Με λόγο κοφτό, χειμαρρώδη και παραληρηματικό, όπως ακριβώς δηλαδή είναι ο ερωτικός λόγος, η πρωτοεμφανιζόμενη συγγραφέας Σοφία Πολυχρονοπούλου βουτά σε έναν ωκεανό από ανικανοποίητες επιθυμίες, γραπώνεται από τις λέξεις, προσπαθώντας να ανιχνεύσει τα μυστήρια του πάθους, να σωθεί μέσα στην τρικυμία του, να ζήσει για να αφηγηθεί. Η επιστολική νουβέλα «Γράμματα στον Α» είναι μια καταβύθιση στο υποσυνείδητο μιας ερωτευμένης γυναίκας που δεν έχει τίποτε άλλο πέρα από μια υπόσχεση. Όταν ο Α. την εγκαταλείπει προσπαθεί να νικήσει «το φόβο ότι θα ξεχάσει και θα ξεχαστεί». Η νουβέλα, γραμμένη με τη μορφή ανεπίδοτων επιστολών, έχει κάτι από τη μαγεία που έχει η θηλυκή γραφή της Μάτσης Χατζηλαζάρου -μια γραφή γεμάτη χυμούς και θέλω-, αλλά και την παραφορά του Πάθους της Αννύ Ερνώ. Διαβάσαμε το βιβλίο σε λίγες μόνο ώρες, μιας και η ίδια η ιστορία δεν σε αφήνει να την αφήσεις μέχρι να επέλθει (;) η κάθαρση, και αμέσως μετά μιλήσαμε με τη συγγραφέα.
Αλήθεια, «πώς εξηγείς έναν ανυπεράσπιστο έρωτα»;
Παρόλο που λογοτεχνικά αποπειράθηκα να τον εξηγήσω, πραγματικά δεν ξέρω. Δεν πιστεύω ότι –όταν μιλάμε για ελεύθερους ανθρώπους– υπάρχει κανένας αληθινά ερωτευμένος, ο οποίος αντέχει ή και μπορεί να αφήσει τον έρωτά του ανυπεράσπιστο.
Γιατί μάς πονάει τόσο πολύ η απουσία κάποιου που ποτέ δεν είχαμε;
Επειδή για λίγο, τόσο όσο, τον είχαμε και θέλουμε να τον έχουμε πολύ και για πολύ ακόμα.
Ανεπίδοτες ερωτικές επιστολές… Τι μας εμποδίζει να εκφράσουμε όσα νιώθουμε την ώρα που πρέπει;
Δεν γνωρίζω τι εμποδίζει τον καθένα ή αν όντως όλοι εμποδίζονται, υπάρχουν ίσως αρκετοί οι οποίοι καταφέρνουν κι εκφράζουν επιτυχώς όλα όσα νιώθουν, τη σωστή στιγμή. Προϋποθέτει μια γενναιότητα αυτό και υψηλή αυτοεκτίμηση. Εμένα πάντως, καμιά φορά, με εμποδίζει η αίσθηση της πίεσης που ίσως ασκήσεις στον άλλον, αποκαλύπτοντας το εύρος και το βάθος των συναισθημάτων σου, ιδίως όταν έχεις αμφιβολίες σχετικά με την αμοιβαιότητα και τις προθέσεις. Θέλω όμως να τα έχω καλά με τον εαυτό μου, γι αυτό σε κάθε ερωτική προσωπική μου ιστορία, προσπαθούσα και προσπαθώ να έχω πει όλα όσα πρέπει, την ώρα που πρέπει. Δεν μου αρέσουν οι ανοιχτοί λογαριασμοί.
Ξεπερνάμε τον άλλον ή απλώς μαθαίνουμε να ζούμε με την απουσία του;
Εξαρτάται από το ποιος είναι ο άλλος και από το ποια είναι η ιστορία. Κάθε άλλος και κάθε ιστορία είναι διαφορετικός και διαφορετική. Στο τέλος όμως, νομίζω ότι όλοι ξεπερνιούνται. Ξεχνιέται η πληγή και συνεχίζεις, πρέπει να συνεχίσεις. Δεν συναντάμε πλέον – και ευτυχώς– πολλές Μαντάμ ντε Τρουβέλ και πολλούς Βέρθερους.
