Είχατε σαν πρόθεση σας να καθρεφτίσετε την κλειστή κοινωνία ενός μεσογειακού νησιού με όλη την Ευρώπη;
Με ενδιαφέρει πως ένα μικρό νησί στην καρδιά των Κυκλάδων καταφέρνει σήμερα να καθρεφτίσει τον πολιτισμό, τα σύμβολα, την ρίζα και το βάθος του ευρωπαϊκού πολιτισμού. Εστιάζω κυρίως στο ανθρώπινο μέτρο σε αντίστιξη με το μεγάλο και το άπιαστο στο οποίο συχνά παγιδευόμαστε στις μέρες μας. Οι μικροί λευκοί κύβοι, τα σπίτια στο Αιγαίο, η απλότητα, η καθαρότητα και το απτό εξακολουθούν να είναι ο χαμένος παράδεισος και η απάντηση ίσως στο μεγάλο, την πολυπλοκότητα και την ασάφεια που προτείνει ένα μεγάλο εμπορικό ή οικονομικό κέντρο στην καρδιά της Ευρώπης. Με ενδιαφέρει η συνύπαρξη αυτών των δύο πόλων, μιας μικρής κοινωνίας της Μεσογείου με την πολυπολιτισμική Ευρώπη που ενίοτε μας αγκαλιάζει ή μας σφιχταγκαλιάζει σε βαθμό συντριβής. «Η νόσος του μικρού θεού» είναι ένα αστυνομικό μυθιστόρημα και ταυτόχρονα ένα κοινωνικό ψυχογράφημα του τόπου στον οποίο χανόμαστε και ξαναβρισκόμαστε κι αυτός ο χαμένος παράδεισος κουβαλάει πάντοτε το μυστήριο του εσωτερικού μας βυθού. Είναι εκεί που όλα ξεκινούν και μ’ έναν τρόπο καταλήγουν. Οι Κυκλάδες συνοψίζουν το μυστήριο αυτού του κύκλου.
Θεωρείτε ότι η Ευρώπη είναι μια μεγάλη κλειστή κοινωνία;
Θεωρώ ότι το μέγεθος έχει να κάνει κυρίως με ποιοτικά χαρακτηριστικά. Στον βαθμό που μιλάμε για την Ευρώπη που εστιάζει στα ανθρωπιστικά ιδεώδη, στον πολιτισμό και στην προστασία των αδυνάμων, τότε μπορούμε να δούμε ακόμη τις εκλάμψεις ενός μεγάλου μεγέθους. Όσο όμως εστιάζουμε στο αυστηρά τεχνοκρατικό, το οικονομικό που ούτως ή άλλως αποτελεί πυλώνα αυτής της ένωσης, βάζοντας στην άκρη τα υπόλοιπα μεγέθη, τότε βλέπουμε όντως να ανθίζουν τα χαρακτηριστικά και οι παθογένειες μιας μικρής ή μάλλον μιας κοντόφθαλμης ομάδας που εκφράζεται από αντίστοιχες κοντόφθαλμες πολιτικές και απόψεις.
Ο Αστυνόμος Χάρης Κόκκινος είναι τρυφερός. Τον έχετε στο μυαλό σας έτσι; Τρυφερό και ανθρώπινο;
Με ενδιαφέρει να σκύβω πάνω από όλους τους ήρωές μου με τρυφερότητα, σε βαθμό συγκίνησης. Η ανθρωπογεωγραφία κάθε μυθιστορήματος και η πολυπλοκότητα ή οι αντιφάσεις της έρχονται στο προσκήνιο με αφορμή την εξιχνίαση ενός εγκλήματος που έχει ως στόχο να φωτίσει την κοινωνία στο σύνολό της. Με ενδιαφέρει η ρευστότητα των χαρακτήρων, το βάθος και οι δοκιμασίες που εξετάζουν τα όρια και τον τρόπο σκέψης τους. Με αυτή την έννοια ο Χάρης Κόκκινος ο οποίος είναι και ο χαρακτήρας που επανέρχεται στα βιβλία μου διαθέτει την απαραίτητη πολυπλοκότητα, την τρυφερότητα, αλλά και τη συγκίνηση που μας γεννάει ο άνθρωπος που δοκιμάζεται, που πέφτει και ξανασηκώνεται. Ο Χάρης Κόκκινος είναι ένας καθρέφτης της κοινωνίας που τον περιβάλλει και ταυτόχρονα μια ανασύσταση των δικών μου ψυχικών θραυσμάτων και προβληματισμών. Με αυτή την έννοια είναι ανθρώπινος, πολύ ανθρώπινος και επαρκώς ρευστός ώστε να έχει ουσία και βάθος η επαναφορά του από ιστορία σε ιστορία.
