Βασισμένη στο βιβλίο του Ουμπέρτο Κονσταντίνι, διάσημου Αργεντίνου συγγραφέα και πολιτικού ακτιβιστή της επαναστατικής αριστεράς, «Η Μεγάλη Νύχτα του Φρανσίσκο Σάνκτις» είναι μια σπαρτιάτικη στα 78 λεπτά της ιμπρεσιονιστική διατριβή πάνω στην επαναστατική ενοχή του, κάποτε αριστερού νυν ιδιωτικού υπαλλήλου, μεσοαστού. Τοποθετημένη στα δύσκολα χρόνια της αργεντίνικης χούντα του «βρώμικου πολέμου» (1976-1983), η ταινία παρακολουθεί έναν υπάλληλο που δέχεται το τηλεφώνημα και την επίσκεψη μιας παλιάς συνοδοιπόρου η οποία του δίνει μια απόρρητη πληροφορία για ένα νεαρό αντιστασιακό ζευγάρι που πρόκειται να συλληφθεί την ίδια νύχτα από το καθεστώς. Το «βάρος» μιας κάποιας δράσης μετατίθεται πια σε αυτόν…
Ο Φρανσίσκο Σάνκτις (το όνομα έχει μια ενδιαφέρουσα, ενδεχομένως τυχαία, συμβολιστική αφού παραπέμπει απευθείας σ’ έναν διάσημο Ιταλό κριτικό λογοτεχνίας αλλά και στη λέξη sanctus που σημαίνει άγιος), αρχικά αρνείται, στην συνέχεια όμως αμφιταλαντεύεται ανάμεσα στην δράση και την απραξία – όχι άδικα αφού η ζωή του μπορεί να είναι το τίμημα.
Καθώς προεξόφλησα την φεστιβαλικότητα του εγχειρήματος, καλό θα είναι να μην περιμένει κανείς ένα τυπικά αγωνιώδες δράμα. Αντίθετα, οι Τέστα και Μάρκες, στο ντεμπούτο τους, εστιάζουν ασφυκτικά στο πρόσωπο του χαρακτήρα τους, ανεβάζουν την ένταση ενός διαρκώς εγκυμονούντος κινδύνους ηχοτοπίου και κατεβάζουν εντελώς το φως της εικόνας (στο δέκατο λεπτό περίπου η μεγάλη νύχτα αρχίζει) για να αντικατοπτρίσουν μια σκοταδιστική εποχή που τίποτα δεν φαίνεται όπως είναι, που τα φώτα μοιάζουν με μικρά μάτια που σε παρακολουθούν διαρκώς, το ευθύ ανθρώπινο βλέμμα έχει χαθεί και η ευθύνη μιας αντιστασιακής πράξης γίνεται ένα βαρύ φορτίο που πρέπει (;) να μετατεθεί. Αυτό έχει σαν αποτέλεσμα να πάρεις μια εντυπωσιακή φωτογραφική σπουδή στον υποφωτισμό αλλά και να απαιτείται από τον θεατή μια προσήλωση που ο αργός (κι όμως πυρετώδης) ρυθμός δεν βοηθά απαραίτητα.
Ωστόσο ο υπομονετικός θεατής θα ανταμειφθεί με την σφιχτή, τρομαγμένη αίσθηση ενός εφιάλτη στο αλλοτινό, νυχτερινό Μπουένος Άιρες, απ’ τον οποίον δεν μπορείς να απεγκλωβιστείς και στον οποίον όλα θα μείνουν αποφασιστικά αναπάντητα με μοναδική υποψία, ίσως, πως κάποτε, έστω και οι τύψεις που οδηγούν σ’ ένα ανασκούμπωμα και μια υπέρβαση του φόβου, είναι μια βιώσιμη δικαίωση.