Ο Ρολάν Μπαρτ στα «Αποσπάσματα Ερωτικού Λόγου» γράφει ότι ερωτευόμαστε μια ιδέα, την εικόνα του άλλου. Μήπως ουσιαστικά ερωτευόμαστε την εικόνα του εαυτού μας, όπως νομίζουμε ότι μας βλέπει ο άλλος;
Και τα δύο συμβαίνουν. Εγώ ερωτεύομαι συνήθως εκείνον που νιώθω ότι με κατάλαβε. Ο καθένας ερωτεύεται αυτό που χρειάζεται, αυτό που του αρέσει. Μα και η εικόνα του άλλου δεν είναι αυτό το οποίο βλέπουμε μόνο εμείς;
«Είμαστε αλάθητοι», λέει ο Κιουρέισι, «στην επιλογή του εραστή μας, ιδιαίτερα όταν αξιώνουμε το λάθος πρόσωπο. Υπάρχει ένα ένστικτο, μαγνήτης ή αερικό, που γυρεύει το αταίριαστο». Υπάρχει όντως;
Διαφωνώ με τον Κιουρέισι παρόλο που για πολλούς ισχύει αυτό το οποίο λέει. Υπάρχουν άνθρωποι που έλκονται από το αταίριαστο. Το αναζητούν και το βρίσκουν. Προσωπικά γυρεύω το ταιριαστό. Όταν ανακαλύπτω ότι αυτός που ερωτεύτηκα δεν μου ταιριάζει, ότι έχω αξιώσει το λάθος πρόσωπο, σε εκείνο το σημείο ακριβώς περνάω στην απομάγευση. Και βέβαια υπάρχει ένστικτο, μαγνήτης ή αερικό που γυρεύει όμως, θα έλεγα εγώ, αυτό το οποίο χρειάζεται και θέλει. Πολλές φορές δεν γυρεύουμε απολύτως τίποτε. Άλλες πάλι ούτε καν ξέρουμε τι γυρεύουμε. Έρχεται και μας βρίσκει και αφού μας έχει βρει νιώθουμε ότι αυτό είναι το αυτό. Οι πεταλούδες στο στομάχι, η ευτυχία που αισθάνεσαι όταν βλέπεις τον άλλον και πολλά άλλα ωραία πράγματα. Ο έρωτας δηλαδή.
Στα χρόνια του Tinder και του Facebook μπορεί να επιβιώσει ο ρομαντικός έρωτας;
Δεν πιστεύω ότι έχουν αλλάξει και πολλά πράγματα στην ανθρώπινη ψυχοσύνθεση όσον αφορά τις συναισθηματικές μας ανάγκες. Απλώς πλέον έχει διευρυνθεί ο περίγυρος και αυτό είναι καλό, καθώς έχεις περισσότερες επιλογές, χάρη στα κοινωνικά δίκτυα, ακόμα και μέσα από το σαλόνι του σπιτιού σου. Όποιος είναι άξιος να ερωτεύεται αληθινά και ρομαντικά –με την κανονική έννοια του ρομαντισμού – διότι οι ρομαντικοί ήταν επί της ουσίας οι μαχητικοί, οι ατρόμητοι, εκείνοι οι οποίοι ήταν έτοιμοι να πεθάνουν, να κινήσουν γη και ουρανό για μια ιδέα τους, για την αγάπη τους, για τα θέλω τους και τα πιστεύω τους, ακόμα και σήμερα θα τα καταφέρουν. Εξάλλου τι να τον κάνεις κάποιον ο οποίος είναι μαζί σου επειδή έτσι τον βόλεψε, έτσι έτυχε και όχι επειδή ενώ μπορούσε να ζήσει με κάποιον άλλο διαλέγει, μέσα από αμέτρητες πιθανές επιλογές, εσένα; Υπάρχει αληθινός έρωτας ο οποίος δεν είναι ρομαντικός;
Το chat ή το email είναι η σύγχρονη ερωτική επιστολογραφία;
Εννοείται. Μια ματιά στα μηνύματα όλων μας μπορεί να το επιβεβαιώσει ανά πάσα στιγμή. Αντί για ψεκασμούς αρωμάτων σε χαρτί, κομμένες μπούκλες μέσα στο φάκελο και αποτυπώματα κραγιόν σε σχήμα χειλιών, τώρα έχουμε τα μηνύματα και τις σέλφι μόνο για εκείνον και εκείνη. Γλιτώνεις και την αναμονή. Στο στέλνει το βλέπεις αμέσως, απαντάς. Υπάρχει πολύ ρομάντζο στα ίνμποξ των ερωτευμένων και των επίδοξων ερωμένων. Μα τι ωραία που είναι όλα αυτά!
