Έναν μήνα πριν φύγει από τη ζωή μία από τις κορυφαίες εδώ και 50 χρόνια δημιουργούς μόδας και ακτιβίστρια, η Vivienne Westwood, έστειλε στην COP27 (διάσκεψη του ΟΗΕ το 2022 για την κλιματική αλλαγή) το παρακάτω μήνυμα μέσω του ιδρύματός της The Vivienne Westwood Foundation: «Ο μόνος τρόπος για να περιορίσουμε την κλιματική αλλαγή είναι να συνεργαστούμε με τις κυβερνήσεις. Αλλά αυτό είναι αδύνατο. Γιατί οι ίδιες οι κυβερνήσεις είναι το πρόβλημα. Ό,τι κάνουν, προκαλεί την κλιματική αλλαγή. Παγκοσμίως κυριαρχεί η διαφθορά, επειδή αυτός καθαυτός ο καπιταλισμός είναι ένα διεφθαρμένο οικονομικό σύστημα. Το παγκόσμιο χρέος σήμερα είναι πάνω από 300 τρις. Ανάπτυξη σημαίνει χρέος και διαφθορά. Αυτό που ζητάμε είναι το εξής: Αν κάποια κράτη αποφασίσετε σε αυτή τη συνάντηση να δεσμευτείτε για κάτι, αυτό θα πρέπει να μετατραπεί σε νόμο του κάθε κράτους. Πέρυσι, στην COP26, οι ΗΠΑ, Βρετανία, Ε.Ε., Ν. Κορέα και Νορβηγία δεσμεύτηκαν να διαθέσουν 500 εκατομμύρια στο Κονγκό για να διασωθεί το τροπικό δάσος του. Κανένα από αυτά τα κράτη δεν πραγματοποίησε τη δέσμευσή του. Ως εκ τούτου, αυτή τη στιγμή, η κυβέρνηση του Κονγκό δέχεται προσφορές από εταιρείες εξόρυξης πετρελαίου ώστε να παραχωρήσει το παρθένο δάσος σε όποια πλειοδοτήσει. Πόσο λάθος είναι αυτή η απόφαση! Τον Ιανουάριο που θα ανακοινωθεί ο πλειοδότης, οι αυτόχθονες θα εκδιωχθούν. Τι θα απογίνουν ένα εκατομμύριο άνθρωποι; Τίποτα δεν μετράει εκτός από τα λεφτά για εσάς, ούτε η ίδια σας η ζωή; Για τα λεφτά πουλάτε το μέλλον σας; Το δάσος του Κονγκό πουλιέται σε πετρελαϊκές εταιρείες παράνομα. Είναι σαν να “κόβουμε” μόνοι μας το οξυγόνο που μας κρατάει στη ζωή. Ό,τι έχει απομείνει στον πλανήτη πρέπει να το περισώσουμε. Αυτή είναι η ύψιστη έκκληση».
Την παρακολουθώ στο βίντεο καθώς διαβάζει αργά το κείμενό της. Δείχνει καταβεβλημένη. Θα μπορούσε κάποιος άλλος από το ίδρυμα να την εκπροσωπήσει. Όμως όχι, ήθελε η ίδια να πετάξει στα μούτρα των ισχυρών ότι το σύστημα που υπηρετούν, ο καπιταλισμός, είναι κανιβαλικό. Και να το δουν και να το ακούσουν χιλιάδες άνθρωποι. Τέτοιας κοπής πλάσμα ήταν η Vivienne Westwood, πολεμίστρια της πρώτης γραμμής.
«Γεννήθηκα έτσι, μαχητική», λέει σε συνέντευξή της στο Is It News. «Eίχα έντονο το αίσθημα του δικαίου από μικρή. Από τη στιγμή που συνειδητοποιείς ότι υπάρχει αδικία και ανισότητα, πασχίζεις να κάνεις ό,τι μπορείς για να φτιάξεις έναν καλύτερο κόσμο». Αυτό δεν το ξέχασε. Παντρεύτηκε, απέκτησε έναν γιο, δούλεψε ως δασκάλα, χώρισε, και μαζί με τον νέο σύντροφό της και πατέρα του δεύτερου γιου της, τον Malcolm McLaren, παραγωγό του συγκροτήματος Sex Pistols, δημιούργησε το 1971 στο Chelsea του Λονδίνου την μπουτίκ που έμεινε στην Ιστορία με την ονομασία Sex. Αυτό ήταν το «στρατηγείο» του πιο καθοριστικού και επιδραστικού νεανικού πολιτικού κινήματος της μεταπολεμικής Βρετανίας, του πανκ.