Αν γινόταν τηλεοπτικός χαρακτήρας ή κινηματογραφικός ποιον ηθοποιό φαντάζεστε στα ρούχα του;
Μάλλον αυτό θα χρειαστεί να το φανταστεί ο σκηνοθέτης του, αν και εφόσον συναντηθούν κάπως οι απόψεις και η αισθητική μας. Για εμένα σε κάθε περίπτωση ο Χάρης Κόκκινος θα έχει πάντοτε την ιδιαίτερη αύρα και το βάθος που θα του επιτρέπει να είναι επαρκώς γοητευτικός ώστε να κλείνουμε ραντεβού από βιβλίο σε βιβλίο σαν να ήταν η πρώτη μας φορά. Κάθε φορά ξαναγνωριζόμαστε κι αυτό δεν μου επιτρέπει να τον παγιώσω σε έναν συγκεκριμένο πρόσωπο, σχήμα που θα ήταν κάποιος ηθοποιός.
Ο κορωνοϊός είναι η νόσος ενός μικρού ή μεγάλου “θεού”; Και αν ναι, ποιου; Πώς θα τον περιγράφατε;
Θα έλεγα ότι η φύση έρχεται κάθε τόσο να μας υπενθυμίσει ότι δεν είμαστε άτρωτοι και ότι αποτελούμε το τμήμα μιας αλυσίδας, μιας συνέχειας. Ο κορωνοϊός και το απότομο φρένο που αναγκαστήκαμε να τραβήξουμε στην καθημερινότητά μας με τις αλυσιδωτές αντιδράσεις που αυτό θα φέρει στο άμεσο και το απώτερο μέλλον είναι απλώς μια υπενθύμιση της θνητότητας του μικρού θεού που κουβαλάμε μέσα μας και που νομίζουμε ότι είμαστε. Είμαστε όμως απλώς ένας μικρός κρίκος σε μια μεγάλη αλυσίδα. Σημαντικοί και ασήμαντοι ταυτόχρονα. Δυνατοί και αδύναμοι. Για κάποιο λόγο έχουν συνδεθεί μέσα μου δύο φοβερά συμβάντα του προηγούμενου διαστήματος. Τα δισεκατομμύρια ζώα που κάηκαν στις φωτιές στην Αυστραλία και η πανδημία που σαρώνει τώρα τον πλανήτη. Ένας κύκλος σε αυτό το ταξίδι του χαμού που έφερε τα ζώα να περπατούν στις πλατείες μας, όσο εμείς παραμέναμε κλεισμένοι.
Τα μυστικά είναι πάντα αυτά που κάνουν τη δαντέλα της μυθοπλασίας πιο ζωηρή;
Λένε ότι έχουμε μια δημόσια, μια ιδιωτική και μια μυστική ζωή. Με αυτή την έννοια, θα έλεγα ότι η μυστική ζωή μας και το βάθος της που έρχεται στο φως κυρίως μέσα από την τέχνη είναι μάλλον η πιο ενδιαφέρουσα πτυχή της μυθοπλασίας. Γράφοντας επιχειρούμε να ρίξουμε φως μεταξύ άλλων σε αυτό που κρατιέται στο σκοτάδι στην καθημερινότητά μας, επομένως ο φακός της τέχνης που εστιάζει σε αυτή την μυστική ζωή και την συναισθηματική μας πολυπλοκότητα είναι κεντρικό ζητούμενο στις αφηγήσεις και όχι απλώς στοιχείο που ζωηρεύει τη μυθοπλασία. Είναι μάλλον ο πυρήνας που εκρήγνυται σε κάθε αφήγηση για να δώσει λόγο ύπαρξης στη μυθοπλασία φωτίζοντας τον εσωτερικό βυθό μας, τα αδιέξοδα, τις μικρές και τις μεγάλες αποτυχίες και τις νίκες μας στη μάχη που θέλει διαρκώς να παλεύουμε για να έρθουμε πιο κοντά στον ίδιο τον εαυτό μας. Φανταστείτε μια πόρτα. Η αναζήτηση του μυστικού είναι σαν να ψάχνεις να βρεις το κλειδί που θα σου την ανοίξει.
