Μετά τον βίαιο θάνατο του 46χρονου Αφροαμερικανού Τζορτζ Φλόιντ, όλος ο πλανήτης παρακολουθεί τις ταραχές που ξέσπασαν ως αντίδραση στον ρατσισμό, τις διακρίσεις και τη βία που υφίστανται οι μειονότητες σε όλο τον κόσμο. Στα βιβλία που ακολουθούν, όπως άλλωστε βλέπουμε να συμβαίνει και στην πραγματικότητα, μια σπίθα αρκεί για να πυροδοτήσει μια μεγάλη κοινωνική έκρηξη.
«Τίποτε δεν χάνεται» της Cloe Mehdi, εκδ. Πόλις
Είναι αδιαμφισβήτητα το βιβλίο του φετινού καλοκαιριού. Το έργο της συγγραφέα από τη Λυών κυκλοφόρησε στη χώρα μας ακριβώς πάνω στο μάτι του κυκλώνα που προκάλεσαν τα γεγονότα στη Μινεάπολη των ΗΠΑ. Μιλώντας για ένα αντίστοιχο περιστατικό κατάχρησης εξουσίας, έχει συζητηθεί πολύ στα social media. Σε μια μικρή πόλη ένας αστυνομικός σκοτώνει έναν δεκαπεντάχρονο ισλαμιστή κατά τη διάρκεια ενός ελέγχου ταυτότητας. Η κοινότητα ζητά δικαιοσύνη και η κατάσταση ξεφεύγει από τον έλεγχο. Ένα δυνατό noir μυθιστόρημα με κοινωνικό και πολιτικό χαρακτήρα και πολύ εντυπωσιακό εξώφυλλο.
«Ο πουλημένος» του Πωλ Μπέιτι, εκδ. Καστανιώτη
Το μυθιστόρημα που βραβεύθηκε με Booker το 2016 είναι ένα αριστοφανικό καυστικό σχόλιο για τον υπόγειο ρατσισμό που επιβιώνει στη σύγχρονη Αμερική. Ένας Αφροαμερικανός που ζει σε ένα αγροτικό γκέτο γίνεται το πειραματόζωο του εκκεντρικού πατέρα του, ο οποίος κάνει μια αμφιλεγόμενη ψυχολογική μελέτη για τις φυλετικές διακρίσεις. Όταν ο πατέρας σκοτώνεται από αστυνομικούς, πιεσμένος από τα έξοδα ο γιος επαναφέρει στο κτήμα του τη δουλεία και ξεσηκώνει θύελλες. Όπως αναφέρει το περιοδικό The New Yorker, πρόκειται για «μια απίστευτη σάτιρα για τη φυλετική ταυτότητα στην Αμερική… Ο Πουλημένος συνδυάζει τη ζωηρή κωμωδία και τη δριμεία κοινωνική κριτική, αλλά το πλέον εντυπωσιακό προτέρημα του βιβλίου είναι η ολοζώντανη ανθρωπιά των χαρακτήρων του».
«Ο λευκός ποταμός φλέγεται» του John Verdon, εκδ. Διόπτρα
Στην επέτειο της δολοφονίας ενός μαύρου αυτοκινητιστή από αστυνομικούς, το Γουάιτ Ρίβερ μετατρέπεται σε πεδίο μάχης. Μέσα σε ένα τεταμένο κλίμα με διαδηλώσεις, εμπρησμούς, λεηλασίες καταστημάτων και οδομαχίες, ένας ντετέκτιβ αναλαμβάνει να ερευνήσει την επίμαχη υπόθεση δολοφονίας. Μια σειρά από νέους φόνους που μοιάζουν με βεντέτα δημιουργούν χάος. Η έρευνά του ντετέκτιβ παγώνει, αλλά ο ίδιος αρνείται να παραιτηθεί από την υπόθεση και, undercover, προσπαθεί να βγάλει άκρη σε μια ιστορία που αποδεικνύεται πιο βαθιά από όσο φαίνεται.