Tο Sex είχε γίνει κέντρο της μουσικής σκηνής. Εκεί μπορούσε κανείς να δει τους Johnny Rotten, Siouxsie and the Banshees, Chrissie Hynde, Sid Vicious κ.ά. Επίσης, οι καλλιτέχνες και οι «ανήσυχοι» νεαροί Λονδρέζοι ανακάλυψαν στο Sex τον παράδεισό τους: κομμένα T-shirts, φούστες-ζώνες, σαδομαζοχιστικά αξεσουάρ, δερμάτινα παντελόνια και μπουφάν φορτωμένα με άπειρες παραμάνες ασφαλείας, vinyl δημιουργίες… Και, βέβαια, παντού τυπωμένα τα συνθήματα-αρχές του πανκ κινήματος: «No Future», «Do It Yourself», «Never Surrender». Ήταν μια εποχή που οι νέοι ζητούσαν το διαφορετικό, το ολοκαίνουριο, αυτό που θα τους ωθούσε να εκφράσουν τη μοναδικότητά τους. «Τότε συνειδητοποίησα ότι η μόδα δεν είναι μόνο ρούχα, αλλά και ένας τρόπος να διαμαρτυρηθείς. Κάποια χρόνια αργότερα, διαπίστωσα ότι το πανκ δεν μου ήταν πια αρκετό. Ήταν σπουδαία στιγμή, τίποτα δεν ήταν πια ίδιο έπειτα από αυτό. Από υποκουλτούρα έγινε ένας επιδραστικός παράγοντας στη μουσική, τη μόδα, τη λογοτεχνία, την τέχνη. Σίγουρα σφράγισε μια γενιά και συνεχίζει να επηρεάζει μέχρι σήμερα, αλλά δεν αρκεί να διαμαρτύρεσαι για το σύστημα. Χρειάζεται να παλέψεις και με άλλους τρόπους. Εκείνη την εποχή, επειδή ήξερα ότι ήμουν καλή στο να δημιουργώ ρούχα, αποφάσισα να μπω σε αυτό που λέμε υψηλή μόδα», λέει η ίδια. Το 1981 παρουσίασε την πρώτη της σειρά ρούχων, την Pirates. Αυτό ήταν! Είχε δείξει στο catwalk μια συλλογή τόσο εικονοκλαστική και εμπνευσμένη, που έκανε τη διαφορά. Τόλμη, σεξουαλικότητα, χιούμορ, πολιτική κριτική ήταν κάποια από τα συστατικά της επιτυχίας της. Μεταξύ άλλων, επανέφερε τον κορσέ ως το απόλυτο fashion item, τα εμβληματικά καρό, ενώ αποτύπωνε πολιτικά συνθήματα στα πολυτελή, πανάκριβα ρούχα που προορίζονταν για πλούσιες και διάσημες. Ήταν τόσο μοναδικές οι δημιουργίες της, που έγινε η πιο αγαπημένη Βρετανίδα σχεδιάστρια, όπως και η πιο προκλητικά ειλικρινής, τίτλους που διατήρησε μέχρι το τέλος. Δεν σταμάτησε στιγμή τον ακτιβισμό και δεν άλλαξε στάση ζωής. Δύο φορές την κάλεσε για να την τιμήσει με τίτλους η βασίλισσα (τη δεύτερη της απένειμε τον τίτλο ευγενείας «dame») και πήγε και τις δύο φορές. «Δεν ήθελα να πουν όλοι ότι είμαι μια υπεροπτική σκύλα», δήλωσε, όμως σε καμία δεν φορούσε… εσώρουχο, κάτι που αποτυπώθηκε σε μία από τις πιο εμβληματικές φωτογραφίες της. Η δεύτερη πιο δυνατή φωτογραφία της ήταν αυτή που τυπώθηκε στο εξώφυλλο του περιοδικού Tatler, όπου φοράει το σακάκι που είχε παραγγείλει η Margaret Thatcher. Εκεί υποδύεται πολύ πειστικά την Αγγλίδα πρωθυπουργό, ενώ στο εξώφυλλο υπάρχει o τίτλος: «Aυτή η γυναίκα ήταν κάποτε πανκ!». Κορυφαία στιγμή παγκόσμιας απήχησης!
Η Vivienne Westwood υποδύεται τη Margaret Thatcher στο εξώφυλλο του Tatler.
Αργότερα παντρεύτηκε για τρίτη φορά -και έμεινε παντρεμένη μαζί του μέχρι τον θάνατό της- τον σχεδιαστή και συνεργάτη της Αndreas Kronthaler, 25 χρόνια νεώτερό της και ανοιχτά bisexual, συνέχισε να δημιουργεί ανατρεπτικές σειρές, άνοιξε πολλά καταστήματα σε όλο τον κόσμο, ίδρυσε το Viviennne Westwood Foundation με αντικείμενο μεγάλα πρότζεκτ κατά της κλιματικής αλλαγής. Τα τελευταία χρόνια επικεντρώθηκε στην απαγόρευση του fracking, του τρόπου εξόρυξης του φυσικού αερίου που καταστρέφει τη γη, ενώ η επική στιγμή ήρθε όταν έφτασε μέσα σε τανκ στην Downing Street για να διαμαρτυρηθεί στον τότε πρωθυπουργό David Cameron, τον οποίο θεωρούσε πολύ κατώτερο των περιστάσεων.
