Φαίδρα, για κάποιον που δεν ξέρει, τι είναι η Ελληνική Ακαδημία Κινηματογράφου και ποιος είναι ο δικός σου ρόλος της Γενικής Διευθύντριας;
Η Ελληνική Ακαδημία Κινηματογράφου είναι ένας ανεξάρτητος φορέας που απαρτίζεται από μέλη όλων των ειδικοτήτων της κινηματογραφικής κοινότητας και έχει πολιτιστική, εκπαιδευτική και κοινωνική στόχευση. Ένας πιο μπουγιόζικος προσδιορισμός της θα έλεγε πως είναι το εγχώριο ανάλογο διάσημων εθνικών ακαδημιών όπως η αμερικάνικη (Oscar) ή η αγγλική (Bafta) – η ΕΑΚ δίνει τα Βραβεία ΙΡΙΣ. Η δική μου εργασιακή περιγραφή είναι ακόμη υπό διαμόρφωση, καθότι είμαι άρτι αφιχθείσα. Προς το παρόν λειτουργώ σαν project manager στα υπάρχοντα σχέδια της Ακαδημίας και υπάρχει χώρος για να προτείνω, να σχεδιάζω και να υλοποιώ και άλλες δράσεις. Είμαι τυχερή που συνεργάζομαι με ένα από τα πιο δραστήρια και δημιουργικά Διοικητικά Συμβούλια που έχω συναντήσει ποτέ στη ζωή μου – αυτοί οι άνθρωποι βρίσκονται πίσω από όλη τη δουλειά που υλοποιείται σήμερα.
Πώς θα χαρακτήριζες το “Τώρα” του ελληνικού σινεμά; Ξυπνά; Τρώει πρωινό; Βρίσκεται σε ένα μεγάλο πλούσιο γεύμα με συνδαιτυμόνες που δεν μιλούν μεταξύ τους; Καίγεται στον ήλιο της δημιουργίας ψάχνοντας μοναχικά οικονομική, θεσμική, πολιτική στήριξη;
Το “τώρα” του ελληνικού σινεμά είναι σε αναβρασμό. Υπάρχει πολύ ταλέντο, πολλή γνώση και εμπειρία, ωραία βλέμματα, νέες γενιές που έρχονται με φόρα, αλλά όλα αυτά μέσα σε ένα σκηνικό οριακά δυστοπικό, όπου η κοινωνία οδεύει προς μια αυξανόμενη φτωχοποίηση και τα δικαιώματά μας συρρικνώνονται μέρα με τη μέρα. Αυτό, όπως είναι λογικό, δημιουργεί μια πολλές φορές σουρεαλιστική αντίφαση, που μπορεί να εκδηλώνεται και με θυμό ή επιθετικότητα.
Ως Γενική Διευθύντρια της Ελληνικής Ακαδημίας Κινηματογράφου ποιος είναι ο κυριότερος σου στόχος; Σε ποια στιγμή του θα ήθελες να τον δεις; Από τη ιδιότητα σου ως παραγωγός, ο στόχος είναι διαφορετικός;
Ο κυριότερός μου στόχος είναι, στον βαθμό που μπορώ και όσο επιτρέπουν οι συνθήκες και οι αντοχές μου, να δημιουργηθεί ένα πρόσφορο έδαφος για διάλογο και εποικοδομητική κριτική γύρω από τις συνθήκες παραγωγής των κινηματογραφικών έργων στη χώρα μας. Θα ήθελα να κάτσουμε στο ίδιο τραπέζι άνθρωποι από διαφορετικές γενιές, διαφορετικές ειδικότητες, με διαφορετικές οπτικές γωνίες και να αρχίσουμε να διαμορφώνουμε ένα κοινό όραμα δράσης για την κινηματογραφική δημιουργία στην Ελλάδα. Οι πιο βασικές προϋποθέσεις για να πραγματοποιηθεί ένας τέτοιος γόνιμος διάλογος είναι μια διάθεση ανοιχτότητας και η αγάπη για τον κινηματογράφο. Πιστεύω στη διασύνδεση και στην αλληλεξάρτηση, είναι οι κυριότεροι οδηγοί που μπορούμε να έχουμε για ένα βιώσιμο μέλλον. Και η εκπαίδευση, φυσικά, άλλη ταλαιπωρημένη θηλυκότητα των καιρών μας.
