Το καλοκαίρι που μας πέρασε, μία από τις μεγαλύτερες επιτυχίες στο Netflix ήταν η σειρά The Bold Type. H δημιουργός του Sarah Watson το είχε χαρακτηρίσει ως «μια ερωτική επιστολή προς τον φεμινισμό». Είναι όμως κάτι τέτοιο; Μπορούμε να μιλάμε με όρους φεμινιστικούς για μια τηλεοπτική σειρά; Και τι χρειάζεται ένα σενάριο για να διεισδύσει στα βαθιά στρώματα της γυναικείας ενδυνάμωσης, κάνοντας σωστό… ντεμακιγιάζ στα στερεότυπα με τα οποία η πατριαρχία και ο σεξισμός έχουν μακιγιάρει τους γυναικείους χαρακτήρες και, κατ’ επέκταση, όλες τις θηλυκότητες στη ζωή εκτός οθόνης;
Valeria
Το millennial αφήγημα της γυναικείας ενδυνάμωσης
Παρατηρώντας καλύτερα πίσω από τα επεισόδια, αυτό το μακιγιάζ είναι κάτι που το The Bold Type δεν καταφέρνει να αφαιρέσει. Το σενάριο μας αφηγείται τις περιπέτειες μιας παρέας millennials κοριτσιών που δουλεύουν σε ένα γυναικείο περιοδικό υπό τη διεύθυνση μιας δυναμικής γυναίκας, της Jacqueline, η οποία τις προτρέπει και τις υποστηρίζει συνεχώς για θέματα που αφορούν τη γυναικεία ενδυνάμωση. Ένας ρόλος εμπνευσμένος από την Joanna Coles, την αρχισυντάκτρια του περιοδικού Cosmopolitan από το 2012 έως το 2016. Στον πιλότο της σειράς, η Jacqueline χαιρετά σε ένα meeting τους υπαλλήλους της και τα μέλη του διοικητικού συμβουλίου λέγοντας ότι είναι ενθουσιασμένη που βλέπει «πρόσωπα διαφορετικού φύλου, σεξουαλικού προσανατολισμού και καταγωγής».
The Bold Type
Από την πρώτη στιγμή, το The Bold Type προσπάθησε να πείσει για τη συμπερίληψη και τη διατομεακότητά του. Πολλοί το κατηγόρησαν ότι δεν έκανε το ίδιο και πίσω από τις κάμερες. Η σεναριακή του ομάδα στην αρχή απαρτιζόταν στην πλειονότητά της από λευκούς, straight άντρες, κάτι που άλλαξε με το πέρασμα των χρόνων. Πώς θα μπορούσε να αναπτυχθεί, για παράδειγμα, μια ερωτική σχέση ανάμεσα σε μια «περήφανη μουσουλμάνα λεσβία» και σε μια queer μαύρη γυναίκα, αν στην ομάδα δεν υπήρχαν μια μουσουλμάνα, μια queer ή μια μαύρη γυναίκα; Ωστόσο, μπορούμε να του αναγνωρίσουμε ότι καταπιάστηκε με θέματα-ταμπού, όπως το γονίδιο καρκίνου BRCA, η διερεύνηση της γυναικείας σεξουαλικότητας, η πορνογραφία, τα σεξουαλικά νοσήματα, η γονιμότητα, η οπλοκατοχή στην Αμερική, τα κενά στην ιατροφαρμακευτική ασφάλιση των γυναικών. Χρησιμοποίησε τον όρο «λευκό προνόμιο». Μίλησε για body positivity, ταξική συνείδηση, σεξουαλική παρενόχληση. Σχολίασε την πολιτική απέναντι στους πρόσφυγες, οπτικοποίησε τη σπαρακτική συνειδητοποίηση μιας γυναίκας να μη θέλει να γίνει μητέρα. Το αγκάθι πίσω από όλα αυτά ήταν ότι, πολλές φορές, έλειπε το προσωπικό βίωμα.
