Το Μικρό Παριζιάνικο Βιβλιοπωλείο έχει μεταφραστεί σε 37 γλώσσες και έχει πουλήσει πάνω από 1,8 εκατομμύρια αντίτυπα, ενώ έμεινε επί δύο χρόνια στις λίστες των best seller της Γερμανίας, μπήκε στη λίστα best seller των ΝY Times. Από τo 2019, η Γερμανίδα συγγραφέας, Nina George έχει εκλεγεί Πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Συγγραφέων και δίνει μάχη για το κόσμο του βιβλίου και τους ανθρώπους του. Αφορμή όμως για να μιλήσουμε μαζί της ήταν το νέο της βιβλίο Τα Φώτα του Νότου που μόλις κυκλοφόρησαν από τις εκδόσεις Κλειδάριθμος. Όποιοι έχουν διαβάσει το Μικρό Παριζιάνικο Βιβλιοπωλείο, θα ξέρουν ότι Τα Φώτα του Νότου ήταν το αγαπημένο βιβλίο του πρωταγωνιστή, το οποίο η συγγραφέας αποφάσισε να το γράψει φτιάχνοντας ένα μικρό λογοτεχνικό λαβύρινθο ενός meta βιβλίου μέσα στο βιβλίο.
Τι κρύβεται πίσω από την συγγραφή του νέου σας βιβλίου Τα φώτα του Νότου;
Πρέπει να ομολογήσω ότι στην πραγματικότητα ήθελα να γράψω ένα άλλο βιβλίο. Είχα σχεδιάσει να γράψω για τη λαχτάρα, και για το χρόνο που περνάει, και πως καταλήγουμε να ντρεπόμαστε όταν δεν έχουμε κάνει πολλά στη ζωή μας. Τότε όμως ήταν που η ιστορία της Μαρί Ζαν ήρθε στο μυαλό μου – ή, για να είμαι ακριβής: η φωνή της «αγάπης». Ήταν μια μέρα πριν από τα Χριστούγεννα του 2018, όταν την άκουσα στο μυαλό μου, τόσο δυνατά και ξεκάθαρα. Και έτσι ακολούθησα αυτή τη φωνή της αγάπης.
Το βιβλίο έχει μια ζεστή old fashioned αίσθηση. Είναι κάτι που θέλατε να πετύχετε;
Κάπως ήταν το ζητούμενο. Μη ξεχνάτε πως η ιδέα ήταν πως κάποιος στα μέσα της δεκαετίας του ’20 έχει γράψει αυτό το βιβλίο το οποίο εκδόθηκε στα τέλη της δεκαετίας του ’70 ή στις αρχές της δεκαετίας του ’80. Ήταν το αγαπημένο βιβλίο του Jean Perdu, από το “Το Μικρό Παριζιάνικο Βιβλιοπωλείο”. Ήταν λοιπόν μια πρόκληση για μένα να το γράψω και έτσι η γραφή μου είναι λίγο σαν να έχει παραχθεί από έναν ….old fashioned, Γάλλο συγγραφέα. Για αυτό τον λόγο, διάβασα αρκετά συγγραφείς όπως οι Françoise Sagan και Marcel Pagnol. Πήγα επίσης στη Προβηγκία για να κάνω έρευνα, αλλά και να βρω μεταχειρισμένα βιβλία και άλμπουμ φωτογραφιών από εκείνη την περίοδο. Παράλληλα, προσπάθησα να αποφύγω οποιαδήποτε σύγχρονη διατύπωση. Στην πραγματικότητα, προσπάθησα να φανταστώ: πώς ήταν, αυτές οι μέρες στη Γαλλία, όταν τα κορίτσια δεν επιτρεπόταν να φορούν παντελόνι στο σχολείο;
Πώς πιστεύετε πως θα νιώσουν οι πολλοί αναγνώστες που λάτρεψαν το Μικρό Παριζιάνικο Βιβλιοπωλείο;
Δεν μπορώ να ξέρω πως θα νιώσουν, αλλά θα ήθελα να τους δώσει το κουράγιο να πουν στον εαυτό τους και στους άλλους: Γεια. Είμαι είμαι εδώ μαζί σου.
