Ο αγαπημένος καλλιτέχνης, Φοίβος Δεληβοριάς, πιστός στο ύφος του και συνεπής με τις αρχές του, μέσα από την παράσταση Ταράτσα και τις συναυλίες του δίνει μία ακόμα μάχη με όσα τον ενοχλούν. Και το κάνει πετυχαίνοντας μια απαιτητική ισορροπία μεταξύ δημιουργίας, ευδιάκριτης σάτιρας και ευαισθησίας.
Υπάρχει κάτι χειρότερο για έναν καλλιτέχνη από το να είναι διδακτικός και εκβιαστικός;
Στο δικό μου μυαλό ο καλλιτέχνης είναι κάτι σαν τον Μότσαρτ στο Αμαντέους ή σαν τον Γκουίντο στο 8 ½ του Φελίνι. Ανάλαφρος, άνθρωπος της πράξης, κάτι ανάμεσα στο χυδαίο και στο παιδικό, ενοχλητικός για τον βασιλιά και την αυλή. Και την ίδια στιγμή, είναι συνεχώς βέβαιος ότι δεν θα τα καταφέρει, κωφεύων σε παραινέσεις και ιδεολογικές γραμμές, με το θαύμα να ξεπροβάλλει σαν ηλιοβασίλεμα την ώρα που εκείνος θέλει να το σκάσει απ’ όλους.
Τι άλλο είναι ανεπίτρεπτο για έναν καλλιτέχνη σήμερα, μέσα σε αυτή την εποχή της συντηρητικοποίησης και των αισθητικοποιημένων post στα social media;
Το ότι όλοι λειτουργούν ως λογοκριτές. Από τη μία υπάρχει μια εξουσία που μισεί τη σάτιρα και την κριτική περισσότερο από ποτέ, ελέγχει τα γραφόμενα, παρακολουθεί τα έργα και τα λεγόμενά μας και τιμωρεί τους παραβάτες. Πόσον καιρό έχετε να δείτε σατιρική εκπομπή στην τηλεόραση; Από την άλλη, οι καθημερινοί δέκτες, ανάλογα με το σε ποια ορθοδοξία ανήκουν, θέλουν κι αυτοί να δουν αν είσαι ορθός και νοικοκυρεμένος. Κι έτσι, οι δημιουργοί έχουν δώσει τη θέση τους στους δημιουργούς περιεχομένου και οι πιο trash από αυτούς είναι βασιλιάδες. Η εξουσία σπεύδει να τους κάνει follow.
Έχουμε ακόμα την πολυτέλεια να πέφτουμε από τα σύννεφα κάθε φορά που συμβαίνει ένα δεινό; Μια γυναικοκτονία, ένας πόλεμος, μια νίκη της alt right…
ΠΟΥΚΑΜΙΣΟ ΚΑΙ ΤΖΗΝ ΠΑΝΤΕΛΟΝΙ, ΟΛΑ POLO RALPH LAUREN, POLO RALPH LAUREN BOUTIQUE.
Ποια σύννεφα; Ας ακούσει κανείς τους στίχους των τραγουδιών που τρεντάρουν. Μικροί «σημαδεμένοι» ψάλλουν χαρούμενοι το μιούζικαλ του ντίλερ και του νταβατζή. Δεν το λέω ηθικολογικά, μου αρέσει ο καθένας να λέει ό,τι θέλει. Λέω πως ό,τι οδηγεί στη γυναικοκτονία ή στην ακροδεξιά είναι ο κοινότοπος λόγος, ο κυριαρχικός. Και από πάνω, οι διανοούμενοι και οι πολιτικοί σοκάρονται μόνο με την Ολυμπιάδα του Παρισιού ή με μια λέξη σε παλιό μυθιστόρημα της Άγκαθα Κρίστι που πρέπει να απαλειφθεί.
