«Άνθρωπε, υπάρχει κάτι πέρα από εσένα, αλλά αυτό το πέρα από εσένα είναι και μέσα σ’ εσένα. Μην ψάχνεις κάτι άλλο, απλά ζήσε. Με χαρά». Aυτό υπάρχει στο κέντρο του έργου Βάκχες του Ευριπίδη, στο οποίο υποδύομαι τον θεό Διόνυσο. Το αγαπώ αυτό το κείμενο γιατί μας μας διδάσκει ότι δεν μπορεί να έρθει οτιδήποτε καινούριο αν δεν καταστραφεί το παλιό. Και είναι αναγκαίο. Αναγκαίο είναι και το πένθος για ό,τι χάνουμε. Πένθος βιώνουμε και τώρα, με όλη αυτή την κανονικότητα που χάσαμε. Αλλά πρέπει να συμβεί και αυτό. Καμιά αλλαγή δεν είναι ανώδυνη. Οι αλλαγές είναι βίαιες, ωστόσο κάποιες φορές είναι αναγκαίες. Η βία έχει μέσα της ελπίδα, κι ας είναι δύσκολο να το καταλάβουμε. Έτσι αλλάζει ο κόσμος. Έτσι αλλάζουμε και οι άνθρωποι. Βία είναι και αυτό που πρέπει να ξεριζώσεις, το σάπιο, για να φυτέψεις το καινούριο λουλούδι. Βία, όμως, είναι να αφήνουμε και το σάπιο να υπάρχει, αφού δεν πρόκειται να ανθίσει.
Κάνω και γυρίσματα για την πρώτη ταινία της Ευγενίας Κούγια L’Appel du Vide. Ένα ανεκπλήρωτο love story ανάμεσα σε δύο αγόρια. Είναι στενάχωρο, αλλά αυτό συμβαίνει κυρίως. Τον έρωτα τον φοβόμαστε. Τον κυνηγάμε, αλλά και τον φοβόμαστε, μη και μας βγάλει από την τροχιά μας. Αλλά τι πιο ωραίο από το να φύγουμε από την τροχιά που λανθασμένα ακολουθούμε; Αυτή τη στιγμή, ανάμεσα σε εμάς τους ηθοποιούς, παρατηρείται μια διχόνοια για το ποιος δουλεύει και ποιος όχι. Είναι κάπως περίεργο. Στις κρίσεις η διχόνοια διαλύει τα πάντα. Θα έπρεπε να υπάρχει ένα “όλοι μαζί”.
Είμαι ηθοποιός, αλλά δεν πιστεύω ότι γεννήθηκα γι’ αυτό. Ξεκίνησα να γράφω κείμενα με κοινωνικοπολιτικό περιεχόμενο. Μεγάλωσα στα Μελίσσια και είχα την ανάγκη να εναντιωθώ από νωρίς σε θέματα ομοφοβίας και ρατσισμού. Δεν ξέρω αν έφταιγε η γειτονιά, αλλά εγώ έβλεπα αδικίες. Οπότε είχα μια τέτοια ανάγκη για διαμαρτυρία. Αργότερα, κατάλαβα ότι με το θέατρο μπορείς να μετακινήσεις κάτι μέσα σου. Να ανακουφιστείς από αυτά που σου σφίγγουν την καρδιά. Τώρα, εδώ και δυο χρόνια που έχω τελειώσει τη σχολή, συνεχίζω να το πιστεύω: ο δικός μου τρόπος για να αλλάξω τον κόσμο είναι το θέατρο. Ξέρω ότι δεν θα συμβεί έτσι ακριβώς. Δεν είμαι χαζός. Αλλά θέλω να πιστεύω ότι θα τον αλλάξουμε τον κόσμο, κυρίως γιατί χρειάζεται αλλαγή. Υπάρχει θλίψη βαθιά και εμείς προσποιούμαστε ότι είμαστε καλά. Μας νοιάζει να διατηρούμε τα υλικά αγαθά μας και έχουμε ξεχάσει τη χαρά. Ο καπιταλισμός μάς έχει ποτίσει με αυτό τον φόβο. Κάπου όμως θα πρέπει να σταματήσουμε να τον φοβόμαστε. Και αυτό το βλέπω σε πολύ απλά