Ως θηλυκότητα στο χώρο του κινηματογράφου έχεις πέσει θύμα “σεξιστικού μοντάζ”;
Και σεξιστικού μοντάζ και mansplaining σκηνοθεσίας και κακοποιητικών σεναρίων. Δεν νομίζω ότι υπάρχει θηλυκότητα σε οποιονδήποτε εργασιακό χώρο που δεν έχει βιώσει αυτές τις καταπιέσεις. Στο σινεμά ειδικά, που έχουμε πολλούς “auteurs”, ανθρώπους που είναι διαποτισμένοι με τη μυθολογία της ιδιοφυΐας στην οποία όλα επιτρέπονται, πολλές φορές μπορεί να βιώνεις την κακοποίηση και να μην είσαι σε θέση να το αναγνωρίσεις παρά πολύ καιρό μετά, αφότου έχεις απομακρυνθεί από τις καταστάσεις.
Η γυναικεία εμπειρία γραμμένη, ειπωμένη, και υλοποιημένη στον Ελληνικό σινεμά είναι υπαρκτή; Αρκετή; Τι την κρατάει πίσω;
Υπαρκτή είναι, όπως και απίστευτα οξυδερκής και συγκλονιστική σε περιπτώσεις. Αρκετή θα είναι όταν κάθε μία μας μπορεί να αναγνωρίσει την εαυτή της στη μεγάλη οθόνη και να συγκινηθεί, να ταραχτεί, να μάθει κάτι παραπάνω για το μέσα της. Πίσω μας κρατάει ο συστημικός σεξισμός, η έκφραση του πολύ αποτελεσματικού δεκανικιού του καπιταλισμού, της πατριαρχίας. Η εξαιρετική πρωτοβουλία των Women in Arts, που ασχολείται με το ζήτημα της έμφυλης ισότητας στο ελληνικό καλλιτεχνικό τοπίο δημοσίευσε πρόσφατα κάποια στατιστικά στοιχεία, που όταν τα βλέπεις συγκεντρωμένα μιλάνε από μόνα τους: Από το 2010 μέχρι την άνοιξη του 2021 έχουν βραβευτεί από την Ελληνική Ακαδημία Κινηματογράφου 10 άνδρες και 1 γυναίκα στην κατηγορία Δ/νσης Φωτογραφίας, 10 άνδρες και 2 γυναίκες στην κατηγορία Μοντάζ, 9 άνδρες και 1 γυναίκα στην κατηγορία Μουσική και 18 άνδρες και 2 γυναίκες στην κατηγορία του Ήχου. Έχουμε ακόμη δρόμο μπροστά μας.
Η συμπερίληψη όλων των διαφορετικοτήτων μπροστά και πίσω από τις κάμερες υπάρχει στο σενάριο του “Τώρα” του ελληνικού σινεμά;
Σίγουρα υπάρχει περισσότερο από ότι στο παρελθόν και υπάρχει σαν σκέψη στο μυαλό πολλών ανθρώπων, αλλά είμαστε ακόμη στην αρχή, σε μια κατάσταση “δειγματοληπτικής” συμπερίληψης. Εντωμεταξύ, δεν σου δημιουργείται συχνά η εντύπωση ότι ακόμη και η ίδια η ορολογία έχει μια κυριαρχική υφή; Ποιος είναι αυτός που έχει την εξουσία να συμπεριλάβει ποιον αλήθεια; Έχουμε ακόμη πολύ πολύ πολύ δρόμο για να βλέπουμε συνεργεία με άτομα μη λευκά, ανάπηρα, νευροδιαφορετικά, με αυτά τα άτομα να κάνουν lead στο set και στη δημιουργία.
