«Ήθελα πολύ να μελετήσω μέσα από έναν ρόλο μια αρχαία τραγωδία, οπότε είμαι πολύ χαρούμενη για αυτό που συμβαίνει τώρα. Νιώθω σαν να συναντώ τις βασικές αρχές του θεάτρου, αλλά και της ανθρώπινης ύπαρξης. Με αφορμή τον Προμηθέα Δεσμώτη του Αισχύλου, φέτος το καλοκαίρι ντύνομαι τον ρόλο του Ερμή, τον οποίο μοιράζομαι μαζί με άλλους δύο νέους ηθοποιούς. Ο σκηνοθέτης μας, ο Σταύρος Τσακίρης, διάβασε την οδηγία του Αισχύλου που λέει ότι ο Ερμής είναι τρισυπόστατος. Είναι πολύ ενδιαφέρουσα αυτή η συνερμηνεία. Η αποστολή του Ερμή ως αγγελιοφόρος του Δία, της εξουσίας δηλαδή, είναι να πλησιάσει τον Προμηθέα -τον εξόριστο προφήτη κατ’ αυτόν- και να τον εκβιάσει να του πει πώς ο Δίας θα εκπέσει από την εξουσία στο μέλλον.
Φωτογράφιση: Γιώργος Καπλανίδης, This In Not Another Agency. Styling: Βίβιαν Ρουβέλα.
Δεν μπορώ να πω ότι είναι καλός ή κακός. Στην τραγωδία το πολύ περίεργο και παράλληλα όμορφο που συμβαίνει είναι ότι δεν μπορείς να χαρακτηρίσεις κάποιον καλό ή κακό, δίκαιο ή άδικο, ηθικό ή ανήθικο. Τα συμπεράσματα για τον Ερμή βγαίνουν μέσα από τη σύγκρουσή του με τον Προμηθέα. Όλοι έχουμε μέσα μας έναν Ερμή. Τώρα, αν σκεφτούμε πιο πραγματιστικά, στις μέρες μας «Ερμήδες» είναι τα μέσα μαζικής ενημέρωσης. Και αυτά με τη σειρά τους δεν μπορούμε να τα χαρακτηρίσουμε καλά ή κακά. Αυτό που μπορούμε να κρίνουμε είναι ο τρόπος τους. Η θέση που παίρνουν απέναντι στην εξουσία. Ίσως το τελευταίο σκαλοπάτι πριν από την εξουσία να είναι είναι οι αγγελιοφόροι της. Αυτή που μεταφέρουν το μήνυμα, την πληροφορία. Το Προμηθέας Δεσμώτης είναι ένα τρομερά πολιτικό έργο. Εκτός του ότι μιλά με τολμηρό τρόπο για την αντίσταση απέναντι στην εξουσία, αποτελεί ταυτόχρονα και ένα βαθιά οντολογικό κείμενο. Ενώ απευθύνεται, δηλαδή, στην κοινωνία και στη συνείδηση των πολιτών, το κάνει με φίλτρο την ανθρώπινη συνείδηση, βούληση και επιθυμία. Μιλά για την υπαρξιακή υπέρβαση και την υπαρξιακή εξέγερση. Γι’ αυτό έχει έντονο πολιτικά χαρακτήρα.
Φωτογράφιση: Γιώργος Καπλανίδης, This In Not Another Agency. Styling: Βίβιαν Ρουβέλα.
Σήμερα, Προμηθέας είναι όλοι οι λαοί του κόσμου. Δεν είμαστε μόνο εμείς εγκλωβισμένοι σε έναν βράχο. Όλοι οι λαοί βάλλονται από τον τρόπο που λειτουργεί η οικονομία παγκοσμίως. Μας κατασπαράζουν.
Στο έργο δεν υπάρχει ανθρώπινο στοιχείο. Λείπουν οι άνθρωποι, αλλά όλη η δράση έχει να κάνει με αυτούς και με το πώς ένας Τιτάνας πήρε το μέρος τους, προσφέροντάς τους τη φωτιά. Ο Προμηθέας τους δίνει το στοιχείο που θα τους κάνει ένθεους. Πάει κόντρα στους θεούς και τους δίνει το όπλο για να δημιουργήσουν, να εκφραστούν, να γίνουν καλύτεροι. Τους δίνει την ευκαιρία της εξέλιξης. Και, κατ’ επέκταση, της γνώμης και της βούλησης.