πράγματα. Παρατηρώ τα ανίψια μου, που είναι γύρω στα 10, και δεν μπορούν να απολαύσουν τη θέα από το Λυκαβηττό. Περνάνε στην επόμενη εικόνα. Αν αυτό δεν είναι βαθιά δυστυχία, τότε τι είναι; Το να μην μπορείς να χαρείς, δηλαδή. Η απόλαυση είναι μια λειτουργία που χάνεται από το DNA μας. Δεν έχουμε χρόνο για τη χαρά. Ας έχουμε τα κότσια να το πούμε και ας μην είμαστε εμείς αυτοί που θα το αλλάξουν. Ας το ακούσουν οι επόμενοι ότι τα πράγματα δεν ήταν καλά. Ότι οι άνθρωποι αυτή τη στιγμή, σε αυτό τον πλανήτη, ζουν μια σκοτεινή περίοδο όλο δυστυχία και προσποιούνται μέσα από οθόνες και κάμερες κινητών ότι είναι καλά. Ας μη δυστυχήσουν πολλές γενιές ακόμα. Και ξέρετε κάτι, θα αλλάξει. Σίγουρα κάτι θα αλλάξει. Όλα ανατρέπονται. Άλλωστε όλη αυτή η ταχύτητα με την οποία συμβαίνουν τα πράγματα, νιώθω ότι δεν είναι τυχαία. Τα γκάζια αυτού του συστήματος θα σπάσουν.
Νιώθω βάρος, αλλά με μαλακώνει το γεγονός ότι ελπίζω στην ανατροπή. Και οι ανθρώπινες σχέσεις με καθησυχάζουν. Οι πραγματικές στιγμές, που συμβαίνουν τόσο στο θέατρο όσο και στη ζωή. Ένα βλέμμα, από αυτά που απαλύνουν την ανθρώπινη μοναξιά που όλοι νιώθουμε. Ένα άγγιγμα, με το οποίο την αναγνωρίζουμε και την αποδεχόμαστε, λέγοντας μεταξύ μας: “ΟΚ, πάμε μαζί. Μονάχοι, αλλά μαζί”.
Το ιδανικό καλοκαίρι θα ήταν να πάω στο χωριό μου στην Ικαρία, στον Δρούτσουλα, και να μείνω δυο μήνες. Είναι ένα από εκείνα τα αντιπειρατικά χωριά, χωμένα μέσα στο βουνό, από το οποίο έχω κληρονομήσει τη σχέση μου με τον χρόνο.
Σε ένα ιδανικό αύριο θα κάνω αυτή τη δουλειά με ανθρώπους που μαζί θα αναζητάμε κάτι παραπάνω. Και δεν θα πρέπει να ανησυχώ για το αν θα με πληρώσουν. Με τσαντίζει αυτό. Με θυμώνει. Το ότι χρειάζεται να ανησυχώ για την επιβίωσή μου. Όμως συνεχίζω να θέλω να κάνω θέατρο και να πληρώνω έτσι το ενοίκιο και το ρεύμα μου. Η ανάγκη για επιβίωση δεν είναι ντροπή και ούτε πρέπει να αναλωνόμαστε με την ανησυχία της μη καταβολής των δεδουλευμένων μας. Σε όλα τα αρχαία κείμενα το υπαρξιακό και το πολιτικό ήταν ένα πράγμα. Τώρα τα έχουμε διαχωρίσει. Το να κάνεις μια ενδοσκόπηση για να αλλάξεις κάτι μέσα σου είναι, εκτός από προσωπικό, και βαθιά πολιτικό. Το ίδιο ισχύει για τον τρόπο που ζεις, αν κάνεις ανακύκλωση, τι διαβάζεις, τι ακούς και σε τι πιστεύεις. Και αυτό ακριβώς λένε οι Βάκχες: Βρες τον όποιο θεό, μέσα σου».
Info: Ο Νίκος Μάνεσης θα περιοδεύσει τον Αύγουστο με την παράσταση Βάκχες σε μια παραγωγή του Ιδρύματος Μιχάλης Κακογιάννης στο πλαίσιο της δράσης Όλη η Ελλάδα ένας Πολιτισμός. mcf.gr