«Little scarlet» του Walter Mosley, εκδ. Πόλις
Ένα σπουδαίο noir μυθιστόρημα που αφηγείται με καταιγιστικό τρόπο τις εξεγέρσεις των κατοίκων στο γκέτο του Γουότς στο Λος Άντζελες, το 1965. Ένας νεαρός λευκός άντρας λιντσάρεται στον δρόμο και για να σωθεί βρίσκει καταφύγιο στο σπίτι μιας όμορφης, μαύρης κοκκινομάλλας με το ψευδώνυμο Λιτλ Σκάρλετ. Όταν η γυναίκα βρίσκεται άγρια δολοφονημένη, ο λευκός άντρας κατηγορείται και ένα νέο κύμα βίας ξεσπά. Την υπόθεση αναλαμβάνει ένας μαύρος ντετέκτιβ, αφού μόνο εκείνος μπορεί να έχει άνεση κινήσεων μέσα στο γκέτο και να διαλευκάνει την υπόθεση.
«Αποστείρωση» του Antoine Chainas. εκδ. Άγρα
Κλειστοί, υπερπολυτελείς οικισμοί σαν φρούρια, με ηλεκτροφόρα σύρματα και κάμερες παντού, που προστατεύονται από ιδιωτικές εταιρείες φύλαξης. Βορειοαφρικανοί μετανάστες που ασφυκτιούν από την ανεργία σε γκέτο με υψηλή εγκληματικότητα. Συμμορίες που παρενοχλούν διερχόμενα αυτοκίνητα στους δρόμους. Διεφθαρμένοι πολιτικοί, αστυνομικοί που φλερτάρουν με την ακροδεξιά, αδηφάγα μίντια που ρίχνουν λάδι στη φωτιά και ένας ελεύθερος σκοπευτής που εκτελεί εν ψυχρώ τα βράδια μαγκρεμπίνους στα εθνικά οδικά δίκτυα. Αυτή είναι η Γαλλία του Antoine Chainas σε αυτό το δυνατό μυθιστόρημα, το οποίο απέσπασε το 2014 το Μεγάλο Βραβείο Γαλλικής Αστυνομικής Λογοτεχνίας. Ένα συναρπαστικό θρίλερ που διαβάζεται απνευστί.
«Aόρατος άνθρωπος» του Ραλφ Έλισον, εκδ. Κέδρος
Ένα σπουδαίο μυθιστόρημα για τις φυλετικές διακρίσεις. Κυκλοφόρησε στην Αμερική του ’50, σε μια μεταβατική εποχή, όταν η αμερικανική κοινωνία ταλανιζόταν από ρατσιστικές αντιλήψεις, μιάμιση δεκαετία σχεδόν πριν από τις μεγάλες εξεγέρσεις, κατά τις οποίες ο Μάρτιν Λούθερ Κινγκ έγραψε Ιστορία. Ο ήρωας του Έλισον είναι αόρατος, απλά επειδή, όπως ο ίδιος εξηγεί, «οι άνθρωποι αρνούνται να με δουν». Πρόκειται για έναν νεαρό Αφροαμερικανό που ζει στον αμερικανικό Νότο και τη δεκαετία του 1920 κερδίζει σε έναν αγώνα μποξ μια υποτροφία για το κολέγιο. Όταν αποβάλλεται από τη σχολή, θα αναζητήσει την τύχη του στη Νέα Υόρκη όπου θα ζήσει σαν αόρατος, αφού, επί της ουσίας, ο ρατσισμός αυτό κάνει: στερεί με βία από τα θύματά του το οξυγόνο, την ίδια τους την ύπαρξη και στο τέλος τα οδηγεί σε μια καταπιεσμένη, σιωπηλή ζωή μέσα στην αφάνεια. Όπως επεσήμανε ο επιμελητής του βιβλίου, John F. Callahan, «με εντυπωσιακή ευρηματικότητα, ο Έλισον επινόησε τον απόλυτο συμβολισμό για την ξεχωριστή και, ωστόσο, την ίδια στιγμή κοινή κατάσταση των Αφροαμερικανών, των Αμερικανών και γενικότερα του ανθρώπου του εικοστού αιώνα».
