Έτος 2050. Ένα νησί από πλαστικό στην ανατολική Μεσόγειο. Ένα όχι και τόσο μακρινό μέλλον. Δεν είναι ταινία sci-fi, ούτε δυστοπία της Μάργκαρετ Άτγουντ (The Handmaid’s Tale), είναι ένας αληθινός κίνδυνος σύμφωνα με την τελευταία παγκόσμια έκθεση του ΟΗΕ για την οικολογία.
Ο Κάρλους Παντρίσσα, ένας από τους έξι καλλιτεχνικούς διευθυντές της καινοτόμας ισπανικής θεατρικής ομάδας Λα Φούρα ντελς Μπάους, σκηνοθέτησε ένα κλασικό έργο με πρωτοποριακή ματιά, δημιουργώντας μια πολύ εντυπωσιακή καμπάνια -ένα λυρικό ποίημα- για την τεράστια απειλή που αντιμετωπίζει ο πλανήτης από την εκτεταμένη χρήση πλαστικού και την ανυπολόγιστη οικολογική ζημιά που προκαλεί στις θάλασσες, με τραγικές συνέπειες τόσο για τον άνθρωπο όσο και για την υδρόβια πανίδα. Η σκηνή του Ηρωδείου μετατράπηκε σε μια χωματερή από πλαστικά μπουκάλια κάθε είδους. Είναι το νησί των δρυϊδών που έχουν επιβιώσει από τις καταστροφικές επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής. Στο κέντρο δεσπόζει ένα πλαστικό νέον δέντρο, το οποίο χρησιμοποιείται για την περισυλλογή πόσιμου νερού, το οποίο οι κάτοικοι λατρεύουν σαν τοτέμ, αφού με αυτό έχουν καταφέρει να δημιουργήσουν τεχνητή ζωή, κάποια βακτήρια που τρέφονται με πλαστικό και το ανακυκλώνουν αργά μετατρέποντάς το σε γόνιμο χώμα. Oι δρυΐδες δεν μπορούν να κάνουν παιδιά γιατί έχουν χάσει τη γονιμότητά τους. Είναι μια απεγνωσμένη κοινότητα που γερνάει, θαμμένη μέσα σε τόνους πλαστικού. Μονάχα η Νόρμα έχει γεννήσει δυο αγόρια, τα παιδιά του Πολλιόνε, του επικεφαλής μιας πανίσχυρης ευρωπαϊκής εταιρείας που θέλει να αλώσει το πλαστικό νησί.
Η οικολογική οπτική του Παντρίσσα, αξίζει από μόνη της για να θυμόμαστε αυτή την εκδοχή της Νόρμα, μια καλοδουλεμένη, μελετημένη στις λεπτομέρειες παραγωγή που υπογραμμίζει την ικανότητα της Εθνικής Λυρικής Σκηνής όχι μόνο να μαγεύει με τον λυρισμό της, αλλά και να έχει ένα σύγχρονο ισχυρό κοινωνικό προφίλ. Αυτή η Νόρμα, κάποιους μας ενθουσίασε με την πρωτοποριακή ματιά της, κάποιους άλλους όμως μπορεί να τους προβλημάτισε, μπορεί να τους ξένισε με την τόλμη της να σπάσει την παραδοσιακή φόρμα, αλλά οι καιροί αλλάζουν με τεράστια ταχύτητα και η όπερα δεν μπορεί να μένει στο παρελθόν. Αν και είμαι από τους λάτρεις του κλασικού, ειδικά στην όπερα, θεωρώ ότι αυτό το στοίχημα η Λυρική στην Ελλάδα το έχει κερδίσει: Στο ετήσιο καλλιτεχνικό της πρόγραμμα κρατά τις ισορροπίες μεταξύ μοντέρνου και κλασικού και δεν φοβάται να πειραματιστεί όπως οφείλει να κάνει ένας φορέας πολιτισμού που σέβεται τον εαυτό του για να ανοίγει δρόμους. Δεν υιοθετεί απλώς τις διεθνείς τάσεις, δεν εφησυχάζει, υψώνει τη φωνή και με άποψη -χωρίς να χάνει την ποιητικότητα, το λυρισμό και την ευαισθησία της- μιλά για τα σύγχρονα μεγάλα προβλήματα που μαστίζουν τον κόσμο σε αυτές τις δύσκολες εποχές. Κι αυτό ακριβώς έκανε με τη Νόρμα. Τονίζει το αυτονόητο: Η ζωή στον πλανήτη κινδυνεύει. Αν δεν δράσουμε άμεσα αλλάζοντας τρόπο ζωής και συνήθειες, ο κόσμος που θα αφήσουμε στα παιδιά μας θα είναι ένας μη αναστρέψιμος εφιάλτης.
Σε καλλιτεχνικό επίπεδο, η Κάρμεν Τζανναττάζιο με μάγεψε ως Νόρμα. Με την ερμηνεία της πήρε όλη την παράσταση πάνω της.
Εννοείται ξεχωρίζω τη στιγμή που η Ιταλίδα υψίφωνος πάνω στο νέον δέντρο, ερμήνευσε συγκλονιστικά την «Casta diva», την πιο δημοφιλή ίσως άρια στην Ιστορία της μουσικής, ενώ η φωτογραφία της Μαρίας Κάλλας σχηματιζόταν ανάμεσα σε μια φωτεινή βροχή αστεριών πάνω στις πέτρες του Ηρωδείου. Άκουγες τη μουσική, τη φωνή της, με όλες σου τις αισθήσεις σε εγρήγορση, θέλοντας να φυλάξεις τη στιγμή στη μνήμη σου, γιατί υπήρχε μια πολύ παράξενη αύρα. Το ένιωθες ότι κάτι μαγικό συνέβαινε στις κερκίδες. Μόλις τελείωσε η άρια, το κοινό δικαίως αποθέωσε τη Τζανναττάζιο.
Υπήρξαν πολλές τέτοιες στιγμές κορύφωσης: η στιγμή που η σπουδαία Τσέλια Κοστέα κατεβαίνει από το πάνω διάζωμα λουσμένη στο φως, οι νέον φωτισμοί, οι εισβολείς που βγαίνουν μέσα από το κοινό για να κάνουν απόβαση στη σκηνή και ολόκληρη φυσικά η δεύτερη πράξη όπου κορυφώνεται το δράμα και η ορχήστρα υπό τη διεύθυνση του Γιώργου Μπαλατσινού τα δίνει όλα.
*Όλες οι φωτογραφίες στο άρθρο είναι του φωτογράφου Δημήτρη Σακαλάκη, εκτός από τις δύο τελευταίες που είναι του φωτογράφου Χάρη Ακριβιάδη.
Info: Νόρμα, Βιντσέντζο Μπελλίνι
Συμπαραγωγή με τους Λα Φούρα ντελς Μπάους
Παραστάσεις: 05, 07, 09, 11 Ιουν 2019
Εισιτήρια: nationalopera.gr