The Bold Type
Κάπου εκεί έχανε την ευκαιρία να γίνει τολμηρό και να προχωρήσει πιο βαθιά. Στο ένατο επεισόδιο της τρίτης σεζόν, βλέπουμε τη Sutton να υποστηρίζει πως το Instagram δίνει μια ψεύτικη εικόνα της πραγματικότητας, λέγοντας χαρακτηριστικά: «Δεν πρόκειται για την πραγματική ζωή. Μπορεί να είναι δύσκολο, αλλά πρέπει να το θυμάσαι αυτό όταν βλέπεις όλα εκείνα τα όμορφα πρόσωπα και τα αψεγάδιαστα σώματα». Το παράδοξο ήταν ότι αυτά τα λόγια έβγαιναν από ένα αδύνατο κορίτσι, πάντα υπέροχα ντυμένο. Πώς μπορεί να σπάσει το αφήγημα για τα πρότυπα ομορφιάς των social media με αυτή την ανακολουθία;
Το περιτύλιγμα της μόδας
Επίσης, πλέον δεν έχουμε ανάγκη οι γυναίκες να μιλάμε ή να βλέπουμε ένα φεμινιστικό σίριαλ με δόλωμα τη μόδα. Δεν χρειαζόμαστε πια ένα λαμπερό περιτύλιγμα για να μιλήσουμε για την ανάγκη μας για ισότητα. Ο φεμινισμός και η επιτακτική ανάγκη για φυλετική δικαιοσύνη δεν είναι το χάπι που πρέπει να πάρουμε, αλλά επειδή δεν μπορούμε να το καταπιούμε, μας το λιώνουν στην πορτοκαλάδα. Δεν έχουμε πλέον την πολυτέλεια να περιμένουμε αφορμές για να μιλήσουμε για όσα θέλουμε και μας απασχολούν. Πρέπει να σταματήσουμε να θεωρούμε -και εμείς οι ίδιες- τολμηρό ένα σίριαλ που μιλά για όλα τα παραπάνω. Δεν θέλουμε να φτάσουμε στο άλλο άκρο και να πούμε ότι προβάλλει έναν ψεύτικο φεμινισμό. Από την άλλη, όμως, οι γυναίκες είμαστε πλέον απολύτως ικανές για τολμηρό ακτιβισμό και πανέτοιμες να μιλάμε για όλα, χωρίς να έχουμε ανάγκη τέλεια γραφεία, γυάλινα κτίρια, instagramικά σπίτια και μια ντουλάπα με fancy σύνολα. Όχι γιατί όλα αυτά μας κάνουν λιγότερο φεμινίστριες -κάθε άλλο-, αλλά επειδή θέλουμε τα πράγματα να πάνε πολλά βήματα πιο πέρα.
Shrill
Για παράδειγμα, τα κορίτσια στο The Bold Type μιλούσαν για body positivity, αλλά καμία από τις τρεις πρωταγωνίστριες δεν φορούσε πάνω από medium. Από την άλλη, στο Shrill του δικτύου Hulu παρακολουθούμε τη ζωή μιας υπέρβαρης νέας γυναίκας που θέλει να αλλάξει τη ζωή της, αλλά όχι το σώμα της. Η πρωταγωνίστρια Annie, όπως και τα κορίτσια του The Bold Type, δουλεύει σε περιοδικό, της αρέσει το σεξ και φοράει υπέροχα, χαριτωμένα φορέματα. Πολλές φορές έχουν γραφτεί ρόλοι για παχουλές γυναίκες, αλλά πόσες φορές από παχουλές και από γυναίκες; Πώς μπορεί να γράψει κάποιος που φορά small για τον τρόπο που αισθάνεται μια παχουλή γυναίκα σε μια κοινωνία που την κάνει να νιώθει ένοχη ή ελαττωματική ή ανήμπορη να καταφέρει να κάνει δίαιτα. Η Aidy Bryant, δημιουργός και πρωταγωνίστρια του Shrill, τα καταφέρνει περίφημα. Ακόμη και η λέξη «λίπος» ή «χοντρή» δεν χρησιμοποιούνται υποτιμητικά, αλλά όπως το «έχει ξανθά μαλλιά» ή «είναι ψηλή». Η φράση «είναι χοντρή» περιγράφει απλά ένα χαρακτηριστικό, δεν καθορίζει το άτομο.