Όλα αυτά που έχουν συμβεί στο θέατρο, πιστεύεις και εσύ ότι αποκλείεται να μην έχουν συμβεί και στο ελληνικό σινεμά; Πιστεύεις ότι ο φόβος-ακόμα και αυτός μας κάνει στην προκειμένη περίπτωση- θα σταματήσει και ανάλογες συμπεριφορές στον κινηματογράφο;
Είμαι σίγουρη ότι έχουν συμβεί τα αντίστοιχα του θεάτρου στο ελληνικό σινεμά. Ελπίζω κάποια μέρα να ακούσουμε για αυτά, να μάθουμε από αυτά και να δικαιώσουμε τα άτομα που έχουν επιβιώσει. Και είμαι εδώ για να προσφέρω στήριξη σε όποιο άτομο της κοινότητας αναζητά συνοδοιπόρους, αγκαλιές, ευήκοα ώτα ή ό,τι άλλο χρειάζεται στο δύσκολο αυτό ταξίδι της ίασης. Αλήθεια ελπίζω ότι αν αυτές οι συμπεριφορές δεν μπορούν να σταματήσουν χάρη στη γνώση και την εκπαίδευση πάνω στο τι είναι σωστό και τι όχι, ας σταματήσουν έστω επειδή κάποιοι φοβούνται.
Και το ιδανικό σενάριο για το ΑΥΡΙΟ του ελληνικού σινεμά ποιο είναι για σένα;
Το ιδανικό σενάριο για το αύριο του ελληνικού σινεμά (και γενικότερα) είναι τρανς. Μια κινηματογραφική κοινότητα με χώρο για όλα μας, ενωμένη σαν υψωμένη γροθιά.
Το ίδιο με το μέλλον πρέπει να φροντίζουμε και το κινηματογραφικό παρελθόν; Ακριβώς. Πώς θα προγραμματίσουμε το αύριο αν δεν έχουμε μάθει από τους θριάμβους ή τις αποτυχίες του παρελθόντος;
Η γνώση της κινηματογραφικής κληρονομιάς μας μπορεί να αποτελέσει το κλειδί για τον γόνιμο διάλογο που λέγαμε παραπάνω. Αυτό είναι προτεραιότητα και για την Ελληνική Ακαδημία Κινηματογράφου, που αυτό το διάστημα προγραμματίζει δράσεις ψηφιοποίησης και αποκατάστασης παλαιών ταινιών και τη δωρεάν πρόσβαση του κοινού σε αυτές.
Η επιδημία τι “κόλλησε” το σινεμά πιστεύεις-εκτός από τις κλειστές αίθουσες; Θα του αφήσει παρενέργειες;
Η επιδημία ήρθε για να ενισχύσει την τάση της μετανάστευσης του οπτικοακουστικού περιεχομένου σε όλο και μικρότερες οθόνες. Είναι στο χέρι της παγκόσμιας κινηματογραφικής βιομηχανίας να αναγνωρίσει την πρόκληση και να ανταποκριθεί με έναν καινοτόμο τρόπο που θα προσελκύσει ξανά το κοινό στη μαγεία της σκοτεινής αίθουσας.
Εσύ τι θα δεις σε θερινό αυτό το καλοκαίρι;
Είδα μόλις τις υποψηφιότητες για τα βραβεία ΙΡΙΣ 2021 στο θερινό σινεμά Άνεσις. Θέλω να δω όποια άλλη ελληνική ταινία δεν κατάφερα να δω στο σινεμά. Το ντοκιμαντέρ του Πίτερ Τζάκσον για τους Beatles. Tο Petite Maman της Σελίν Σιαμά. Και ό,τι άλλο προκύψει!
Φαίδρα, οι ταινίες μετά τους τίτλους τέλους τι γίνονται στην καλύτερη περίπτωση και τι στην χειρότερη;
Τι ωραία ερώτηση. Μου έφερε στο μυαλό μια αγαπημένη ατάκα από το Limits of Control του Τζάρμους: Λέει ότι οι καλύτερες ταινίες είναι σαν όνειρα που δεν είσαι σίγουρη αν τα έχεις δει ή όχι. Στη χειρότερη περίπτωση υποθέτω ότι δεν τις σκέφτεσαι πια ποτέ ξανά.