Σε κάθε νουβέλα σας, στο κέντρο της υπάρχει η αγάπη. Η αγάπη είναι η απάντηση για όλα;
Η αγάπη μπορεί να είναι η απάντηση στις συγκρούσεις, στην έλλειψη κατανόησης, ακόμη και στην πολιτική. Η αγάπη έχει πολλά πρόσωπα: αγάπη για τον εαυτό σου και τις αποτυχίες σου. Αγάπη για όλα όσα έχεις πάρει από την οικογένεια σου. Αγάπη για τα ζώα, για το φυσικό περιβάλλον. Αγάπη, για τον ίδιο σου τον εαυτό, γιατί για μένα είναι πιο εύκολο να αγαπάς παρά να αγαπηθείς και να σε αγαπήσεις.
Έχετε πιάσει τον εαυτό σας να χάνεται όταν γράφετε ένα βιβλίο και δεδομένου ότι το γράψιμο είναι μια πολύ μοναχική διαδικασία, έχετε νιώσει ποτέ μοναξιά;
Όταν γράφω νιώθω σαν να είμαι στο σπίτι μου. Το ίδιο συμβαίνει και όταν διαβάζω. Ποτέ δεν νιώθω μόνη μου. Έχω δεκάδες χαρακτήρες και ήρωες γύρω μου. Οι τεχνικές γραφής μου εξελίσσονται μέσα στα τελευταία 27 χρόνια όπου εκδίδονται τα βιβλία μου. Μερικές φορές, χάνομαι στη ροή της ιστορίας και αυτό είναι πολύ συνηθισμένο και πολλές φορές επιθυμητό. Το να είσαι δηλαδή εντελώς μακριά από σένα σε ένα άλλο σώμα, σε ένα άλλο χρόνο, με άλλα συναισθήματα. Αυτό κάνουν τα βιβλία. Γίνονται χρονομηχανές.
Ως Πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Συγγραφέων δίνετε αγώνα για τα δικαιώματα των συγγραφέων. Μιλήστε μας για αυτό το ρόλο σας.
Τα δικαιώματα των συγγραφέων μας αφορούν όλους. Είναι πολύ σημαντικό για τους επαγγελματίες συγγραφείς και για όλους όσους παράγουν δική τους δουλειά: είτε αυτό είναι μια ιστορία, ένα ημερολόγιο, μια φωτογραφία ή ένα τραγούδι. Τα έργα είναι αδιαίρετα από τον άνθρωπο που τα δημιουργεί. Και κανείς άλλος δεν μπορεί να λογοκρίνει, να αντιγράψει, να χρησιμοποιήσει ή να δανειστεί χωρίς άδεια ή χωρίς να κοινοποιήσει το όνομά του δημιουργού του. Επίσης κανείς δεν μπορεί να το διαμοιράσει στο Twitter, το Facebook ή το Instagram χωρίς τη σχετική άδεια. Τα ηθικά και προσωπικά δικαιώματα των δημιουργών είναι η ουσία της μοναδικότητας τους. Στον πολιτιστικό τομέα υπάρχει επίσης ένα εργατικό δίκαιο και ένα εμπορικό δίκαιο που επιτρέπει σε εμάς τους συγγραφείς να διαπραγματευόμαστε με τους εκδότες, και κυρίως να αποφασίζουμε τι θα συμβεί στις ιστορίες μας. Είναι επίσης μια υποχρέωση ευθύνης για εμάς: κάθε συγγραφέας έχει καθήκον να είναι υπεύθυνος για αυτό που γράφει. Αυτό βλέπω εγώ σε αυτή την διεκδίκηση για τα δικαιώματα των συγγραφέων. Βλέπω το δικαίωμα τους να προστατεύουν όλους τους ανθρώπους από τη λογοκρισία, να αναγνωρίζουν τη μοναδικότητα κάθε ατόμου και να διδάσκουν τη σημασία της ευθύνης. Πάραυτα, πολλοί παράγοντες επιτίθενται στα δικαιώματα των συγγραφέων – ψηφιακά μονοπώλια, εκπαιδευτικά ιδρύματα, ακόμη και κυβερνήσεις. Συχνά για οικονομικούς λόγους δεν επενδύουν στη λογοτεχνία και την εκπαίδευση ή το κάνουν με πολύ λιγότερα χρήματα από ό, τι τους αξίζει. Κάθε φορά που συμβαίνει αυτό πρέπει να ξεσηκωνόμαστε γιατί ο πολιτισμός και η εκπαίδευση προωθούν την καινοτομία και διασφαλίζουν μια κοινωνία χωρίς λογοκρισία. Αυτό πρέπει να είναι ιερό για όλους. Ως Πρόεδρος του Συμβουλίου Συγγραφέων της Ευρώπης εκπροσωπώ 160.000 συγγραφείς από 46 εθνικές οργανώσεις συγγραφέων, ανάμεσα τους και την Ελληνική Εταιρεία Συγγραφέων. Ως συγγραφείς έχουμε το καθήκον να υπερασπιστούμε τις αξίες της κοινωνίας των πολιτών – και τα δικαιώματα των συγγραφέων είναι ένα από αυτά.
