Ο Κωνσταντίνος Βήτα ανήκει σε αυτούς τους καλλιτέχνες, ερμηνευτές, δημιουργούς, στιχουργούς, των οποίων οι λέξεις ξαναγεννιούνται από την αρχή για να υπάρξουν, να γίνουν στίχοι και να τραγουδηθούν από εκείνους. Σημαδεύει τις λέξεις με τρόπο που λίγοι μπορούν. Μερικές φορές δεν χρειάζεται καν να είναι λέξη. Μπορεί να είναι και ένα σφύριγμα. Ο καλλιτέχνης, έπειτα από οχτώ χρόνια απουσίας από την προσωπική δισκογραφία -παραμένοντας όμως μουσικά ενεργός με ένα σωρό τρόπους- κυκλοφόρησε πρόσφατα το Χέρι, το οποίο το άπλωσε με τέτοια στοργή, τρυφερότητα, κατανόηση και συμπόνια, χωρίς να θέλει να μας δείξει τίποτα. Δεν είναι καν απαραίτητο να το πιάσεις. Μπορείς να το φιλήσεις, να το σφίξεις, να το κρατήσεις για να χορέψεις, να μετρήσεις τους κόμπους του, τις γραμμές του, να δεις το μέλλον. Μπορείς να το χρησιμοποιήσεις για να σου κλείσει τα μάτια ή να στα ανοίξει, να πιάσεις τον ουρανό, να σου μετρήσει τους σφυγμούς, να σου ισιώσει τις καμπουριασμένες πλάτες, να σου σκουπίσει κάποιο σιρόπι από τα χείλη. Με αφορμή αυτό το «χέρι», του κάναμε μερικές ερωτήσεις.
Στο Χέρι υπάρχουν χέρια που δίνουν αγκαλιές, που χαϊδεύουν, που σηκώνονται προς τον ουρανό την ώρα που χορεύουν, σαν να θέλουν να πιαστούν σε ένα αόρατο μονόζυγο. Ποια άλλα χέρια υπάρχουν σε αυτό το άλμπουμ;
Ονόμασα Χέρι το νέο μου άλμπουμ αφού έφτιαξα το εξώφυλλο με τα δύο παιδιά που, μέσα στα χιόνια, προσπαθούν να στηριχτούν για να μην πέσουν. Θα έλεγε κανείς πως, ναι, είναι το χέρι βοήθειας, το χέρι της αγάπης, το μέσο για να επικοινωνήσεις με τον άνθρωπο. Αυτό κυρίως ήταν η πρώτη μου σκέψη, αλλά μου άρεσε και σαν τίτλος για τον δίσκο, να μπουν όλα τα τραγούδια κάτω από αυτή τη λέξη…
Ποια «χέρια» αναζητήσατε εσείς σε αυτά τραγούδια;
Προσπαθώ όταν γράφω να κρατάω τη σκέψη μου καθαρή και κάπως να αφήνω τον νου μου να με οδηγεί. Δεν είναι κάτι εύκολο, προσωπικά μου είναι πολύ δύσκολο να γράψω ένα τραγούδι, μου παίρνει καιρό ή μπορεί και να έρθει πολύ γρήγορα… Είναι κάποιες περίοδοι που συμβαίνει αυτό και κάπως προετοιμάζω τον εαυτό μου, είναι σαν να έχω ένα χωράφι με ελιές και να το ποτίζω, να το καλλιεργώ, να το προσέχω. Κάπως έτσι είναι αυτά τα χέρια που κατά κάποιο τρόπο αναζητώ, όπως λέτε κι εσείς…
Τα χέρια κουνιούνται επίσης διδακτικά. Μήπως κυριαρχούν αυτά στις μέρες μας; Αυτά που μας υπαγορεύουν από συμπεριφορές μέχρι συναισθήματα; Τα χέρια που μας περιορίζουν, που θέλουν να μας δείξουν;
Υπάρχουν τέτοια χέρια διδακτικά, τα έχουν αυτοί που δεν έχουν ζυμωθεί και δεν έχουν έρθει σε τριβή με την κοινωνία, με τον άνθρωπο. Έχουν λίγες εμπειρίες και, κυρίως, ένα εφηβικό πνεύμα ή ζουν σε έναν δικό τους κόσμο. Υπάρχουν και νέοι πολιτικοί που είναι έτσι και μέσα από αυτό τον τρόπο δείχνουν την απειρία τους, τους αρέσει να επιβάλλονται… Ένας άνθρωπος που δεν έχει βαθιά ενσυναίσθηση και αγάπη, πάντα προσπαθεί να επιβληθεί, εκδηλώνεται μόνο μέσα από το εγώ του, από αυτό το κλειστό κύκλωμα…
«Όλος ο κόσμος να έχει μια αγκαλιά» λέτε στην Αχτίδα. Έχουμε πιο πολύ από ποτέ ανάγκη το ταλέντο της φροντίδας; Λιώνουμε για λίγη τρυφερότητα, αδελφοσύνη, χέρια και φιλιά;
Έτσι είναι ο κόσμος των τραγουδιών, της ποίησης, μας στέλνει μηνύματα αγάπης, ίσως μας δείχνει υποσυνείδητα πού θέλουμε να πάμε… Ωραίο είναι σαν εικόνα, δύσκολο να είναι αλήθεια, βέβαια, αλλά γι’ αυτό υπάρχουν τα τραγούδια, για να μας δίνουν δύναμη κάποιες φορές και -γιατί όχι;- να βρίσκουν εφαρμογή στην καθημερινότητά μας. Όλοι έχουν ανάγκη από φροντίδα, από ένα χέρι βοήθειας, συμπαράστασης, κατανόησης, ειδικά αυτές τις εποχές που υπάρχει αποξένωση και μοναξιά.