Shrill
Το άλλο ωραίο που κάνει η γραφή της Bryant είναι ότι αναδεικνύει τη μοναδικότητα της σχέσης που έχει κάθε γυναίκα με το σώμα της και δεν επικεντρώνεται στο αφήγημα της αποδοχής της διαφορετικότητας του σώματος σε σχέση με τα υπόλοιπα. Αυτό μεταφέρει την κουβέντα σε ένα επόμενο επίπεδο. Αν δεν είναι φεμινιστικό μια γυναίκα με παραπάνω κιλά να νιώθει άνεση και να έχει κάνει ειρήνη με το σώμα της, παρά το γεγονός ότι ζει σε έναν κόσμο που σοκάρεται ακόμα από την ευτυχία των χοντρών γυναικών, τότε τι μπορεί να είναι; Πόσες φορές στο παρελθόν έχουμε δει μια παχουλή γυναίκα να περνά από το στάδιο της δειλίας να βγάλει το σουτιέν της κατά τη διάρκεια του σεξ σε εκείνο του να παίρνει την πρωτοβουλία να λάβει την απόλαυση που της αξίζει από έναν άντρα; Ακόμη και η απόφαση της Annie να χαρακτηριστεί «χοντρή» και όχι «γυναίκα με καμπύλες» είναι πραγματικά επαναστατική σε σχέση με ό,τι έχουμε δει στη μικρή, αλλά και στη μεγάλη οθόνη.
May I Destroy You
Zapping… όταν τα κορίτσια πάνε τουαλέτα
Πραγματικά τολμηρή ήταν και η ματιά της Michaela Coel στο May I Destroy You, η οποία μπόρεσε να απεικονίσει το βαρύ τραύμα της σεξουαλικής επίθεσης και της σεξουαλικής παρενόχλησης εις βάρος των γυναικών βάζοντας στο ίδιο τραπέζι με θάρρος όλο το φάσμα της συγκατάθεσης στο σεξ: από τη στιγμή που ένας άντρας αφαιρεί το προφυλακτικό του κατά τη διάρκεια της ερωτικής πράξης χωρίς συγκατάθεση μέχρι και τον βιασμό (πολύ καλά τα κατάφερε σε αυτό και το Unbelievable: Η Ιστορία ενός Βιασμού στο Netflix). Αυτό που κάνει επίσης σημαντικό το πολιτικό, τηλεοπτικό πόνημα της Michaela Coel είναι ότι το έγραψε ως μαύρη γυναίκα, μιλώντας παράλληλα για τα λευκά προνόμια, ακόμα και αν το έκανε ως προνομιούχα η ίδια σε σχέση με άλλες μαύρες γυναίκες. Στο ίδιο σίριαλ είδαμε την Michaela Coel ως Arabella να αφαιρεί το ταμπόν της, να παρατηρεί το αίμα της περιόδου της και να βάζει σερβιέτα. Για τις περισσότερες θηλυκότητες, η έμμηνος ρύση είναι μια συνηθισμένη σωματική λειτουργία.
May I Destroy You
Σκεφτείτε, όμως, έχετε δει ποτέ αυτή την καθημερινότητα να παρουσιάζεται σε σειρά ή ταινία; Το γεγονός ότι αυτή η απεικόνιση θεωρείται ακόμη και σήμερα συγκλονιστική και ριζοσπαστική, λέει πολλά για τον τρόπο με τον οποίο έχουν υπάρξει οι γυναικείοι χαρακτήρες στις οθόνες μας. Το ίδιο έκανε λίγους μήνες μετά και το Ι Ηate Suzie των Lucy Prebble και Billie Piper του Sky Atlantic. Τίποτα φοβερό δηλαδή. Κράτησε απλώς ανοιχτή την πόρτα, δείχνοντας τι συμβαίνει μέσα στις γυναικείες τουαλέτες. Εκεί που τα κορίτσια -σοκ- δεν πάμε μόνο για να πουδράρουμε τη μύτη μας ή για να ανανεώσουμε το κραγιόν μας.