Έχετε δηλώσει σε μια συνέντευξη σας ότι χρειαζόμαστε ένα όραμα συνείδησης της ψηφιακής κοινωνίας. Πείτε μας περισσότερα για αυτό.
Πρέπει να διαμορφωθεί ένας χάρτης για το πώς πρέπει να αντιμετωπίζουμε τις επιδόσεις των ανθρώπων στο Διαδίκτυο. Εγώ σκέφτομαι πάνω απ ‘όλα τη μουσική, την πειρατεία στον κινηματογράφο και στη λογοτεχνία αλλά και για τα χρήματα που φτάνουν στους καλλιτέχνες από πλατφόρμες όπως το Spotify. Τόσο πολλή κουλτούρα καταναλώνεται σε όλο τον κόσμο παράνομα ή για πολύ λίγα χρήματα. Αυτό πλήττει τον πολιτισμό και τη λογοτεχνία εδώ και πολλά χρόνια. Η ψηφιακή κοινωνία πρέπει επίσης να δώσει μεγαλύτερη προσοχή στην ηθική παρά στις τεχνικές δυνατότητες. Σκέφτομαι με τρόμο ένα μέλλον όπως θα πρωταγωνιστεί η τεχνητή νοημοσύνη κατά την οποία ρομπότ θα γράφουν σχόλια και άρθρα χωρίς να γνωρίζουν ότι είναι ρατσιστικά, σοβινιστικά, σεξιστικά ή δοξάζουν τον πόλεμο. Και, τελευταίο αλλά όχι λιγότερο σημαντικό: χρειαζόμαστε έναν οδηγό και έναν μπούσουλα για αυτή τη συζήτηση γύρω από τον ψηφιακό σύμπαν που μας περιβάλλει. Από τη μία πλευρά υπάρχουν οι χυδαίοι, οι ταραχοποιοί και οι προσβλητικοί. Από την άλλη πλευρά, υπάρχουν οι αιώνια προσβεβλημένοι, αυτοί που φοβούνται ότι θα διαφωνήσουν μαζί τους και αυτοί που αρνούνται να συμμετάσχουν σε μια πραγματική συζήτηση. Είναι πολύ σημαντικό να καταλάβουμε ότι πρέπει να διατηρήσουμε την αξιοπρέπεια μας ακόμη και στην ανωνυμία του Διαδικτύου.
Ποιοι είναι οι μεγαλύτεροι ιοί στην ανθρωπότητα αυτή τη στιγμή εκτός από το covid-19;
Τα fake news, οι αντιδημοκρατικές τάσεις και οι ερασιτέχνες που νομίζουν ότι ξέρουν τα πάντα. Σήμερα οι άνθρωποι τείνουν να πιστεύουν σε οποιονδήποτε έχει κάμερα, μικρόφωνο και βγαίνει σε ένα βίντεο στο YouTube. Και τον πιστεύουν περισσότερο από την επιστήμη, την έρευνα και τις γενικές αλήθειες. Όταν χάσουμε αυτήν τη βάση κοινών αξιών όπως η δημοκρατία, οι γνώσεις που βασίζονται στην επιστήμη, οι δίκαιες εκλογές και η δύναμη της πραγματικής εμπειρογνωμοσύνης σε τι θα μπορούμε να στηριχτούμε πια; Οι κυβερνήσεις πρέπει να προωθήσουν τις αξίες της επιστήμης, της ανάγνωσης και της κατανόησης, και κυρίως το ότι «η γνώμη» δεν είναι υποκατάστατο του λόγου.