Εσάς τι σας κρατάει σφιχτά το χέρι;
Προσπαθώ να δίνω κουράγιο στον εαυτό μου για να μπορώ να στηρίξω την οικογένειά μου και τους ανθρώπους γύρω μου. Αυτός που πάντα μου κρατούσε το χέρι είναι ίσως ο Χριστός μέσα μου, αυτός που μου δίνει κουράγιο να αγαπώ και δύναμη. Ποιος άλλος… Δύσκολη η ζωή, τίποτα δεν είναι εύκολο, γι’ αυτό και πρέπει να δημιουργούμε βάσεις ανθρώπινες, φιλίες, αδελφοσύνη με τον συνάνθρωπό μας. Είναι σημαντικό να μπορούμε να προσφέρουμε λίγη αγάπη, ακόμη και στη μάνα μας που θα είναι κάποια στιγμή ανήμπορη και δεν θα μπορεί να μας φτιάξει λίγο ζεστό γάλα.
Ο Ανέφικτος Κύκνος είναι ένα τραγούδι για ένα κορίτσι που τη σκότωσε το αγόρι της και την πέταξε στη θάλασσα. Τι μπορεί να κάνει εφικτούς τους κύκνους;
Εφικτούς, λευκούς και ελεύθερους; Ίσως ο σεβασμός στον άνθρωπο, στο δικαίωμα να υπάρχει, να ζει χωρίς να ορίζεται από τα στενά πλαίσια του άλλου. Ο Ανέφικτος Κύκνος γράφτηκε για μια νέα κοπέλα που σκοτώθηκε από τα χέρια του φίλου της. Είναι ο ανέφικτος σεβασμός… Θα ήταν πιο σωστό να υπάρχει μια διαπαιδαγώγηση, να μαθαίνουμε από μικροί να σεβόμαστε τον συνάνθρωπό μας και τις επιλογές του. Αντιθέτως, μαθαίνουμε να είμαστε εγωιστές και στενοκέφαλοι, γιατί αυτό δεν περιέχει καμιά διαπαιδαγώγηση, είναι δωρεάν.
Τι θα θέλατε να είναι εφικτό σήμερα;
Η καλοσύνη, η προσπάθεια για κατανόηση, η μακροθυμία. Αυτά ίσως…
Εσείς με το πένθος τι σχέση έχετε; Υπάρχει κάτι για το οποίο πενθείτε αυτή την περίοδο; Τι γιορτάζετε;
Δεν πενθώ κάτι, προσπαθώ να είμαι ρεαλιστής με τη ζωή, δεν μπορώ να κάνω τη ζωή των άλλων όπως τη θέλω εγώ. Όλοι θα φύγουμε από αυτό τον κόσμο, τίποτα δεν μας ανήκει. Είμαστε περαστικοί. Δεν πενθώ, αλλά ούτε χαίρομαι, προσπαθώ να είμαι ουδέτερος. Όταν είσαι ρεαλιστής, μπορείς να κάνεις κάτι.
Η Μέρα που Έγινες είναι και ένα αντιπολεμικό τραγούδι. Και στις Πλειάδες τραγουδάτε «πες μου τι τρέφει τον ίδιο πόλεμο ξανά και ξανά». Βρισκόμαστε στην κορύφωση μιας πολεμικής εποχής την οποία παρατηρούμε σχεδόν υπνωτισμένοι;
Ζούμε σε ένα πολεμικό περιβάλλον, το νιώθουμε, και τον πόλεμο στην Παλαιστίνη και στην Ουκρανία και τον πόλεμο της ακρίβειας, τις δυσκολίες της μεσαίας τάξης. Δεν υπάρχουν ιδανικές συνθήκες στη ζωή. Μόνο αν δεις πνευματικά τη ζωή θα μπορέσεις να συνειδητοποιήσεις και να καταλάβεις την ύπαρξή σου. Έχουμε αποδεχτεί κάποιο είδος ήττας απέναντι σε όλες τις βίες και τους πολέμους που μαίνονται γύρω μας; Συμβαίνει και αυτό, φυσικά, αλλά δεν είναι πάντα ήττα, γιατί στη βία δεν ανταποκρίνεσαι με βία, γιατί αυτή η σύγκρουση θα φέρει μεγαλύτερη βία, μη αντιμετωπίσιμη. Υπάρχει και ο λόγος, που έχει και αυτός δύναμη και μπορεί να δημιουργήσει τις προοπτικές για ειρήνη. Η βία είναι ένα ανεγκέφαλο γεγονός, σημαίνει ότι δεν είμαι ικανός να σκεφτώ οτιδήποτε, γι’ αυτό φέρομαι βίαια.
