O Μίκης Θεοδωράκης ήταν ένας μεγάλος, σημαντικός Έλληνας, από τους λίγους που κέρδισε παγκόσμια αναγνώριση ως συνθέτης και μουσικός. Συγκαταλέγεται ανάμεσα σε αυτούς που κυλάνε στο DNA αυτή της χώρας, που ανήκουν στην ίδια τη μνήμη, στην ιστορία της…ακόμα και σε αυτή που δεν έχει γραφτεί ακόμα. Γιατί στα τραγούδια του ακούγεται η Ελλάδα. Ίσως να μην υπάρχει έστω και μια στιγμή που πολίτης αυτής της χώρα να μην έχει συνδέσει μια πολύ προσωπική του στιγμή με κάποια μελωδία του Μίκη Θεοδωράκη. Οι συνθέσεις του άλλωστε έχουν αυτή τη μαγική δύναμη να σε κάνουν να θες να βγεις στο δρόμο να ζήσεις τη ζωή, να τη διεκδικήσεις, να την κερδίσεις, να την κάνεις δώρο στους άλλους, να ενωθείς μαζί της. Να πιάσεις τον πραγματικό ρυθμό της. Να επαναστατήσεις για χάρη της. Να συνδεθείς μαζί της. Αυτή η σύνδεση-σύνθεση χαρακτήρισε και όλο το έργο του. Κάτω από το τεράστιο άνοιγμα των χεριών του ένωσε την κλασική μουσική φόρμα, με την όπερα, τον κινηματογράφο, το μπαλέτο, την εκκλησία, την πεζογραφία, το αρχαίο δράμα, και φυσικά την ελληνική ποίηση και το λαϊκό τραγούδι. Ένωσε το πιάνο με το μπουζούκι και το μπαγλαμά. Ένωσε το λαϊκό πόνο και μαράζι με τη λυρική μουσική. Ένωσε το Γιάννη Ρίτσο, τον Οδυσσέα Ελύτη, τον Σεφέρη, αλλά και τον Χιλιανό ποιητή Πάμπλο Νερούδα με το Στέλιο Καζαντζίδη, Μαίρη Λίντα, τον Γρηγόρη Μπιθικώτση, τη Μαρία Φαραντούρη και τον Γιάννη Πουλόπουλο. Ένωσε την πολιτική με το τραγούδι θεσμικά, πρακτικά και καλλιτεχνικά. Αλλά κυρίως ένωσε την ελευθερία, την έννοια της αντίστασης και το φως της επανάστασης με μια ολόκληρη χώρα, όταν η χώρα αυτή το είχε πολύ ανάγκη. Για αυτό είναι χρέος μας να διαφυλάξουμε την έννοια αυτής της σύνδεσης και της ένωσης. Όταν θα την ξεχνάμε ας την αναζητάμε στα τραγούδια του.
Λίγα λόγια για τη ζωή και το έργο του Μίμη Θεοδωράκη, από τη Εθνική Λυρική Σκηνή, η οποία είχε ανακοινώσει από τον Ιανουάριο του 2021 τριετή κύκλο παρουσίασης του έργου του Μίκη Θεοδωράκη από το 2021 έως και το 2024.
Ο Μίκης Θεοδωράκης, με καταγωγή από την Κρήτη, γεννήθηκε στη Χίο στις 29 Ιουλίου του 1925. Έζησε σε πολλές πόλεις της Ελλάδας, ενώ το μεγαλύτερο μέρος της ζωής του πέρασε στην Αθήνα. Από το 1954 έως το 1960 εργάστηκε στο Παρίσι και στο Λονδίνο γράφοντας συμφωνική μουσική, μπαλέτα και μουσική για ταινίες. Στα 1960 τίθεται επικεφαλής του αναγεννητικού πολιτιστικού-πολιτικού κινήματος στην Ελλάδα με επίκεντρο τη σύζευξη ποίησης και μουσικής, συνθέτοντας δεκάδες κύκλους τραγουδιών, ορατόρια, επιθεωρήσεις, μουσική για το αρχαίο ελληνικό δράμα και άλλα. Το κίνημα αυτό συνδέεται με τις προοδευτικές πολιτικές δυνάμεις της εποχής, που στόχευαν, πέρα απ’ τον εκδημοκρατισμό της κοινωνικής ζωής, σε μια βαθύτερη και ευρύτερη αναγέννηση του ελληνικού λαού. Το γεγονός αυτό τον φέρνει συχνά στο επίκεντρο της πολιτικής ζωής με κορύφωση την ενεργό συμμετοχή του στο αντιστασιακό κίνημα κατά της στρατιωτικής δικτατορίας (1967-74).
Ο Θεοδωράκης ασχολήθηκε με όλα τα είδη της μουσικής, το δε έργο του, πολύμορφο και πλούσιο, εκτείνεται πέραν της μουσικής σε τομείς όπως η ποίηση, η πεζογραφία, η φιλοσοφία, η μουσικολογία. Ακόμα και σε πολιτικά δοκίμια.
Η πρώτη περίοδος της μουσικής του δημιουργίας (1940-53) περιλαμβάνει τραγούδια, ορατόρια, μουσική δωματίου, μπαλέτα και συμφωνικά έργα. Κορυφαίο έργο η Πρώτη Συμφωνία. Η δεύτερη περίοδος, η παρισινή (1954-59), περιλαμβάνει έργα μουσικής δωματίου, μπαλέτα και συμφωνικά. Κορυφαίο έργο το μπαλέτο που ανέβηκε το 1959 στη Βασιλική Όπερα Λονδίνου (Κόβεντ Γκάρντεν), η Αντιγόνη. Η τρίτη περίοδος (1960-80) είναι αφιερωμένη στο κίνημα της έντεχνης λαϊκής μουσικής με κυριότερες συνθέσεις τα ορατόρια Άξιον Εστί και Κάντο Χενεράλ. Ακολουθεί η τέταρτη περίοδος από το 1981 έως το 1988, κατά την οποία, συνεχίζοντας πάντοτε να συνθέτει κύκλους τραγουδιών, επιστρέφει στη συμφωνική μουσική με κύρια έργα την Τρίτη Συμφωνία, την Εβδόμη Συμφωνία, την πρώτη του όπερα Κώστας Καρυωτάκης (Οι μεταμορφώσεις του Διονύσου) και το μπαλέτο Ζορμπάς. Τέλος, κατά την πέμπτη περίοδο (1989-2021) συνθέτει συμφωνικά έργα, με πιο χαρακτηριστικά τις τέσσερις ραψωδίες του, κυρίως όμως συνθέτει τις όπερές του (λυρικές τραγωδίες, όπως τις ονομάζει) Μήδεια, Ηλέκτρα και Αντιγόνη. Την τριλογία αυτή συμπληρώνει η όπερα Λυσιστράτη. Με τα έργα αυτά ο Θεοδωράκης εγκαινιάζει την εποχή του λυρικού βίου, δηλαδή την ολοκληρωτική στροφή του προς τον λυρισμό και την τελειοποίηση της λυρικής μουσικής έκφρασης σε όλο το φάσμα της μουσικής του δημιουργίας.