«Το χάος του έρωτα που προκαλεί η παρουσία και η απουσία του άλλου», γράφετε στο οπισθόφυλλο. Αντιλαμβάνομαι την απουσία, μπορείτε να μου εξηγήσετε το χάος της παρουσίας;
Η αγωνία του να αποκρυπτογραφήσεις κάθε λέξη, κάθε πράξη, κάθε κίνηση, κάθε βλέμμα, κάθε ανάσα του άλλου, κάθε στιγμή που έχεις μαζί του. Τι σκέφτεται, τι νιώθει, τι είσαι εσύ γι αυτόν. Αυτό είναι το χάος της παρουσίας. Το χάος του έρωτα. Το χάος του άλλου στο οποίο σου ανοίγει την πόρτα για να μπεις και να προσπαθήσεις να το ανακαλύψεις.
Ποιο είναι το happy end: Nα είσαι με τον άλλον ή να είσαι (καλά) με τον εαυτό σου;
Ο συνδυασμός αυτών των δύο φυσικά : Να είσαι καλά με τον εαυτό σου ενώ είσαι καλά με τον άλλον. Για την ακρίβεια να είσαι καλύτερα από ποτέ με τον εαυτό σου. Ο έρωτας πρέπει να σε ανυψώνει καθώς συμβιώνεις, καθώς τον ζεις. Αν σε κάνει να δυστυχείς, να δυσανασχετείς, να αμφιβάλλεις, τότε είναι ψευδοέρωτας. Αν ο έρωτας δεν είναι αμφίδρομος και θετικός, τότε είναι αμαρτία. Χρειάζεται να αμαρτήσουμε όμως πολλές φορές για να καταφέρουμε έναν ωραίο έρωτα, ακόμα και μέσα στην ίδια ερωτική ιστορία. Εφευρίσκουμε οι ερωτευμένοι πολλά εμπόδια για να δυστυχούμε καθώς προσπαθούμε να ευτυχήσουμε, ίσως για να μην βαριόμαστε.
Ποια είναι η πιο ωραία ερωτική ιστορία που έχετε διαβάσει/δει;
Οι πιο ωραίες ερωτικές ιστορίες είναι οι δικές μας. Αυτές που έχουμε ζήσει, αυτές που ζούμε. Λατρεύω βέβαια και τις ταινίες και τα βιβλία που εξυμνούν τον έρωτα. Τις σκοτεινές, τις γλυκερές, τις παράξενες –αν και δεν βρίσκω τίποτε το παράξενο ποτέ σε κανέναν έρωτα– αρκεί να διηγούνται μια ενδιαφέρουσα ιστορία. Είναι τόσες πολλές. Δεν θα τελειώσει αυτή η συνέντευξη ποτέ αν αρχίσω να τις απαριθμώ, θα πω όμως μια η οποία είναι και βιβλίο και ταινία: «Μεγάλες Προσδοκίες» του Ντίκενς. Είμαι όμως λάτρης του happy end. Μου αρέσουν οι έρωτες που κρατάνε για πάντα.