Μοιάζουμε ή είμαστε ακινητοποιημένοι μπροστά στον σκληρό ύστερο καπιταλισμό; Τι θα μας κινητοποιούσε;
Κάτι που δεν θα ήταν απλώς ευχολόγιο. Τον λαϊκισμό τον πληρώσαμε, ήταν απλώς φωνακλάς και, τελικά έκανε το κακό πανίσχυρο. Εγώ ελπίζω σε ένα είδος ανθρώπου που θα απεχθάνεται τον Πούτιν, τον Τραμπ και τον Νετανιάχου εξίσου. Εδώ απλώς επιλέγει ο καθένας τον σφαγέα που του ταιριάζει περισσότερο. Και από δίπλα, ένας υποκριτικός νεοφιλελευθερισμός που κάνει αβίωτη τη ζωή του απλού ανθρώπου και οδεύει στο χρυσό βουνό επί των πτωμάτων μας. Δεν έχω, πάντως, αμφιβολία πως θα βρούμε -πάλι, όπως και σε άλλες τερατώδεις εποχές της Ιστορίας- τον τρόπο να ξαναπάρουμε τη ζωή που μας ανήκει.
Από όλα όσα συμβαίνουν γύρω μας, για ποιο ανησυχείτε περισσότερο;
Για το ότι οι εκχωρήσεις των δημοκρατικών όπλων μας γίνονται με απόλυτη αδιαφορία εκ μέρους μας. Παραδώσαμε τη σάτιρα, την ερευνητική δημοσιογραφία, την απεργία, την ειρηνική διαδήλωση, το ωράριο, το ενοίκιο, την τιμή του προϊόντος, σαν να μην είχαμε παλέψει γι’ αυτά αιώνες. Αυτή η άνευ όρων παράδοσή μας θα οδηγήσει τον κόσμο στα άκρα. Τα σύννεφα από τα οποία θα πέσουμε, τα φτιάξαμε εμείς οι ίδιοι.
Μήπως συνοψίζονται όλα στη λέξη «βία»; Από τη βία της εξουσίας και της οικονομίας μέχρι την έμφυλη και την ταξική;
Η πάνω βία δημιουργεί την κάτω. Το ξεχάσαμε κι αυτό. Καλή μας τύχη! Ας ποστάρουμε υπέρ του ενός ή του άλλου σφαγέα. Το μόνο που κάνουμε είναι να καλούμε το αίμα προς τα δω.
Ωστόσο, εσάς τι σας καθησυχάζει; Τι σας απαλύνει; Τα τραγούδια σας θέλετε να είναι απαλά; Καθησυχαστικά;
Άλλο απαλός, άλλο καθησυχαστικός. Το δεύτερο το σιχαίνομαι. Τα τραγούδια μου θέλω να είναι αληθινά, να υπηρετούν μια βαθιά στιγμή και τίποτα παραπάνω. Ανάλαφρα σαν μαχαιριά, βαριά κι ασήκωτα σαν ερωτευμένος. Από την άλλη, το θέμα δεν είναι να αισθανθεί ο κόσμος τύψεις, τη στιγμή που το ίδιο το τέρας δρα ανενόχλητο. Το κοινό, αν θέλει να βρει την έξοδο απ’ όλα αυτά, πρέπει να βρει τον συνδυασμό ανάμεσα στην απαισιοδοξία που δίνει η αληθινή γνώση και στην ελευθερία που δίνει η βαθιά θέληση. Στο ποσοστό που μια οποιαδήποτε παράσταση πετυχαίνει, αυτό τον συνδυασμό πρέπει να πετυχαίνει. Ούτε καθησυχασμό ούτε τύψεις.
Το να είναι η τέχνη ενοχλητική αρκεί; Εσείς νιώθετε ενοχλητικός; Έχετε γίνει; Το επιδιώξατε;
Ξέρω ότι έχω ενοχλήσει κάποιες φορές. Αν το ψάξετε θα βρείτε ποιους και γιατί. Δεν το επιδιώκω, βγαίνει από τα ίδια τα πράγματα που φτιάχνουμε, αν θέλουν αυτά να είναι έντιμα. Φυσικά, δεν μου αρκεί να ενοχλώ. Θέλω κάτι άλλο. Να σπρώξω μαζί με έναν ιδανικό ακροατή τα πράγματα προς την ελευθερία.
