Φως στο ζήτημα της γυναικείας καταπίεσης, όπως αυτή ασκήθηκε ανά τους αιώνες από τους άντρες, τους νόμους και τις θρησκείες, ρίχνει ο κ. Γιώργος Παμπούκης μέσα από το νέο του βιβλίο Ιστορίες Ντροπής – Οι Άνδρες, οι Θρησκείες, οι Νόμοι και η Μοίρα των Γυναικών… που κυκλοφόρησε πρόσφατα από τις εκδόσεις Πατάκη.
ELLE: Παρ’ ότι στο δυτικό κόσμο μιλάμε για τη γυναικεία απελευθέρωση, τι σας έκανε να γράψετε για τη γυναικεία καταπίεση;
ΓΙΩΡΓΟΣ ΠΑΜΠΟΥΚΗΣ: Πιθανότατα, η έλξη που ασκούν σε ένα δοκιμιογράφο ορισμένα θέματα που δεν έχουν άμεσες απαντήσεις. Ένα από αυτά είναι και το ζήτημα της γυναικείας καταπίεσης. Όχι μόνο γιατί αυτή πράγματι συνέβαινε επί αιώνες, αλλά επειδή δεν έχουμε αποκαλύψει την υπόθεση αυτή όσο θα έπρεπε. Μέχρι τα μέσα του 20ού αιώνα οι γυναίκες, δηλαδή ο μισός πληθυσμός της Γης, υφίσταντο απίστευτα πράγματα, τα οποία έχουν αγνοηθεί ή καταχωνιαστεί.
Μέχρι και σήμερα η πληροφόρηση του ελληνικού κοινού σχετικά με αυτήν τη συγκλονιστική υπόθεση παρουσιάζει μεγάλα κενά. Υπάρχει, βέβαια, σχετική διεθνής βιβλιογραφία, ωστόσο πολύ λίγα βιβλία έχουν προσπαθήσει να δουν με καθολική ματιά το ζήτημα.
ELLE: Ζούμε σε μια εποχή που οι θρησκείες δεν φαίνεται να μας επηρεάζουν ιδιαίτερα. Άραγε, στο παρελθόν ο χριστιανισμός και το Ισλάμ καθόριζαν τόσο πολύ τη θέση της γυναίκας;
Γ. Π.: Ναι. Και μάλιστα πάρα πολύ αρνητικά. Παρ’ ότι οι ιδρυτές τους, ο Ιησούς και ο Μωάμεθ, ήταν -με διαφορετικό, βέβαια, τρόπο ο καθένας- πολύ ευνοϊκά διακείμενοι απέναντι στις γυναίκες, όταν πήραν τη σκυτάλη οι άντρες και τα ιερατεία, έπραξαν τα πιο τερατώδη πράγματα σε βάρος τους. Στο χριστιανισμό, από τον 4ο αιώνα και έπειτα η θέση της γυναίκας καταβαραθρώθηκε, με αποκορύφωμα τη συμπεριφορά της Δυτικής Καθολικής Εκκλησίας με την Ιερά Εξέταση και το κάψιμο χιλιάδων αθώων… μαγισσών. Στο Ισλάμ, δε, όταν πήρε τα ηνία το ιερατείο, η γυναίκα μετατράπηκε σε «χρηστικό αντικείμενο».
Μέχρι και σήμερα γίνονται πράγματα που δεν μπορεί να τα συλλάβει ο ανθρώπινος νους. Πέρυσι, λιθοβολήθηκε κοπέλα στο Ιράκ γιατί έχασε την παρθενία της από βιασμό! Και στις δύο θρησκείες, μέχρι πολύ πρόσφατα, η γυναίκα δεν είχε κανένα απολύτως δικαίωμα να αποφασίσει ποια θα είναι η ζωή της, εάν θα μάθει γράμματα, ποιον θα παντρευτεί, ενώ στη διατήρηση της παρθενίας της αποδίδεται ακόμη και σήμερα υπέρμετρη σημασία. Σε μεγάλα τμήματα του ισλαμικού κόσμου η κατάσταση αυτή εξακολουθεί να ισχύει.