Μια ακόμη ιδιαιτερότητα είναι ότι στο έργο προσωποποιούνται το κράτος και η βία. Μια σύλληψη απίστευτα επαναστατική όχι μόνο για τότε, αλλά και για σήμερα. Πίσω από αυτό είναι πάλι ξεκάθαρο το πολιτικό σχόλιο του Αισχύλου. Η εξουσία είναι φτιαγμένη για να καταπιέζει. Είναι στη φύση της. Δεν μπορεί να πάρει κανέναν διαφορετικό ρόλο. Το κράτος είναι ο θεσμός, ο έλεγχος, άρα και η εξουσία. Εκ των πραγμάτων θα καταπιέσει, θα αδικήσει, θα εκμεταλλευτεί, θα βασανίσει. Από θέση, όχι από πρόθεση. Ο Προμηθέας είναι αντιεξουσιαστής και ουμανιστής σε ακραίο σημείο. Λέει κάπου “Μισώ απαξάπαντες τους θεούς” και τα βάζει με όλες τις πιθανές εξουσίες. Είναι φοβερό που ο Αισχύλος βρίσκει το θάρρος, αλλά και το κοινωνικό περιθώριο να κάνει μια τόσο οξεία κριτική. Αναρωτιέμαι πόσοι καλλιτέχνες το κάνουν σήμερα σε τέτοια έκταση. Η φωτιά που έχουν ανάγκη οι λαοί σήμερα παραμένει η ίδια. Είναι η ανάγκη για βούληση, ελευθερία και δημιουργία.
Φωτογράφιση: Γιώργος Καπλανίδης, This In Not Another Agency. Styling: Βίβιαν Ρουβέλα.
Δεν μπορούμε να παραβλέπουμε ότι βρισκόμαστε σε προεκλογική περίοδο. Υποτίθεται ότι έχουμε μπροστά μας ένα πλασματικό δίπολο, υποτίθεται καινούριο, όμως αν το δούμε καλύτερα, είναι το ίδιο σε μια πιο γκροτέσκα εκδοχή. Ωστόσο, είναι πολύ εύκολο να παγιδευτείς σε αυτό. Ιδιαίτερα αν κάποιος πιστεύει ότι δεν υπάρχει καμιά εναλλακτική ή καμιά προοπτική να συμβεί κάτι διαφορετικό από αυτό το αδιέξοδο που ζούμε και από το οποίο δεν ξέρω αν κανείς εκεί ψηλά στην εξουσία ενδιαφέρεται να μας βγάλει. Αυτή η πλασματική διπολικότητα, πάντως, είναι ένα είδος βίας στην πολιτική μας σκέψη.
Ωστόσο, στο έργο υπάρχει μια ελπίδα ανακουφιστική. Μια φράση που λέει ο Προμηθέας και η οποία με διαλύει είναι “η τέχνη είναι μακράν ασθενέστερη της ανάγκης”. Η ανάγκη είναι αυτή που κινεί την ιστορία. Εγώ αυτό βλέπω στον πυρήνα του έργου και ξέρετε κάτι; Θα συμβεί. Οι ανάγκες μας θα την κινήσουν την ιστορία. Και δεν είναι ουτοπικό αυτό που λέω. Ουτοπικό είναι να πιστεύει κάποιος ότι τα πράγματα μπορούν να μείνουν στατικά. Ένα σύστημα, όσο κλειστό και να είναι, κάποια στιγμή σπάει μέσα από τις συγκρούσεις και τα άλματα.
Φωτογράφιση: Γιώργος Καπλανίδης, This In Not Another Agency. Styling: Βίβιαν Ρουβέλα.
Ο Αισχύλος μου αρέσει γιατί είναι ποιητικός. Ποιητικό σήμερα είναι το να μην ζεις μόνο μέσα από το τι σου είναι απλώς χρήσιμο. Να μπορείς είσαι δημιουργικός και να σχετίζεσαι δημιουργικά με τους ανθρώπους. Να προσπαθείς να υπερασπίζεσαι την ανθρώπινη φύση σου. Επίσης, εγώ βρίσκω ποίηση στο νερό. Θα μπορούσα να κολυμπώ σε κάθε είδους νερά. Επιπλέω το ίδιο εύκολα με το να βουτάω. Και με τον πάτο τα πάω καταπληκτικά. Έχω πολλή αγάπη για κάθε είδους βυθό».
Info: Ο Προμηθέας Δεσμώτης θα παρουσιαστεί στο Αρχαίο Θέατρο Επιδαύρου στις 9-10/8, dipethepatras.gr
