Αρχέγονο και άλλοι καιροί, Olga Tokarczuk, Εκδόσεις Καστανιώτη
Το βιβλίο της βραβευμένης με Νόμπελ Λογοτεχνίας για το 2018 Olga Tokarczuk, το πρώτο που έχει μεταφραστεί στα ελληνικά (αναμένεται στις αρχές του 2020 και το Πλάνητες) μπορεί να κλείσει λογοτεχνικά τη χρονιά έτσι όπως της αξίζει: με σελίδες όπου κυλούν ανάμεσα από τις λέξεις τους με σπουδαία συγγραφική ορμή το όνειρο και η πραγματικότητα σε ένα κουβάρι που όταν ξετυλίγεται ολόκληρο έχεις καταλάβει πως είχες στα χέρια σου ένα σπουδαίο έργο. Τι είναι όμως το Αρχέγονο; Είναι το κέντρο του σύμπαντος ή αλλιώς ένα χωριό στην Πολωνία. Στις πραγματικότητα δεν είναι παρά ένας μικρόκοσμος της Κεντρικής Ευρώπης. Το μαθαίνουμε καλύτερα μέσα από τις παράλληλες ιστορίες δυο οικογενειών: των Νιεμπίσκι και των Μπόσκι που διατρέχουν το προηγούμενο αιώνα από το 1914 έως τη δεκαετία του 1980. Δεν είναι όμως μόνο αυτές οι οικογένειες που πρωταγωνιστούν. Εδώ τα πάντα έχουν φωνή, ιστορία, παρελθόν, μέλλον. Ο καθένας έχει το καιρό του. Είτε είναι καλός, είτε κακός. Συχνά δεν είναι ούτε το ένα ούτε το άλλο. Τα ποτάμια, τα δέντρα, τα δάση, το χώμα, τα μανιτάρια, οι νεκροί, οι ζωντανοί, οι ψυχές, οι λυπημένοι, οι χαρούμενοι, οι χαμένοι, οι ψυχές, τα φαντάσματα, οι άγγελοι, οι διάβολοι, τα βρύα, η ομίχλη ακόμα και οι καμινάδες είτε είναι ζεστές είτε είναι κρύες. Αλλά κυρίως έχουν τον χρόνο τους και τον χώρο τους οι άνθρωποι και ο Θεός. Με την ικανότητα του μαγικού ρεαλισμού του Μάρκες, με έντονη ψυχαναλυτική, αλλά όχι διδακτική διάθεση, η Olga Tokarczuk σου χαρίζει αυτή την εμπειρία που πολλές φορές ενώ διαβάζεις θα σηκώσεις το κεφάλι σου και θα δεις στις στέγες του Αρχέγονο, τα περιγράμματα από τους κατοίκους τους, θα δεις τα μεγάλα υγρά σαν καθρέφτες μάτια τους, θα δεις το δάσος, θα νιώσεις την υγρασία, θα μυρίσεις τα βρύα, τα φαγητά, θα φοβηθείς τον πόλεμο, τη μούχλα. Θα αντιληφθείς τα όρια, το βαθύ παρελθόν, το ρευστό και πεπερασμένο μέλλοντος. Θα νιώσεις το χώμα και θα βιώσεις η ζωή του θανάτου, αφού πρώτα γευτείς την ίδια τη ζωή και την Ιστορία της Πολωνίας, αλλά και ολόκληρης της Ευρώπης, μιας η συγγραφέας εμπνέεται από ένα αμφιλεγόμενο ιστορικό πρόσωπο, τον Εβραίο Ιακώβ Φρανκ, προκειμένου να μιλήσει για τις πλέον μελανές σελίδες της πολωνικής Ιστορίας, για τα πογκρόμ κατά των Εβραίων, για τη δουλοπαροικία, την αποικιοκρατική εκμετάλλευση των μειονοτήτων στη χώρα της.
Η Γενναιοδωρία της γοργόνας, Ντένις Τζόνσον, Εκδόσεις Αντίποδες
Το τελευταίο έργο του Ντένις Τζόνσον μας φέρνει στη βιβλιοθήκη μας οι Εκδόσεις Αντίποδες. Σε πέντε διηγήματα συναντούμε τους ήρωες που αγαπούσε ο σπουδαίος Αμερικανός συγγραφέας. Ήρωες διαλυμένους ταλαιπωρημένους, φυλακισμένους στα λάθη τους, τις αρρώστιες , τα πάθη, την τάξη τους. Γυμνούς, εκτεθειμένους αλλά γήινους. Πρωταγωνιστές που σε κάνουν να αναρωτιέσαι «ότι μπορεί να μην ήταν άνθρωποι, αλλά παραστρατημένοι άγγελοί». Ο Τζόνσον τους φροντίζει με τέτοιο τρόπο ώστε να μην υποπέφτουν σε υπερβολικά δράματα, αλλά παράλληλα χωρίς να τους στερεί λυρικές, ποιητικές στιγμές, αλλά και κωμικές αστραπές ίδιας ισχύος. Και όλο αυτό καταφέρνει να το παραδίδει σε εμάς ήπια, σοφά και απλά. Όλα αυτά τα συναντάμε σχεδόν σε όλα τα έργα του, εδώ το κάνει με μια σιγανή απορροή αγάπης και μνήμης, αλλά και ένα γυμνό ανεπιτήδευτο απολογισμό και διαλογισμό για την ίδια την γραφή και το έργο του συγγραφέα.