Παραδοσιακά, τα κινήματα (καλλιτεχνικά, κοινωνικά) ξεκινούν από τους νέους. Από νέους που στο παρελθόν τα έκαναν όλα διαφορετικά σε σχέση με τους μεγάλους. Νιώθετε ότι τώρα το mainstream, έτσι όπως μεταβολίζει τα πάντα μέσα από τα social media, έχει σβήσει τα ρήγματα ανάμεσα στις γενιές που ανοίγουν τους δρόμους για αντίδραση και για νέα πράγματα;
Μια χαρά αντιδρούν και τώρα οι νέοι. Και τη γλώσσα αλλάζουν και τον έρωτα αλλάζουν και εκνευριστικοί για τους μεγάλους γίνονται. Δείτε τους ενοχλημένους συνομήλικούς μου όταν γίνεται λόγος π.χ. για την πατριαρχία. Θέλουν όλοι να υπερασπιστούν έναν καημένο μακαρίτη μπαμπά και, μες στην παραζάλη τους, εκχωρούν τα σκήπτρα και την ωραία ζωή στους νέους.
ΜΠΟΥΦΆΝ ΚΑΙ ΠΟΥΚΑΜΙΣΟ, ΟΛΑ ZARA. ΤΖΗΝ ΠΑΝΤΕΛΟΝΙ, POLO RALPH LAUREN, POLO RALPH LAUREN BOUTIQUE.
Η τέχνη μπορεί να «ακινδυνοποιεί»;
Ναι. Αλλά αυτή η τέχνη ξεχνιέται.
Τι ωραίο συμβαίνει στη μουσική εκεί έξω;
Το «Παιδί-Τραύμα», ας πούμε. Είναι και ο λόγος που τον κάλεσα στην Τεχνόπολη στις 10 Σεπτεμβρίου. Να ανοίξει το live και να συμπράξουμε. Είναι ποιητής, είναι μουσικός, δεν χωράει ακριβώς σε είδη. Δεν είναι ο μόνος, αλλά ας είναι ένα εξαίρετο παράδειγμα.
Η Ταράτσα φέτος με τι καταπιάνεται; Τι «θέα» έχει;
Έχει έναν φοβερό κωμικό θίασο. Τον Θανάση Αλευρά, φυσικά, τη σπουδαία Γαλήνη Χατζηπασχάλη, τη Ρένα Μόρφη σε ρόλο-έκπληξη, τον Περικλή Σιούντα. Έχει «θέα» τα υπέροχα σκηνικά και τα κοστούμια του Πάρη Μέξη. Είναι αλογόκριτη, σατιρική, φαντασμαγορική και έτοιμη -στο τρίτο μέρος της- να υποδεχτεί έναν συνάδελφο με διάθεση να τσαλακωθεί, κωμικά και ποιητικά. Κάθε βδομάδα είναι μια άλλη παράσταση, αναλόγως της επικαιρότητας και του καλεσμένου γράφουμε και προβάρουμε νέα νούμερα. Έτσι έκαναν οι θίασοι μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο και έκαναν πολύ καλά, όπως διαπιστώνουμε. Κάθε βδομάδα τρακ, κάθε βδομάδα λούσιμο στο σήμερα.
Τι διαφορά έχει η Ταράτσα με τα live; Η εποχή Ταράτσα τι σημαίνει για εσάς;
Η Ταράτσα είναι μουσικό θέατρο, η μουσική υπηρετεί τον λόγο. Οι συναυλίες μου είναι μουσική με λίγα, υποστηρικτικά λόγια.
Οι ιστορίες των τραγουδιών σας στο πέρασμα του χρόνου τι παθαίνουν;
Αλλάζουν, γίνονται επιτέλους ψέματα.
