Μιλήσαμε με τη σκηνοθέτιδα της παράστασης Μαρία Γυπαράκη για την ευθύνη του να μεταφέρεις την ιστορία μιας προσωπικότητας σαν τον Στρατηγό Μακρυγιάννη στη σκηνή. Τι μπορούμε να μάθουμε εμείς σήμερα από αυτόν, αλλά και το ρόλο της τέχνης όταν έρχεται αντιμέτωπη με ένα θρύλο.
Τι θα μάθουμε από την Στρατηγό Μακρυγιάννη για το σήμερα; Τι σημαίνει για εμάς; Τι εκπροσωπεί, ηθικά, πολιτικά και πολιτισμικά στον δικό μας κόσμο;
Ο Μακρυγιάννης, δικαίως ή αδίκως, και το λέω με όλη την εντιμότητα του μη ιστορικού, πιστεύω ότι είναι κάτι παραπάνω από ένας ήρωας της εθνικής παλιγγενεσίας. Μάλλον να το πω αλλιώς ο Μακρυγιάννης έγινε δυο φορές ήρωας, την πρώτη για τους γνωστούς λόγους και ενόσω ήταν ζωντανός και την δεύτερη γίνεται ήρωας post mortm για λόγους πολύ πιο περίπλοκους, οι οποίοι συνδέονται με την αναζήτηση μιας εθνικής ταυτότητας. Την δεύτερη φορά γίνεται ήρωας εν αγνοία του… Όπως το έγραψα σε ένα σύντομο σημείωμα για την έκδοση του λιμπρέτου του Αλέκου Λούντζη ο στρατηγός είναι ένας μύθος, αυτός που έπλασε η γενιά του ’30 όταν πασχίζοντας να χτίσει την ταυτότητα της, άρχισε να αισθάνεται λίγο άβολα μέσα στο αμιγώς δυτικό καλούπι. Ο Μακρυγιάννης, όπως και ο ζωγράφος Θεόφιλος σε μικρότερο βαθμό, έγιναν οι δύο μύθοι («εργαλεία» εν τέλει) της διανόησης του μεσοπολέμου. Ο Μύθος που η λεγόμενη γενιά του ’30 χρειαζόταν για την επιβίωση και την ταυτότητά της. Δεν είναι εύκολο λοιπόν να απαντήσει κανείς με ακρίβεια σε μια τέτοια ερώτηση για ένα θέμα που παραμένει ακόμη «ρευστό» και που υπάρχει μεγάλη πιθανότητα να «πυροδοτήσει» άλλου τύπου διαλόγους σε ένα απώτερο μέλλον.
Αισθανθήκατε το βάρος της ιστορικής αλήθειας δουλεύοντας αυτό το έργο;
Το πρώτο πράγμα που με τρόμαξε είναι η αναπάντητη (ακόμη και σήμερα που σας μιλάω) ερώτηση με την οποία πάλευα για μεγάλο χρονικό διάστημα: Σκηνοθετείται άραγε η ιστορία; Κατά την άποψη μου ΟΧΙ. Το θέατρο, όμως, παίρνει το ιστορικό γεγονός ή το ιστορικό πρόσωπο και το προβάλλει σαν μύθο πάνω στα παραμορφωτικά του κάτοπτρα. Αυτός είναι ο μηχανισμός του εδώ και αιώνες. Τα θέατρο ξαναδουλεύει, «αναπλάθει» ένα ήδη υπάρχοντα μύθο. Και στην περίπτωσή μας ο μύθος ήταν έτοιμος. Όταν το κατάλαβα, άνοιξε ο δρόμος.
Πόσα περιθώρια δημιουργικής ελευθερίας έχει ένας δημιουργός όταν έρχεται αντιμέτωπος με ένα ιστορικό πρόσωπο;
Οι πρώτες σκηνικές απόπειρες ανάγνωσης της ζωής και του έργου του στρατηγού Μακρυγιάννη, υπό το φως της μουσικής και του δραματοποιημένου κειμένου – σκαριφήματα του σήμερα – μας οδήγησαν, πριν από οτιδήποτε άλλο, να αναρωτηθούμε όχι ποιος είναι (αυτό το γνωρίζουμε όλοι) αλλά τι είναι πραγματικά ο Μακρυγιάννης σήμερα; Τι εκπροσωπεί, ηθικά, πολιτικά και πολιτισμικά. Επανέρχομαι, όπως βλέπετε, στην πρώτη σας ερώτηση. Η απάντηση μοιάζει απλή αλλά κατά τη διάρκεια της δουλειάς – και εννοώ της σκηνικής και δραματουργικής πορείας και τις στιγμές εκείνες που σχηματικά θα μπορούσα να ονομάσω «μοναξιά του σκηνοθέτη» – κατάλαβα πως δεν είναι. Και δεν είναι επειδή το κεφάλαιο «Μακρυγιάννης» συμβαδίζει με την ενηλικίωση ενός Κράτους που δεν έχει ακόμη ολοκληρωθεί. Μην ξεχνάτε πως δεν κλείσαμε ακόμη τους δύο αιώνες μας!
Γιατί να έρθει κάποιος να δει την παράσταση «Οράματα και θάματα» που παρουσιάζονται με τη μορφή όπερας στην Εναλλακτική Σκηνή της ΕΛΣ;
Θα σας έλεγα πολύ απλά για την νέα μουσική ματιά του Δημήτρη Μαραγκόπουλου που με μεγάλη μαεστρία μπλέκει τους μουσικούς κόσμους της Δύσης και της Ανατολής, της παράδοσης και του μοντερνισμού. Για τον σεβασμό του λιμπρέτου του Αλέκου Λούντζη στην αποσπασματική γραφή των μακρυγιαννικών «Οραμάτων και Θαμάτων». Στην ανασύνταξη ενός κατακερματισμένου χρόνου που προσφέρει στο σκηνοθέτη τη δυνατότητα να αντιμετωπίσει το δράμα ως «αρνητικό φωτογραφίας» ή σαν μια σειρά περασμάτων από το φως στο σκοτάδι, από την αίσθηση στην παραίσθηση, από το κοσμικό στο απόκοσμο και να χτίσει ένα σύγχρονο σκηνικό «ορατόριο» ή τουλάχιστον να το προσπαθήσει μια που η τελική αξιολόγηση βαραίνει πάντα το κοινό.
Δείτε το τρέιλερ της παράστασης:
Δείτε όλες τις λεπτομέρειες για την παράσταση στο www.nationalopera.gr