«“Μου κόπηκε η ανάσα”, λένε συνήθως όσοι θέλουν να περιγράψουν τη στιγμή που το αίμα τους παθαίνει έρωτα, όμως ποτέ δεν κατάλαβα γιατί το λένε αυτό. Εγώ ένιωσα λες και μου έδωσαν ανάσα. Τόσο καιρό πνιγόμουν και ανέπνευσα ξαφνικά, ανακουφιστικά», γράφετε σε ένα σημείο του βιβλίου. Είναι ο έρωτας το αερολίν για την άπνοια μιας βαρετής, κενής νοήματος καθημερινότητας;
Είναι. Τουλάχιστον για εμένα. Ακούω βέβαια συχνά από τους μεγαλύτερους και σοφότερους ότι οι έρωτες δεν έχουν και τόση σημασία, ότι σημασία έχει να είσαι ήρεμος κι ευτυχισμένος και σκέφτομαι το γρασίδι που μεγαλώνει ήσυχο, ήρεμο, ανενόχλητο κι ευτυχισμένο. Τι να σας πω. Ίσως σε μερικά χρόνια να νιώθω αλλιώς, να νιώθω κι εγώ σαν το γρασίδι. Να μην θεωρώ τον έρωτα «αερολίν» και να βρίσκω νόημα στο γκολφ ή στο μπριτζ, τα οποία σκοπεύω παρεμπιπτόντως κάποια στιγμή να μάθω. Πάντως είναι ωραίο να είσαι ερωτευμένος την ώρα που είναι κι ο άλλος ερωτευμένος μαζί σου. Πιστεύω αποκτά πιο χαρούμενο ενδιαφέρον η ζωή, όπως κι αν εξελιχθεί η εκάστοτε ερωτική ιστορία.
Μετά την απομάγευση του κόσμου με τον ορθολογισμό, ο νεωτερικός άνθρωπος βρέθηκε αντιμέτωπος με την απουσία του Θεού, άρα την απουσία του απώτερου νοήματος. Γίναμε μέσα από τον έρωτα ο ένας Θεός του άλλου;
Δεν νοείται έρωτας χωρίς θεοποίηση του άλλου και του εαυτού μας. Όμως καλό είναι να έχουμε τα μάτια μας ανοιχτά και να καταλαβαίνουμε ποιον ερωτευόμαστε. Το γιατί ας μην το καταλάβουμε αλλά το ποιον, θεωρώ ότι είναι χρήσιμο να το γνωρίζουμε.
«Μυρίζει τέλεια», λέτε σε ένα σημείο για να εξηγήσετε την έλξη. Όλα είναι θέμα βιολογίας, χημείας, ορμονών;
Tι άλλο θα μπορούσε να ήταν; Ατζέντα; Λίστες; Έλξη και μόνο έλξη. Αυτό το οποίο δεν μπορείς να εξηγήσεις ακριβώς το γιατί, αλλά νιώθεις ακριβώς τι. Αυτό δεν είναι ο έρωτας;
Ο έρωτας τελικά είναι μια παρεξήγηση;
Αυτό δεν το πιστεύω. Πιστεύω όμως ότι συνήθως είναι γεμάτος παρεξηγήσεις. Οι αδύναμοι μέσα από αυτές πολλές φορές τελειώνουν και οι δυνατοί δυναμώνουν περισσότερο. Σίγουρα πάντως ο καθένας φέρνει μέσα στον έρωτά του ό,τι έχει μέσα του. Όσο πιο παρεξηγημένος είναι με τον εαυτό του τόσο περισσότερες παρεξηγήσεις θα τον βρίσκουν. Και ίσως και οι έρωτές του να είναι μια παρεξήγηση. Είμαστε πολλές φορές χαοτικά μπερδεμένοι οι άνθρωποι. Άλλα λέμε, άλλα θέλουμε, άλλα πιστεύουμε, άλλα κάνουμε. Το ζητούμενο είναι να καταφέρνουμε εκείνα που μας κάνουν ευτυχισμένους. Όπως μπορούμε. Όπως αντέχουμε.
Τελικά ποιος είναι ο Α.;
Ο απόλυτος έρωτας.
Ιnfo: Το βιβλίο «Γράμματα στον Α» της Σοφίας Πολυχρονοπούλου κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Πόλις.