Pen15
Με αυτή την αίσθηση της απλής, χωρίς τυμπανοκρουσίες καταγραφής της γυναικείας φύσης, δημιουργήθηκε και το Pen15 του Hulu με πρωταγωνίστριες δύο έφηβες κολλητές. Πρόκειται για μια μικρή, τηλεοπτική γιορτή του να είσαι κορίτσι, να μεγαλώνεις, να φουσκώνεις, να αλλάζεις. Να ανακαλύπτεις τον πόθο και τον αυνανισμό και να συνειδητοποιείς ότι μπορεί να αποτελέσει και πρόβλημα το γεγονός ότι γεννήθηκες με σάλπιγγες. Αυτή η σειρά είναι γραμμένη από τις ίδιες τις πρωταγωνίστριες και, παράλληλα, υπήρξε και μια τρυφερή επιστολή ενσυναίσθησης προς τις πληγωμένες από την πατριαρχία και τον σεξισμό μητέρες μας.
Κολλητές και φεμινίστριες για πάντα
Επειδή αφορμή γι’ αυτό το κείμενο υπήρξε το The Bold Type, θα επιστρέψουμε στις πρωταγωνίστριές του. Παρά τις αδυναμίες, τις αστοχίες και τις επιδερμικές αναφορές, εμείς καταλαβαίνουμε τα κορίτσια, τον τρόπο που μπερδεύονται προκειμένου να υπάρξουν σε έναν κόσμο ύπουλα σεξιστικό και άδικο γι’ αυτές. Και είμαστε μαζί τους σε αυτό, μόνο που θα θέλαμε και αυτές να ήταν πιο πολύ μαζί μας. Εμείς θα ήμασταν μαζί τους ακόμη και αν δεν ήταν τόσο καλές στη δουλειά τους, ακόμη και αν δεν ήταν τόσο προσεγμένα ντυμένες, γιατί μας αρκεί η φιλία τους. Η αλληλεγγύη, η ελευθερία που έχουν μεταξύ τους να μιλάνε για τα προβλήματά τους και οι στιγμές που η ειλικρίνειά τους είναι αυτή που τις απελευθερώνει. Οι αγκαλιές τους, η αλληλοϋποστήριξή τους, που τις κάνουν πιο δυνατές και πιο ανθεκτικές. Η γυναικεία αλληλεγγύη μπορεί να αποδειχτεί πιο ενδυναμωτική από το κούνημα του δαχτύλου και το στρίμωγμα πολλών, διαφορετικών politically correct όρων για τη γυναικεία ενδυνάμωση σε ένα σενάριο. Αυτή τη σύνδεση αγαπάμε και στη γυναικεία παρέα του ισπανικού Valeria (Netflix), εκτός από τα παλτό τους. Αυτή θαυμάζουμε και στα αυθάδικα κορίτσια που κάνουν skate στους δρόμους της Νέας Υόρκης στο Betty του HBO.
Valeria
Αυτή μας συγκινεί και στο This Way Up της ταλαντούχας και φοβερά αστείας Aisling Bea, που χαϊδεύει με χιούμορ τη σημαντικότητα της αδερφικής αγάπης, με τον ίδιο ακριβώς τρόπο που το κάνει -μεταξύ πολλών άλλων- η Phoebe Waller-Bridge στο Fleabag. Άλλωστε, στην πραγματικότητα, αυτή δεν μας συγκινούσε και στο Sex and the City πολλά χρόνια πριν; Η αγάπη μεταξύ μας και η αναγνώριση του πόσο δύσκολο είναι να είμαστε κορίτσια αποτελούν την πρώτη διεκδίκηση και το πρώτο βήμα για να γίνουμε καλύτερες φεμινίστριες. Έτσι, καθώς υπάρχουμε σε έναν κόσμο που αυτή η δυσκολία διαφέρει για την καθεμία -ανάλογα με την τάξη, τη σεξουαλική προτίμηση, την καταγωγή, τον σωματότυπο, το χρώμα δέρματος-, αυτό που θέλουμε είναι να βλέπουμε, να διαβάζουμε, να ακούμε, να μαθαίνουμε, να συμμεριζόμαστε πολλές και διαφορετικές φωνές. Και από την άλλη, μερικές φορές, μπορεί να χρειαζόμαστε όταν γυρνάμε σπίτι μετά τη δουλειά ή το γυμναστήριο μια τηλεοπτική αγκαλιά από κορίτσια που αγαπιούνται, αλληλοστηρίζονται, βγαίνουν, χορεύουν, πίνουν, φλερτάρουν και, όταν αποχωρίζονται, στέλνουν η μία στην άλλη μηνύματα για να σιγουρευτούν ότι έφτασαν όλες ασφαλείς στο σπίτι.