Πιστεύετε ότι ο Covid επηρέασε γενικά τα πολιτιστικά δικαιώματα και τα ανθρώπινα δικαιώματα; Βρίσκονται αυτά σε πραγματικό κίνδυνο;
Ο Covid επιτίθεται στην υγεία μας, στην οικονομία και θα φέρει τεράστιες συνέπειες για όλους τους ελεύθερους επαγγελματίες στον πολιτιστικό τομέα. Αυτό θα οδηγήσει σε μερικά χρόνια σε λιγότερη παραγωγή και σε πολιτιστική κρίση μεταξύ άλλων. Ο πολιτισμός όμως είναι η ραχοκοκαλιά της δημοκρατίας, του πλουραλισμού, της ελευθερίας του λόγου και θα πρέπει να τον στηρίξουμε αυτόν και όσους τον παράγουν: τους συγγραφείς, τους δημιουργούς και τους ερμηνευτές του. Ο πολιτισμός πρέπει να εφαρμόζεται ως κρατικός στόχος σε κάθε σύνταγμα. Αυτό είναι το καλύτερο εμβόλιο κατά των ακροδεξιών τάσεων.
Μπορεί να βοηθήσει ένα καλό βιβλίο στην επιβίωση μας αυτές τις ημέρες;
Η επιβίωση είναι μια μεγάλη λέξη. Δεν ζουν όλοι σήμερα στην κατάσταση πολυτέλειας κατά την οποία να μείνουν στο σπίτι και να μπορούν να διαβάσουν ένα βιβλίο. Ή δύο. Ή εκατό. Είτε επειδή λείπουν τα χρήματα για βιβλία, είτε επειδή οι βιβλιοθήκες είναι κλειστές, είτε επειδή τα σχολεία είναι κλειστά και πρέπει να φροντίζουν τα παιδιά, τη δουλειά, το σπίτι, την υγεία τους: μερικές φορές είναι δύσκολο να βρει κάποιος την ηρεμία και την κατάλληλη συνθήκη για ανάγνωση αυτές τις μέρες. Δεν θα έπρεπε να έχουμε τη ρομαντική ψευδαίσθηση ότι η πανδημία είναι ευκαιρία για ανάγνωση. Από την άλλη πλευρά, φυσικά και μπορούμε να μάθουμε από τα βιβλία πως οι άνθρωποι και οι κοινωνίες αντιδρούν υπό την πίεση μιας πανδημίας. Μυθιστορήματα όπως το ” Τζεντλεμαν στη Μοσχα” του Amor Towels ή το “Η Κίρκη” της Madeline Miller μας λένε τι συμβαίνει με τους ανθρώπους και τις κοινωνίες σε ανάλογες συνθήκες. Δίνουν ελπίδα και μας θυμίζουν τι πραγματικά μετράει: η φιλία και οι αξίες μας. Το να είμαστε σε μια κοινότητα και να καταλαβαίνουμε, ότι όλα όσα κάνουμε ή δεν κάνουμε, μετράνε και έχουν σημασία.
Θα μπορούσαμε να μιλήσουμε για θετικές επιπτώσεις της υγειονομικής κρίσης;
Ναι, ίσως το ότι δεν χρειάζεται πλέον να ανησυχούμε ότι θα χάσουμε κάτι.