Λείπει από τη σημερινή εποχή η ορμή μέσα από την οποία στο παρελθόν οι νέοι αντιστάθηκαν, διάλεξαν πλευρές και επέφεραν αλλαγές; Έχει διεξόδους, τριγμούς το σύστημα που να κάνει εφικτή την αλλαγή όπως τραγουδάτε «κάνε τον κόσμο ν’ αλλάξει» στην Αχτίδα;
Η κάθε γενιά κάνει τους αγώνες της και έχει τη δική της συμπεριφορά. Είναι κρίμα να είμαστε άδικοι με τις νέες γενιές, πρέπει να στεκόμαστε δίπλα τους, γιατί οι νέοι απορροφούν σαν σφουγγάρια μια όμορφη σκέψη, τους αρέσει ο έρωτας, η ξεγνοιασιά, μπορούμε να τους στρέψουμε στο διάβασμα, στην ποίηση, στο να αγωνιστούν για το δίκιο τους… Ναι, είναι σημαντικό να δημιουργείς τις προϋποθέσεις για ειρήνη, για καλύτερη ζωή, για εκπαίδευση, για κατανόηση.
Αν η Σούπερ Στέλλα πήγαινε μια βόλτα σήμερα στην Αθήνα με την Καλλιόπη ή τη Λουίζα (σ.σ. τίτλοι τραγουδιών), ποια αλήθεια θα προέκυπτε από τη συνάντησή τους;
Θα προέκυπτε ότι το παλιό και το νέο είναι πάντα το τώρα, ότι οφείλουμε να αγκαλιάσουμε την Ιστορία για να βρούμε τις ρίζες, να δημιουργήσουμε τον προορισμό, για να συναντά πάντα η αλήθεια την αγάπη…
Στη Σενεγάλη -την μπαλάντα του νέου δίσκου- πάνε μόνο οι ερωτευμένοι;
Στη Σενεγάλη μπορούν να πάνε όλοι, απλά οι ερωτευμένοι μερικές φορές είναι εξωγήινοι, αυτό περιγράφει και το τραγούδι, ότι ο έρωτας είναι ένας ιπτάμενος δίσκος.
Βρίσκετε καταφύγιο στα βιβλία; Τι διαβάζετε αυτό τον καιρό;
Πάντα μου άρεσαν η κλασική λογοτεχνία, η ποίηση και η Ιστορία. Επίσης δεν επιλέγω βιβλία που είναι περιγραφικά.
Οι στίχοι σας, τα ποιήματά σας δηλαδή, μοιάζουν να χτενίζουν και αυτή τη φορά τα μαλλιά της εποχής με απαλότητα, ακόμη και αν αυτή δεν έχει βάλει μαλακτικό. Και αυτό χωρίς να λείπουν στιγμή οι κόμποι της βίας και της αδικίας. Η απαλότητα είναι πάντα ο τρόπος σας;
Δεν μπορώ να το δω αυτό, γιατί αυτή η λειτουργία μου είναι ο τρόπος μου. Ίσως είναι κάτι βιολογικό, όπως λέμε αυτό το γιαούρτι είναι βιολογικό. Αυτό έχω μάθει να κάνω και αυτό κάνω, είναι ο τρόπος μου. Μπορεί να είναι έτσι όπως το λέτε, μπορεί και όχι, αυτό είναι κάτι που ίσως αναγνωρίζουν οι άλλοι στη μουσική μου. Δεν ξέρω…
Το τραγούδι Σ’ Αγαπώ μοιάζει να είναι το ιδανικό υστερόγραφο σε αυτόν το δίσκο. Είναι και το ιδανικό υστερόγραφο σε κάθε τέλος;
Ναι, γενικά είναι ωραίο το «σ’ αγαπώ» γιατί εμπεριέχει και τη συγχώρεση, και είναι πάντα ωραίο για ένα φινάλε…
*Το άλμπουμ Το Χέρι κυκλοφορεί από τη Sky Vector Music
Φωτογραφίες: Γιώργος Καλκανίδης
