Στο επισκιασμένο από το καθεστώς Μιλόσεβιτς Κόσοβο της δεκαετίας του '90, ο δεκάχρονος Νόρι βλέπει τον πατέρα του, Γκεζίμ, να φεύγει για Γερμανία προς αναζήτηση ενός καλύτερου μέλλοντος. Μόνο που ο πεισματάρης πιτσιρικάς δεν είναι διατεθειμένος χωνέψει τον αποχωρισμό μένοντας πίσω με τους συγγενείς. Έτσι αποφασίζει να κάνει ό,τι είναι δυνατόν προκειμένου να τον βρει.
Το πρώτο μεγάλου μήκους εγχείρημα του Κοσοβάρου Βίσαρ Μορίνα διέγραψε εντυπωσιακή τροχιά στα φεστιβάλ, αποσπώντας μεταξύ άλλων το βραβείο σκηνοθεσίας στο Κάρλοβι Βάρι, ενώ αποτέλεσε την πρόταση της χώρας του για το ξενόγλωσσο Όσκαρ. Γυρισμένο σε Κόσοβο και Γερμανία, το «Babai» εκτείνεται σε μία πλειάδα επιμέρους θεματικών, από την οικογένεια, την πατρότητα και το ζητούμενο της εμπιστοσύνης, ως το μεταναστευτικό και το διαχρονικά απαιτητικό αίνιγμα της κοινωνικής ένταξης. Το πραγματικά αναπάντεχο είναι η ωριμότητα με την οποία ο πρωτοεμφανιζόμενος σκηνοθέτης καταφέρνει μέσα από ένα καθαρά νατουραλιστικό φίλτρο να θέσει αποτελεσματικά επί τάπητος ολόκληρο το εύρος των ζητημάτων που θίγει, ενσωματώνοντάς τα σε μια απλή ιστορία που αποτελεί ένα πρόωρο αντάμωμα με την ενηλικίωση με στοιχεία road movie.
Εξίσου απρόσμενη ωστόσο είναι η επίγευση του επίκαιρου που διακρίνει την ταινία του Μορίνα, παρότι τοποθετείται στο πολύ συγκεκριμένο προπολεμικό, κοινωνικά θρυμματισμένο πλαίσιο της πρώην Γιουγκοσλαβίας, λίγο πριν αυτή παραδοθεί στο γνωστό αιματοκύλισμα. Οι αντιστοιχίες με την προσφυγική τραγωδία, ειδικά σε ό,τι αφορά τη διαδρομή προς τη Γερμανία αλλά και τα εκεί αδιέξοδα που περιμένουν πατέρα και γιο είναι άκρως ενδεικτικές, και το γεγονός πως αυτές προκύπτουν αυτόματα, έξω από το στενό θεματικό πλαίσιο του «Babai», δικαιώνουν τη βαθύτερη ειλικρίνεια που φωλιάζει στο φιλμ.
Μάλιστα, μοιάζει περίπου σαν το ρεαλιστικά δοσμένο αδιέξοδο της κοινωνικής ενσωμάτωσης των δύο πρωταγωνιστών στο νέο περιβάλλον να παίρνει μια σκληρή ρεβάνς από το όχι ακριβώς ρεαλιστικό μέρος που έχει προηγηθεί και αφορά στη μάλλον βατή μετάβαση του μικρού Νόρι στον ευρωπαϊκό βορρά. Ακόμα κι εκεί όμως που κάποιος θα έβλεπε μια κάποια βολική λύση στην απεικόνιση του ταξιδιού του παιδιού ώστε να προχωρήσει η ιστορία την επαύριο της σύντομης περιπλάνησής του, ο Μορίνα έχει να αντιπαραθέσει την ιδιαίτερα εύστοχη (μέσα στη λιτότητα των πλάνων που τη διέπουν) απόδοση της όλης έντασης που επικρατούσε στην πατρίδα του τη συγκεκριμένη χρονική περίοδο. Εκεί, λίγα μόνο πλάνα στα οποία επικρατούν τα έντονα βλέμματα των Σέρβων στρατιωτών απέναντι στους Κοσοβάρους πρωταγωνιστές, αρκούν προκειμένου να δώσουν το κατάλληλο στίγμα. Το ίδιο ισχύει φυσικά και για τον τρόπο με τον οποίο χρωματίζεται συναισθηματικά ο συγκλονισμένος από τη φυγή του πατέρα κόσμος του Νόρι: συχνά π.χ. τον βλέπουμε να κρύβεται σε διάφορα μέρη που θα μπορούσαν να παραπέμπουν μεταφορικά σε κάποιου είδους ταφή, ή ακόμα και σ’ ένα ασυναίσθητο θάψιμο από πλευράς του Γκεζίμ της γονεϊκής ευθύνης που αρνείται να αναλάβει μέσω της φυγής.
Το μεγάλο – και ασφαλώς κερδισμένο – στοίχημα για το «Babai» όμως αφορά στην επιλογή του Βαλ Μαλόκου, του πιτσιρικά που υποδύεται τον Νόρι, μέσα από τη ματιά του οποίου άλλωστε ξεδιπλώνεται η πλοκή. Κατά μεγάλο ποσοστό το όλο εγχείρημα οικοδομείται πάνω του, δίχως να καταφεύγει σε συγκινησιακές ευκολίες που τόσο το γλυκό παρουσιαστικό του μικρού όσο και ο ίδιος ο ρόλος θα σήκωναν. Άλλη μια ένδειξη του πόσο μετρημένα διαχειρίζεται ο Μορίνα το στοιχείο της τρυφερότητας που ξεπηδά εδώ κι εκεί μέσα από την επικρατούσα σκληρότητα της όλης κατάστασης.
Babai | trailer (Greek subs) from heretic on Vimeo.
