Το “Nόημα της Zωής” (εκδ. Ψυχογιός) είναι ένα από τα δέκα πιο σπουδαία βιβλία των καιρών μας. Το έγραψε το 1945 ο καθηγητής Nευρολογίας και Ψυχιατρικής του Πανεπιστημίου της Βιέννης Βίκτορ Ε. Φρανκλ, λίγο καιρό αφότου κατάφερε να βγει ζωντανός από στρατόπεδο συγκέντρωσης, στο οποίο βρέθηκε επειδή ήταν Εβραίος. Το βιβλίο δεν εστιάζει στα δεινά και στα σαδιστικά βασανιστήρια που υπέστη ο συγγραφέας, αλλά στον αγώνα του να βρίσκει νόημα σε εκείνη την καθημερινή κάθοδο στον Άδη. Και δεν το έκανε μόνο για τον εαυτό του, αλλά και για τους συγκρατούμενούς του, όταν τους έβλεπε να παραιτούνται.
«Αλίμονο σε εκείνον που δεν έβλεπε πια καμία σημασία στη ζωή του, κανέναν σκοπό, καμία πρόθεση, και συνεπώς κανένα νόημα στο να τη συνεχίσει. Σε λίγο θα ήταν πια χαμένος. ”Δεν έχω τίποτα να περιμένω πια από τη ζωή”, έλεγε. Τι μπορείς να του αντιτείνεις σ’ αυτό; Αυτό που αληθινά χρειαζόταν ήταν μια θεμελιώδης αλλαγή στη στάση μας απέναντι στη ζωή. Οφείλαμε να μάθουμε μόνοι μας και, περαιτέρω, οφείλαμε να διδάξουμε στους απελπισμένους ότι στην πραγματικότητα δεν είχε σημασία τι περιμέναμε εμείς από τη ζωή, αλλά μάλλον τι η ζωή περίμενε από εμάς (…) Ζωή, σε ύστατη ανάλυση, σημαίνει να αναλαμβάνεις την ευθύνη να βρεις τη σωστή απάντηση στα προβλήματά της και να εκπληρώνεις τα καθήκοντα που αδιάκοπα θέτει σε κάθε μεμονωμένο άνθρωπο».
Το μοναδικό αυτό βιβλίο ήρθε πολύ έντονα στη σκέψη μου τούτες τις μέρες με τις ολέθριες πυρκαγιές, τις βιβλικές πλημμύρες της Θεσσαλίας και την αντίδραση πολλών ανθρώπων απέναντι στην ολική καταστροφή των υπαρχόντων τους, αλλά και με την προκλητικά αδιάφορη στάση του κράτους, που ψυχρά τους εγκατέλειψε. Τι κάνουν, λοιπόν, πολλοί από τους πλημμυροπαθείς; Απλώς παίρνουν την κατάσταση στα χέρια τους. Όπως ο 80χρονος ψαράς Κώστας Τασσιόπουλος, που έσωσε με τη βάρκα του 18 ανθρώπους. Κατέβασε μια οικογένεια από τη στέγη, σκάβοντας με τα χέρια του τα κεραμίδια. Όπως και η οικογένεια του Νίκου Τζιβένη, που με ένα κανό και δύο σανίδες για κουπιά έσωσε 30 ανθρώπους και 20 σκυλιά και όλοι φιλοξενήθηκαν, έφαγαν και αναπαύθηκαν στο σπίτι του! Το ίδιο έκανε και η Δώρα Καρανώτα, η οποία, αφού μετέφερε το παιδί της σε ασφαλές σημείο στο διπλανό χωριό, επέστρεψε για να διασώσει τους ανθρώπους που φρόντιζε και μαζί με αυτούς και πολλούς άλλους, καθοδηγώντας τις βάρκες. Εκεί που έλειψε η κρατική φροντίδα εμφανίστηκαν το νοιάξιμο, η ενσυναίσθηση, η προσφορά. Όπως έγινε με τους πιτσιρικάδες με τα ξυρισμένα κεφάλια και τα σκουλαρίκια που πήγαν ως εθελοντές να συνδράμουν όσους είχαν ανάγκη και βρέθηκαν στο υπόγειο ενός καθηγητή Φυσικής. Αφού τον βοήθησαν να βγάλει έξω όλη την οικοσκευή, εκείνος τους πρόσφερε χρήματα. «Αν το ξαναπείτε αυτό», του απάντησαν, «θα ξαναβάλουμε τα πράγματα πίσω στο υπόγειο! Δεν το κάνουμε για χρήματα, το κάνουμε για μας, δάσκαλε».