Σε ένα απόσπασμα από το βιβλίο μας γράφετε για τις λέξεις. « Γι’ αυτό υπακούν σε συγκεκριμένους κανόνες, οι λέξεις είναι υπάκουες ακόμα και στην ποίηση, όμως σπανίως καταφέρνουν να περιγράψουν την πραγματικότητα. Είναι μια άσκηση υποταγής τελικά, η δουλειά με τις λέξεις είναι μόνο μια απόπειρα να υποτάξει και να υποταχθεί κανείς στο χάος, στην πολυπλοκότητα κι αυτό που επιπόλαια βαφτίζεται πραγματικότητα. Κάθε κεφάλι όμως γεννάει άλλο σχήμα, κι έτσι ακόμη και να πάρει κανείς μαζί όλα τα σχήματα από τις υπάκουες λέξεις που γεννούν τα ανυπάκουα κεφάλια μετά από κάθε συμβάν, δεν θα καταφέρει ποτέ να ανασυνθέσει την πραγματικότητα. Ίσως μόνο κάποια θραύσματά της».
Δεν εμπεριέχει μια ματαιότητα η αναζήτηση των σωστών λέξεων; Είναι και αυτό μια από τις πιο εκστατικές αναζητήσεις μας;
Οι λέξεις και η αναζήτηση νοήματος μέσω των λέξεων είναι ένα αχαρτογράφητο πέλαγος στο οποίο ρίχνεται ο καθένας ανάλογα με τη διάθεση και τις αντοχές του. Ο προορισμός σε κάθε περίπτωση έχει μια σημασία, αλλά είναι η παιγνιώδης διάσταση αυτού του ταξιδιού που του δίνει νόημα. Λάθος και σωστό σε αυτό το ταξίδι δεν υπάρχει. Μάλιστα είναι το λάθος στο προηγούμενο σωστό που συνήθως γεννάει την τέχνη ή την πηγαίνει ένα βήμα παραπέρα. Άρα, δεν υπάρχουν σωστές λέξεις, υπάρχει ένα ατελείωτο, ένα γοητευτικό παιχνίδι μαζί τους κι αυτό είναι αρκετό για να δικαιολογείται το ταξίδι που ενίοτε καθίσταται εκστατικό. Θυμάμαι πάντοτε πως με κάνουν να νιώθω οι λέξεις, ακόμη κι όταν ξεχνιούνται και όταν οι λεπτομέρειες μιας αφήγησης σβήνουν, όπως συμβαίνει και με τους ανθρώπους. Μπορεί να ξεχάσεις τι σου είπαν, αλλά δεν θα ξεχάσεις ποτέ όσα σε έκαναν να νιώσεις.
Είναι αυτή η αναζήτηση μια από τις βασικές προϋποθέσεις της επικοινωνίας;
Ο λόγος είναι ο άνθρωπος. Το στυλ του λόγου είναι ομοίως ο άνθρωπος. Η μοναδικότητα του λόγου, προκύπτει από την μοναδικότητα του εαυτού και με αυτή την έννοια είναι ένα βασικό εργαλείο στην ανάδειξη του εαυτού, στην κατανόησή του και στην συνύπαρξή του με τους άλλους. Η αναζήτηση του λόγου και των λέξεων, ισοδυναμεί με αναζήτηση του εαυτού πρωτίστως και δευτερευόντως με την επικοινωνία και την αναζήτηση του άλλου.
Ποια είναι η δικής σας σχέση με τις λέξεις; Και ποια θα ήταν η ιδανική σχέση για όλους μας;
Νομίζω πως υπάρχω και προσδιορίζομαι μέσω των λέξεων. Η σχέση μου με την γλώσσα έχει να κάνει με την αναζήτηση του κατάλληλου ρυθμού και βάθους τους κάθε φορά. Ιδανική σχέση είναι αυτή που δεν σου γεννάει προβλήματα και σου επιτρέπει να εκφραστείς και να αναζητήσεις την ουτοπία σου, την ελευθερία και την συναισθηματική ολοκλήρωση. Με τις λέξεις ισχύει ότι ισχύει με οποιαδήποτε ερωτική σχέση. Θες να δεθείς μαζί της για να απελευθερωθείς.
Η καταβύθιση στον ανθρώπινο ψυχισμό μπορεί να γίνει επίπονη κατά την συγγραφική διαδικασία;
Οποιαδήποτε ασχολία σε κρατά μακριά από τις απολαύσεις των αισθήσεων μπορεί να γίνει επίπονη. Έτσι και η συγγραφή απαιτεί πολλές ώρες μακριά από την ζωή – μπορεί να κάθεσαι δέκα ώρες σε μια καρέκλα – για να κατανοήσεις τελικά την ζωή. Όπως πρέπει να σιωπήσεις για να κατανοήσεις τον ήχο και την μελωδία. Η καταβύθιση έχει τις δυσκολίες της, αλλά ταυτόχρονα θα φέρει και την ανάδυση και μια υπέροχη ξάπλα ανάσκελα στον αφρό, κάτω από τον ήλιο, με την άνωση να κάνει όλη τη δουλειά. Όταν έχεις δει το σκοτάδι, μπορείς να απολαύσεις ή να εκτιμήσεις το φως και το ένα υπάρχει επειδή υπάρχει το άλλο.