Ιστορία Γάμου του Noah Baumbach
Η Ιστορία Γάμου είναι μια από τις καλύτερες ταινίες της χρονιάς. Όχι γιατί ο Noah Baumbach βρίσκει την απόλυτη ισορροπία μεταξύ πραγματικότητας και κινηματογραφικού λυρισμού, αλλά γιατί οι δύο πρωταγωνιστές του Scarlett Johansson και Adam Driver μετατρέπονται αυτοί οι ίδιοι στον ίδιο τον χωρισμό. Γίνονται ολόκληροι βλέμμα, ανάσες, φιλιά, πόνος, θυμός και δάκρυα. Κάθε φορά που συναντιούνται στην ίδια σκηνή γεννάνε ο ένας τον άλλο για να διαχωριστούν και να ξεσκιστούν συναισθηματικά λίγες σκηνές μετά. Και αυτός ο διαχωρισμός είναι τόσο πνιγερός, τόσο επώδυνος, τόσο ανθρώπινος, αλλά κάπως δίκαιος. Τόσο που στο τέλος φεύγοντας από την αίθουσα θα έχετε κάτι τρυφερό στην καρδιά σας. Ένα τραγούδι, μερικά δάκρυα, μια απλή φροντίδα όπως το δέσιμο ενός παπουτσιού, μια ανακούφιση, μια ελπίδα και ίσως ένα είδος γυμνής -από τα πολλά- αγάπης. Γιατί ο πόνος, όταν ξεκινά και καταλήγει στην καρδιά είναι σαν να γυρνά σπίτι του. Ο πόνος σταματά μονάχα όταν γίνεται οικείος (Από 28/11 στις αίθουσες και από τις 6/12 στο Netflix).
Τα άλμπουμ
Magdalene, FKA Twigs
Ακόμη κι αν βρίσκετε την FKA Twigs αρκετά παράξενη περίπτωση, δεν γίνεται να μην αναγνωρίσετε το περίσσιο θάρρος της να γίνει προσωπική, τολμηρή, ανοίκεια και τρυφερά σπαρακτική. Αν το Magdalene σας δυσκολέψει στην πρώτη ακρόαση, ξαναπροσπαθήστε γιατί σίγουρα θα χορέψετε με το Holy Tarrain. Θα προσέξετε τους στίχους και θα καταλάβετε το σπαραγμό της στο Home with you όταν θα τραγουδάει «Δεν ήξερα ότι ήσουν μόνος, αν μου το είχες πει θα ήμουν στο σπίτι μαζί σου, αν μου το είχες πει θα είχα κατέβει τρέχοντας τους λόφους να είμαι μαζί σου, και θα σου είπα πει ότι είμαι κι εγώ το ίδιο μόνη…». Ενώ στο Sad Day θα βρείτε κάτι γνώριμο και θα είναι οι παλμοί που έχει προσθέσει στη μελωδία ο Nicolas Jaar.
Two Hands, Big Thief
Το Two Hands είναι το δεύτερο άλμπουμ που κυκλοφόρησαν οι Big Thief μέσα στο 2019. Γιατί μπορεί να γίνει ιδανικό soundtrack για τον πιο γιορτινό μήνα του χρόνου; Γιατί είναι ένας όμορφος δίσκος. Όμορφος όπως τα βρεγμένα τριαντάφυλλα, οικείος όπως το εφηβικό σου δωμάτιο, τρυφερός όπως μια σωστά ψημένη σοκολατόπιτα, τραγανός σαν το ιδανικό μελομακάρονο, σίγουρος σαν ώμος, άγριος σαν λύκος σε δρυμό και δυνατός σαν δυο χέρια που ξέρουν να αγκαλιάζουν, να τοποθετούν, να χαϊδεύουν, να βάζουν eyeliner, να παρηγορούν, να δείχνουν πέρα μακριά και να βρίσκουν τα κόκαλα που προεξέχουν σε ξένα σώματα. Να κρατούν ό, τι χρειάζεται και να πετούν τα υπόλοιπα.
Το live
Max Cooper, στη αίθουσα «Σταύρος Νιάρχος» της Εθνικής Λυρικής Σκηνής, 9/12
Δεν πρόκειται για μια τυπική συναυλία ηλεκτρονικής μουσικής, αλλά ένα σύγχρονο οπτικοακουστικό show στο οποίο η μουσική μπλέκει το video art, τις τελευταίες τεχνολογίες, την αρχιτεκτονική, το design και την επιστήμη μιας και τη μουσική τη συνθέτει σε συνεργασία με εικαστικούς, μαθηματικούς και επιστήμονες. Ο μουσικός αλχημιστής Max Cooper κυκλοφόρησε το 2018, το τρίτο του άλμπουμ με μια σειρά από ambient και techno κομμάτια για αυτούς που δεν ακούνε απαραίτητα αυτού του είδους μουσική. Πάρτε μια γεύση από το τι θα δείτε στο συγκεκριμένο live στο παρακάτω βίντεο.