Το 2010 ο στρατιωτικός αναλυτής Bradley Manning (Chelsea Manning έπειτα από αλλαγή φύλου) διέρρευσε στον δημοσιογράφο, ακτιβιστή και ιδρυτή των WikiLeaks Julian Assange 750.000 διαβαθμισμένα ή ευαίσθητα έγγραφα, τα οποία ο δημοσιογράφος επικοινώνησε μέσω των WikiLeaks σε όλο τον κόσμο αποκαλύπτοντας εγκλήματα πολέμου των Αμερικανών στο Αφγανιστάν και το Ιράκ, όπως τη δολοφονία αθώων αμάχων. Η Manning φυλακίστηκε το 2010, ενώ το 2012 ο Assange ζήτησε άσυλο στην πρεσβεία του Ισημερινού. Η Westwood έδωσε το όνομα της Chelsea Manning σε μια συλλογή της με σύνθημα «Free Chelsea Manning», κάνοντας γνωστό το θέμα σε ανθρώπους που μπορούσαν να ασκήσουν πίεση για την απελευθέρωσή της. Η Manning αποφυλακίστηκε έπειτα από 7 χρόνια με χάρη που της έδωσε ο Barack Obama αποχωρώντας από το αξίωμά του. Η Westwood επισκέφτηκε τον Assange στην πρεσβεία του Ισημερινού και έγινε επιστήθια φίλη του. Δημιούργησε μεγάλες καμπάνιες και εμπνευσμένα events για την αθώωσή του. Όταν η βρετανική αστυνομία μπήκε, τελικά, στην πρεσβεία, τον απήγαγε και τον φυλάκισε, η Westwood έκανε σκοπό της ζωής της να τον βοηθήσει να αθωωθεί. Τον Ιούλιο του 2020, μπροστά στο δικαστικό μέγαρο όπου θα γινόταν η δίκη του Assange, εκείνη εμφανίστηκε ντυμένη στα κίτρινα, και με μια ευλυγισία που δεν αντιστοιχεί σε μια γυναίκα 79 χρόνων μπήκε σε ένα τεράστιο κλουβί για πουλιά και άρχισε να φωνάζει: «Eλευθερώστε τον Assange. Είναι το καναρίνι στο κλουβί. Αφήστε τον να πετάξει προς την ελευθερία. Δεν διέπραξε κανένα έγκλημα, αντίθετα, αποκάλυψε τα εγκλήματα πολέμου των ΗΠΑ. Αν ο Julian Assange εκδοθεί και δικαστεί στις ΗΠΑ, θα καταδικαστεί σε 175 χρόνια κάθειρξης. Δεν θα τολμήσει ποτέ ξανά κανείς δημοσιογράφος να πει και να γράψει την αλήθεια».
Μάλιστα, όταν σε σχετική συνέντευξη που έδωσε η Westwoodστο BBC, η συστημική δημοσιογράφος Victoria Derbyshire αμφισβήτησε τον ισχυρισμό της περί αθωότητας του Assange, η Westwood της απάντησε: «Tελικά, όλοι οι δημοσιογράφοι είναι ηλίθιοι, κι εσύ ηλίθια είσαι».
Η Vivienne έφυγε από τη ζωή πριν προλάβει να σώσει τον φίλο που τόσο θαύμαζε και εκτιμούσε βαθιά και μαζί να διασώσει την Ελευθερία του Τύπου. Free Αssange, λοιπόν. Αξίζει να ενώσουμε τη φωνή μας μαζί με χιλιάδες άλλες φωνές σε ολόκληρο τον πλανήτη, γιατί αλλιώς μαζί του θα καταδικαστεί και ο σκοπός της δημοσιογραφίας: η καταγραφή της αλήθειας.
Σε συνέντευξη που παραχώρησε στην εκπομπή i-cons στο κανάλι του περιοδικού I-D, τη ρώτησαν πώς νιώθει που ο κόσμος την αποκαλεί icon. Κι εκείνη απάντησε: «Όταν πεθάνω, έπειτα από δέκα χρόνια δεν θα με θυμάται κανείς. Αυτή είναι η ζωή. Δεν με νοιάζει, λοιπόν, αν με θεωρούν icon σήμερα. Πραγματικά. Το μόνο που ήθελα πάντα ήταν να σώσω τον κόσμο. Αυτό…».
Ίσως η Vivienne Westwood ξεχαστεί. Ποτέ όμως από εκείνους που η νεότητά τους συνδέθηκε με κάποιον τρόπο, μέσα από την πανκ, τη μόδα ή τον ακτιβισμό, μαζί της. Γι’ αυτούς η μνήμη της θα παραμείνει ζωντανή επειδή ποτέ δεν ξεχνάμε τους ήρωες των καλύτερών μας χρόνων. Για όλους αυτούς θα είναι πάντα η δική τους, αληθινή Queen.
Από την Φλώρα Τζημάκα
ftzimaka@atticamedia.gr
