγοι για παρορμητικές αγορές
Η επιστήμη υποστηρίζει πως οι παρορμητικές αγορές μπορεί να υποκινούνται από διάφορους παράγοντες:
1) Απόλαυση:
Έχουμε την τάση να μαζεύουμε ή να αγοράζουμε πράγματα που μας κάνουν ευτυχισμένους. Η σκέψη της άμεσης, καθαρής απόλαυσης μπορεί να είναι παράφορα ισχυρή – ιδιαίτερα όταν είμαστε αγχωμένοι. Το να αποκτήσετε κάτι καινούριο ή να απολαύσετε μια αγορά είναι ένα τονωτικό push σε μια κακή μέρα, μπορεί να προσθέτει έναν ενθουσιασμό σε μια βαρετή μέρα και μπορεί επίσης να λειτουργήσει ως ισχυρό κίνητρο σε μια νωχελική μέρα. Αυτό θα εξηγούσε γιατί οι παρορμητικές μου αγορές εστιάζονται σε βιβλία και γλυκά ενώ της καλύτερης φίλης μου την οδηγούν συνήθως στον πάγκο των καλλυντικών.
2) Αποστροφή για την απώλεια
(η επιθυμία να αποφύγετε να χάσετε κάτι καλό): Πόσο συχνά ξεγελιόμαστε από τις προσφορές “Αγοράστε 2, Αποκτήστε 1 δωρεάν” ή “Πτώση τιμής περιορισμένης περιόδου”; Είτε πρόκειται για μπλουζάκια είτε για σαμπουάν, μαζεύουμε πράγματα που δεν χρειαζόμαστε αν δεν είμαστε σίγουροι ότι θα είναι πάντα διαθέσιμα, ή αν πιστεύουμε ότι έχουμε μια πολύ καλή ευκαιρία μπροστά μας. Η ιδέα ότι παίρνουμε περισσότερα ενώ ξοδεύουμε το ίδιο ποσό χρημάτων, έχει πραγματικό αντίκτυπο στους περισσότερους από εμάς, ακόμα και όταν δεν προσπαθούμε να εξοικονομήσουμε χρήματα.
3) Νομίζουμε ότι έχουμε εντοπίσει την “τέλεια” ευκαιρία
Έχετε δει ποτέ έκπτωση 20% (ή και 5%) έκπτωση και ξαφνικά αισθανθήκατε ότι πρέπει απλώς να αγοράσετε κάτι, όποιο κι αν είναι το προϊόν; Αυτό συμβαίνει επειδή ο εγκέφαλός μας μπορεί συχνά να ξεγελαστεί από την ιδέα ότι κάτι ΜΠΟΡΕΙ να είναι μια καλή ευκαιρία. Και ποιος δεν θέλει μια καλή ευκαιρία;
4) Η ανάγκη αποθήκευσης
Ως είδος που φοβάται ότι θα εξαντληθούν οι πόροι, έχουμε την τάση να αποθηκεύουμε πράγματα που πιστεύουμε ότι πρέπει να έχουμε. Αυτή η ανάγκη εντείνεται όταν διαπιστώνουμε ότι ο εν λόγω πόρος είναι διαθέσιμος για περιορισμένο χρονικό διάστημα. Έτσι εξηγείται και η τρέλα που επικρατεί σχεδόν παντού, την Black Friday.
5) Μεροληπτική αξιολόγηση της χρήσης των προϊόντων
Είμαστε πολύ αισιόδοξος λαός. Είμαστε πεπεισμένοι ότι θα φάμε όλο το φαγητό που αγοράζουμε, θα φορέσουμε κάθε ρούχο και θα χρησιμοποιήσουμε όλα τα είδη σπιτιού που έχουμε. Δεν έχει σημασία αν μας λένε ότι αυτό μπορεί να μην συμβεί. συνεχίζουμε και αγοράζουμε – αισιόδοξα και με την ίδια αμείωτη αποφασιστικότητα.
Το συμπέρασμα; Less is actually more. Δεν είναι μια απλή φράση, αλλά ισχύει. Όταν καταλάβουμε πως η κααναλωτική μας μανία προέρχεται από την υπέρμετρη προσφορά, η οποία συστηματικά και συνεχώς αυξάνει τη ζήτηση, θα αντιληφθούμε πως πλέον δε τίθεται θέμα ανάγκης, αλλά μιας καλοστημένης εμπορικής και ψυχολογικής τροφοδοσίας προς τον καθέναν από μας.
Σαφώς και δεν είναι εύκολο να σταματήσεις από τη μια μέρα στην άλλη, όμως αν αρχίσουμε να αξιολογούμε με βάση τις ανάγκες μας τις αγορές μας, όχι μόνο θα εξοικονομήσουμε χρήματα, αλλά μπορούμε και να τα επενδύσουμε ξανά σε πράγματα ή συνθήκες που θα έχουν μη χρηματική αξία, όπως είναι οι αναμνήσεις ενός ταξιδιού, οι δωρεές και οι αγορά ενός βιβλίου που έχει τη δυνατότητα να σου αλλάξει την αντίληψη και κατ’ επέκταση τον τρόπο ζωής.
Δε χρειάζεσαι μια ντουλάπα γεμάτη ρούχα για να είσαι ευτυχισμένη και αυτό αποδεικνύεται καθημερινά με το πόσο αλλάζει ο κόσμος γύρω μας, ο οποίος μας αναγκάζει να δούμε και να μετρήσουμε την προσωπική μας αξία και ευτυχία με διαφορετικό τρόπο.