«Υπόγειος σιδηρόδρομος» του Κόλσον Γουαϊτχεντ, εκδ. Ψυχογιός
Πώς είναι ζεις περιθωριοποιημένος ακόμη και μέσα στο περιθώριο; Η νεαρή Κόρα, ένα πλάσμα ιδιαίτερο και γι’ αυτό στοχοποιημένο, είναι απόκληρη ακόμη και μέσα στην κοινότητα των σκλάβων σε μια βαμβακοφυτεία στην Τζόρτζια. Όταν ένας άντρας της μιλά για τον Υπόγειο Σιδηρόδρομο -ένα μυστικό δίκτυο ανθρώπων που βοηθούσε τους σκλάβους να απελευθερωθούν-, την πείθει να δραπετεύσει μαζί του. Σύντομα οι φυγάδες καταδιώκονται και ο εφιάλτης τους ξεκινά. Το μυθιστόρημα κέρδισε το βραβείο Πούλιτζερ το 2017.
«Το κουαρτέτο του Χάρλεμ» του James Baldwin, εκδ. Πόλις
Με φόντο τα ταραγμένα χρόνια του ’60, όταν οι μαύροι εξεγέρθηκαν στις ΗΠΑ διεκδικώντας ισότητα, πολιτικά δικαιώματα και το τέλος των φυλετικών διακρίσεων, o μουσικός της soul Άρθουρ Μοντάνα βρίσκεται νεκρός στο Λονδίνο. Ο αδερφός του αφηγείται την ιστορία του: μαζί με τρεις ακόμη μαύρους μουσικούς ξεκίνησαν από το Χάρλεμ του ’40 για να κατακτήσουν με τα γκόσπελ τους τον κόσμο. Περιπλανήθηκαν στη Νέα Υόρκη, το Παρίσι, τον αμερικανικό Νότο, την Αφρική και την Κορέα, βιώνοντας τη μαγεία του έρωτα και της φιλίας, αλλά και τη σκληρότητα του ρατσισμού.
«Αγαπημένη» της Toni Morrison, εκδ. Παπαδόπουλος
Η νομπελίστρια συγγραφέας, που έφυγε από τη ζωή τον Αύγουστο του 2019, άφησε πίσω της ένα σπουδαίο έργο. Με τα βιβλία της φώτισε την πιο σκοτεινή πλευρά της Αμερικής, η οποία, όπως παρακολουθούμε με τη δολοφονία του Φλόιντ, ακόμη και σήμερα είναι παρούσα. Σε αυτό το μυθιστόρημα, η Μόρισον αφηγείται την ιστορία της Σιθ, μιας σκλάβας από τον αμερικανικό Νότο που παλεύει χρόνια για την ελευθερία της, αλλά την κατατρέχουν ο τρόμος και η βία που έζησε στα χρόνια της δουλείας της. Η Σιθ είναι μια τραγική μάνα που ξέρει ότι μόνο ο θάνατος μπορεί να σώσει το μωρό της από τη μοίρα της σκλαβιάς.
«Ξέρω γιατί κελαηδάει το πουλί στο κλουβί» της Μάγια Αγγέλου, εκδ. Πατάκη
Ένα αυτοβιογραφικό βιβλίο από μια λαμπρή γυναίκα που βίωσε τη φρίκη του βιασμού στην παιδική της ηλικία, αλλά πάνω απ’ όλα είναι η ιστορία ενός αξιοθαύμαστου πλάσματος που είχε μέσα του την ελευθερία και δεν σταμάτησε να αγωνίζεται μέχρι να την κατακτήσει. Η Μάγια Αγγέλου έσπασε την πόρτα στο κελί του ρατσισμού και των φυλετικών διακρίσεων και, με όχημά της την αγάπη για τις λέξεις, έχτισε έναν νέο, πιο δίκαιο κόσμο για την ίδια, αλλά και για τους εκατομμύρια ανθρώπους που ενέπνευσε. Μέχρι τον θάνατό της το 2014, δεν έπαψε στιγμή να αγωνίζεται για τα δικαιώματα των μαύρων.