Αν υποθέσουμε ότι μας χαρακτηρίζει ο τρόπος που κάνουμε τα πράγματα κάθε φορά και όχι το αποτέλεσμα, ποιες είναι οι δικές σας τροπικότητες;
Θέλω, όπως σας είπα, να εμβαθύνω σε μια στιγμή. Τόσος χρόνος, μια στιγμούλα μου χρειάζεται. Απλώς κάθομαι εκεί για όσο καιρό μου επιτραπεί.
Με την εξουσία ποιος είναι ο τρόπος σας;
Κοροϊδευτικός. Και επιθετικός. Δεν ξεχνώ ποτέ πως κανονικά θα έπρεπε να δουλεύει για εμάς. Σπανιότατα το κάνει. Σιχαίνομαι όσο τίποτα τους κόλακές της.
Το άλμπουμ ANIME, η Ταράτσα, τα Νούμερα… Υπάρχει κάποια νέα ιδέα που επεξεργάζεστε αυτό τον καιρό;
Ναι, αλλά είμαι στη διαδικασία, οπότε δεν θα ήθελα να μιλήσω πριν γίνει πράξη.
ΚΟΣΤΟΎΜΙ, POLO RALPH LAUREN, POLO RALPH LAUREN BOUTIQUE. ΠΟΥΚΑΜΙΣΟ, ZARA
Η Αθήνα στα τραγούδια, αλλά και στις εμφανίσεις σας είναι παρούσα με τον έναν ή με τον άλλο τρόπο.
Τη λατρεύω. Άλλωστε ποτέ δεν αγαπούσα την Αθήνα επειδή είναι η πιο όμορφη, η πιο καλή. Απλώς, οι ιδιαιτερότητές της ταιριάζουν με τις δικές μου.
Φέτος, επίσης, συμπληρώνονται 50 χρόνια από την αποκατάσταση της δημοκρατίας και 80 χρόνια από την απελευθέρωση της ελληνικής πρωτεύουσας από τη ναζιστική κατοχή. Με αφορμή τη διπλή επέτειο, ο Δήμος Αθηναίων διοργανώνει εκδηλώσεις με τίτλο «1974 & 1944: Η Αθήνα γιορτάζει την ελευθερία της», στις οποίες θα συμμετέχετε. Γιορτάζει η Αθήνα την ελευθερία της άραγε σήμερα; Ποια είναι η σχέση της με την ελευθερία και τη δημοκρατία;
Είναι κοιμισμένη. Εκχωρεί τα πράγματα που την έκαναν ιδιαίτερη σε μια αμφίβολη ανάπτυξη. Αλλά, αυτό δεν κάνει και ο μέσος άνθρωπος; Και μετά ξυπνάει μόνος κι έρημος στο άδειο σούπερ μάρκετ.
Είναι ζητούμενο για εσάς να είστε συνεπής; Είναι η συνέπεια ένα ταλέντο σήμερα, τόσο κοινωνικά όσο και καλλιτεχνικά;
Κάθε άνθρωπος έχει μια αποστολή. Κάτι που έχει να κάνει με τη δική του αίσθηση της ουτοπίας. Καλύτερα να γκρεμοτσακιστείς συνεπής στην αναζήτησή της, παρά να γίνεις νερόβραστος ακόλουθος της μιας ή της άλλης μόδας. Ε, όλα αυτά, θέλουν να είσαι συνεπής. Και δεν αρκεί το ταλέντο γι’ αυτό, χρειάζεται εξοντωτικά πολλή δουλειά.
Info: Ο Φοίβος Δεληβοριάς θα εμφανιστεί στις 10/9 στην Τεχνόπολη.
ΦΩΤΟΓΡΑΦOΣ: ΓΙΩΡΓΟΣ ΚΑΤΣΑΝΑΚΗΣ/10ΑΜ
STYLING: ΒΙΒΙΑΝ ΡΟΥΒΕΛΑ
GROOMING: ΠΩΛΙΝΑ ΜΑΛΛΙΟΤΑΚΗ