Και τι γίνεται όταν αυτός ο ψυχισμός είναι περισσότερο σκοτεινός από όσο αντέχει ένας συγγραφέας;
Όσα γράφει κανείς είναι θραύσματα του δικού του ψυχισμού καθώς φιλτράρει τον κόσμο. Είναι η ανασύσταση των δικών του θραυσμάτων, της εμπειρίας, των αναφορών που γεννάει το νέο όλον, το μικρό σύμπαν κάθε ιστορίας που συστήνει ο συγγραφέας στους αναγνώστες του. Αν κανείς δεν αντέχει τον εαυτό του, δεν θα αντέξει και τον ψυχισμό των χαρακτήρων του. Φυσικά, μιλάμε για όσους δημιουργούς επιχειρούν μια ειλικρινή βουτιά εντός τους και όχι για όσους καταφεύγουν στην κατασκευή επιφανειακών πλασμάτων και σπλάτερ σκηνικών εντυπωσιασμού. Ο κινηματογράφος μπορεί να κάνει εξαιρετική δουλειά σε αυτό το πεδίο, η λογοτεχνία σπανίως.
Η ψυχαναλυτική σας διάθεση προς τους ανθρώπους νιώθω ότι περνάει και στους τόπους. Σαν να φτιάχνετε ψυχογραφήματα των τόπων και των κοινωνιών. Ισχύει κάτι τέτοιο; Από ποια “ψυχικά τραύματα” ταλαιπωρούνται οι στεριές και οι τόποι; Οι πατρίδες; Οι κοινωνίες;
Σε κάθε βιβλίο μου επιχειρώ να συστήσω ένα νέο μικρό σύμπαν, μια συνθήκη που θα επιτρέψει στον αναγνώστη να καθρεφτιστεί σε αυτό το σύμπαν, να δοκιμάσει τα όρια του τρόπου σκέψης του, να νιώσει, να πειραματιστεί, να δει τους πιο μύχιους φόβους του και ενδεχομένως και να αναθεωρήσει κάποιες βεβαιότητες ή απόψεις του ή να επικυρώσει και να παγιώσει κάποιες άλλες. Η ανθρωπογεωγραφία που ξεδιπλώνεται μπροστά του με την πολυπλοκότητά της τελικά στήνει ένα κοινωνικό ψυχογράφημα, πέρα από τα μεμονωμένα ψυχογραφήματα κάθε χαρακτήρα. Είναι αυτό το συλλογικό ψυχικό πεδίο συνήθως που μεταφέρει την λεγόμενη ατμόσφαιρα του τόπου. Συχνά μου λένε ότι κατάφερα να αποτυπώσω την Αθήνα ή την Ελλάδα της κρίσης με την Τριλογία της Αθήνας, τώρα την ατμόσφαιρα του νησιού με την ιστορία μου να εξελίσσεται σε μεγάλο μέρος της στην Πάρο και τις Κυκλάδες και ότι οι τόποι είναι πρωταγωνιστές κι αυτοί στις ιστορίες μου. Αυτό που απαντώ είναι ότι είναι το ψυχικό πεδίο των χαρακτήρων ή η ματιά τους πάνω στον τόπο που ορίζει την ατμόσφαιρα, την ιδιαιτερότητα και το βάθος του. Οι άνθρωποι είναι οι τόποι, οπότε ό,τι απασχολεί τους ανθρώπους, όποιο τραύμα ή θρίαμβος, απασχολεί και τις μικρές ή τις μεγάλες κοινωνίες και τις πατρίδες μας, όπως διαμορφώνονται εντός μας. Εμείς είμαστε οι τόποι και οι ιστορίες μας. Εμείς είμαστε η πλοκή και το βάθος των ιστοριών. Είναι το δικό μας ψυχικό πεδίο που απλώνεται και καλύπτει τον τόπο. Όσο πιο βαθιά κοιτάξεις μέσα σου, τόσο πιο βαθιά θα δεις και τον τόπο γύρω σου.
H Νόσος του Μικρού Θεού κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Ίκαρος, ikarosbooks.gr