Αφημένοι μόνοι τους οι κάτοικοι των πλημμυρισμένων περιοχών, επιστράτευσαν το μόνο που μπορούσε να τους σώσει: τη συνεργασία μεταξύ τους. «Απομακρύναμε ανθρώπους με βαριά σκαπτικά μηχανήματα γιατί έπρεπε να πάνε για αιμοκάθαρση. Καμία ανταπόκριση από το ΕΚΑΒ. Μόνο ιδιώτες ανταποκρίθηκαν, απλοί άνθρωποι, εθελοντές. Αυτοί μαζί με την ΕΜΑΚ έκαναν τη δουλειά». Στο Πήλιο κινδύνεψαν ασυνόδευτα προσφυγόπουλα σε δομή της Μακρυνίτσας. Απουσία κράτους, ανέλαβαν ενεργοί πολίτες από τα χωριά της περιοχής τη διάσωση των παιδιών, γνωρίζοντας τα ασφαλή περάσματα από το βουνό προς την Πορταριά, όπου μεταφέρθηκαν τα προσφυγάκια.
Για αυτοοργάνωση και αλληλεγγύη μιλά και ο καθηγητής στο τμήμα αρχιτεκτόνων του Πανεπιστημίου της Θεσσαλίας Ζήσης Κοτιώνης: «Στην αυτοοργάνωση και την αλληλεγγύη της περιοχής δεν συνέβαλαν τα social media, αλλά η δια ζώσης επικοινωνία, και ένα πράγμα που χρειάζεται να αναρωτηθούμε είναι το πώς θα μπορούσαν αυτές οι άτυπες μορφές αλληλεγγύης, στη μικρή κλίμακα της γειτονιάς, να αξιοποιηθούν στο άμεσο μέλλον, αφού το έκτακτο γίνεται πλέον το κανονικό. Χρειαζόμαστε ευέλικτα και οργανωμένα σχήματα ώστε οι άνθρωποι να μπορούν να οργανώσουν την αλληλοβοήθεια».
Από τους πρώτους που συγκέντρωσαν και έστειλαν τα αναγκαία στους πλημμυροπαθείς ήταν οι πυρόπληκτοι της Ρόδου! Συγκίνηση και περηφάνια γι’ αυτούς τους Ανθρώπους με το Α κεφαλαίο! Τέτοιοι άνθρωποι δίνουν το χέρι τους στον λαό για να βγεί από τη λάσπη. Γιατί, τελικά, το μόνο που έχουμε είναι ο ένας τον άλλο. Τι συνδέει όλους αυτούς τους ανθρώπους; Το ότι ξεπέρασαν τον παραλυτικό φόβο, έκαναν ένα βήμα μπροστά και άρχισαν να παλεύουν με το αδύνατο. Όπως έχει γράψει ο Νίκος Καζαντζάκης, «τρομάζεις όταν, ύστερα από πικρές δοκιμασίες, καταλάβεις πως μέσα μας υπάρχει μια δύναμη που μπορεί να ξεπεράσει τη δύναμη του ανθρώπου. Τρομάζεις, γιατί από τη στιγμή που θα καταλάβεις πως υπάρχει η δύναμη αυτή, δεν μπορείς πια να βρεις δικαιολογίες ρίχνοντας το φταίξιμο στους άλλους. Καταλαβαίνεις πια πως η αξία του ανθρώπου είναι να ζητάει το αδύνατο. Και να ‘ναι σίγουρος πως θα το φτάσει, γιατί ξέρει πως αν δεν λιποψυχήσει, μα κρατάει με τα δόντια την ψυχή του κι εξακολουθεί με πίστη, με πείσμα να κυνηγάει το αδύνατο, τότε γίνεται το θάμα: το αδύνατο γίνεται δυνατό». Κι όταν δίνουμε τις δύσκολες μάχες, όπως οι συμπατριώτες μας στη Θεσσαλία, ας θυμόμαστε τον Νίκο Καζαντζάκη: «Ποιοι θα νικήσουν; Οι πιο σοφοί, οι πιο πολλοί, οι πιο ξύπνιοι, οι πιο δυνατοί; Θα νικήσουν όσοι πιστεύουν. Αχ, πότε θα συνεργαστούμε όλοι μαζί σε μια επίθεση».
Φλώρα Τζημάκα
ftzimaka@atticamedia.gr