Θα μας διδάξει κάτι πιστεύετε αυτή η περίοδος;
Πολλά, αν θέλουμε. Μάθαμε ότι δεν χρειαζόμαστε προϊόντα πολυτελείας και ότι πόλεις και χώρες χωρίς τουρίστες αναπνέουν με ανακούφιση και ότι η φύση ανακάμπτει. Μάθαμε ότι η φιλία και η οικογένεια είναι απαραίτητες, ότι η ενσυναίσθηση, η συμπόνια και η σαφήνεια είναι η βάση των σχέσεων όταν πρέπει να περάσετε χρόνο μαζί κλεισμένοι στο σπίτι. Μάθαμε ότι η πολιτική δίνει μεγαλύτερη έμφαση στις επιχειρήσεις παρά στην υγεία και τον πολιτισμό, και διαπιστώσαμε ότι δεν μας αρέσει αυτό. Μάθαμε ότι οι δημοκρατίες βρίσκονται σε κίνδυνο και ότι πρέπει να την υποστηρίξουμε. Μάθαμε επίσης και ότι και εμείς, ο καθένας ξεχωριστά ως άτομα πρέπει να κάνουμε θυσίες για το κοινό καλό. Και ότι είναι αξιοπρεπές να φοράμε μάσκα. Πάντα. Χωρίς δικαιολογία και ανόητο κλαψούρισμα.
Τι σας έχει λείψει περισσότερο αυτό τον καιρό;
Να χορεύω αργεντίνικο tango.
Ποιο είναι το επόμενο σχέδιο εσάς αν ο ουρανός ήταν το όριο;
Θα προσπαθήσω να παίξω σωστά το ρόλο μου ως Πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Συγγραφέων το 2021 και το 2022 για να υποστηρίξω και να καταστήσω ορατές τις αξίες της λογοτεχνίας και του έργου των συγγραφέων της Ευρώπης, και ενδεχομένως για την αποκατάσταση παλαιών ελαττωμάτων σε όλη την αγορά και την αντιμετώπιση του βιβλίου. Θα γράψω και θα προσπαθήσω να παραμείνω υγιής ώστε να μπορώ να συνεχίσω να λέω ιστορίες για τους ανθρώπους και τις επιθυμίες τους, και να εργαστώ για την ελευθερία, για τον κόσμο, για τη δημοκρατία.
Αυτή τη στιγμή της ιστορίας, ποιο είναι το μήνυμά σας προς την Ελλάδα;
Η Ελλάδα είναι η γενέτειρα του πολιτισμού (και του καλού φαγητού, παρεμπιπτόντως). Έλληνες καλλιτέχνες και συγγραφείς, αλλά και πολιτικοί που είναι υπεύθυνοι για τις λήψεις των αποφάσεων πρέπει να έχουν ισχυρό λόγο. Πρέπει να ξέρουν τι είπε ο Αριστοτέλης: Ο στοχασμός και η απόλαυση ανήκουν σε μια λειτουργική κοινότητα παράλληλα με την πολιτική. Ο στοχασμός γίνεται μέσω του πολιτισμού, της φιλοσοφίας, της απόλαυσης μέσω της μουσικής και του φαγητού, αλλά και μέσω των οικογενειακών δεσμών και των τελετών που τους επιβεβαιώνουν. Η Ελλάδα έχει ένα διαφορετικό σύστημα ολιστικής διαβίωσης, το οποίο περιλαμβάνει όλα τα είδη του πολιτισμού, της λογοτεχνίας, της λαογραφίας και ούτω καθεξής, και πρέπει να το αναδείξει και να το υποδείξει αυτό στους πολιτικούς όλου του κόσμου.
Info: Η Nina George είναι δημοσιογράφος, συγγραφέας και καθηγήτρια δημιουργικής γραφής. Έχει γράψει 29 βιβλία, πολλά διηγήματα, άρθρα σε εφημερίδες και περιοδικά. Το Μικρό παριζιάνικο βιβλιοπωλείο μεταφράστηκε σε 37 γλώσσες και πούλησε πάνω από 1,8 εκατομμύρια αντίτυπα, ενώ έμεινε επί δύο χρόνια στις λίστες των best seller της Γερμανίας, μπήκε στη λίστα best seller των ΝY Times, ήταν το δημοφιλέστερο βιβλίο στην Αγγλία το καλοκαίρι του 2015 σύμφωνα με τον Independent και έγινε best seller σε πολλές χώρες. To 2019, η εκλέχτηκε Πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Συγγραφέων. Μπορείτε να μάθετε περισσότερα γι’ αυτή στα www.nina-george.com, ενώ τα βιβλία της κυκλοφορούν στην Ελλάδα από τις εκδόσεις Κλειδάριθμος. www.klidarithmos.gr