ELLE: Πότε έγινε το πρώτο βήμα προς τη γυναικεία απελευθέρωση;
Γ. Π.: Στο λεγόμενο δυτικό κόσμο, η απελευθέρωση των γυναικών ξεκίνησε μετά το Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, εντατικοποιήθηκε με τα φεμινιστικά κινήματα της δεκαετίας του 1970, ενώ τα τελευταία τριάντα με σαράντα χρόνια οι συνθήκες διαβίωσής τους βελτιώθηκαν αισθητά. Σε μεγάλα τμήματα του υπόλοιπου κόσμου, όμως, η καταπίεση συνεχίζεται ακόμη, με σημαντικές ωστόσο διαφοροποιήσεις. Για παράδειγμα, στην πάμπλουτη Σαουδική Αραβία μόλις πρόσφατα επετράπη στις γυναίκες να οδηγούν αυτοκίνητο. Αυτό και μόνο είναι ενδεικτικό κάποιων πραγμάτων. Στον αντίποδα, βρίσκουμε την τεράστια βελτίωση των συνθηκών διαβίωσης των γυναικών στην Κίνα, η οποία πραγματοποιήθηκε τα τελευταία είκοσι χρόνια.
ELLE: Στην Ελλάδα τι ισχύει;
Γ. Π.: Όλα κύλησαν σχετικά ομαλά, χωρίς φοβερές διακυμάνσεις. Μέχρι πριν σαράντα ή πενήντα χρόνια, στην ελληνική επαρχία τα πράγματα ήταν ακόμη στραγγαλιστικά για τη γυναίκα. Πλέον, θεωρώ πως δεν υπάρχει διαφοροποίηση από τα μεγάλα αστικά κέντρα. Εκτός από τις ελευθερίες που κατέκτησαν γενικά οι γυναίκες, νομίζω πως και στον τομέα της εργασίας υπήρξε ομαλή μετάβαση. Από το ‘80 και μετά ο ιδιωτικός και ο δημόσιος τομέας κατάλαβαν ότι υπάρχει «κρυμμένο» ένα μεγάλο δυναμικό, το οποίο σε ένα βαθμό αξιοποιήθηκε. Μέχρι τότε η γυναίκα δεν θεωρούνταν ικανή να παράσχει υπηρεσίες υψηλού επιπέδου.
ELLE: Τελικά, στο δυτικό κόσμο υπάρχει πλέον ισοτιμία ανάμεσα στα δύο φύλα;
Γ. Π.: Όχι. Tο θέμα όμως προχωρά ικανοποιητικά, όχι όσο θα θέλαμε, αλλά αρκετά.
ELLE: Aναφέρετε ότι η πλέον ύπουλη μορφή τρομοκρατίας εις βάρος των γυναικών ασκείται στο χώρο της κρεβατοκάμαρας. Σήμερα, ποιος έχει την ευθύνη, ο άντρας που πράττει ή η σύζυγος που ανέχεται;
Γ. Π.: Μεγαλύτερο μερίδιο ευθύνης έχουν οι άντρες. Διότι τι σημαίνει ότι η σύζυγος οφείλει να κάνει οτιδήποτε της ζητήσει ο άντρας της, χωρίς να διαμαρτυρηθεί, είτε της αρέσει είτε όχι; Αυτά τα πράγματα γίνονταν κατά κόρον, με τις «ευλογίες» μάλιστα των θρησκειών.
Για τη γυναίκα είναι δύσκολο να αντισταθεί, ειδικά αν έχει παιδιά και δεν είναι οικονομικά ανεξάρτητη. Αυτό μάλιστα εντατικοποιεί και την ευθύνη του άντρα, διότι ξέρει ή διαισθάνεται ότι η σύζυγος τον έχει ανάγκη. Πλέον δεν μπορούν να συνεχιστούν όλα αυτά! Πριν από λίγα χρόνια, σε παγκόσμια πρώτη, εισήχθη στη νομοθεσία της Γαλλίας η έννοια του βιασμού της συζύγου από το σύζυγο, γεγονός που επικροτώ απόλυτα.
Info: Ο Γιώργος Παμπούκης είναι πολιτικός μηχανικός και δοκιμιογράφος. Έχει συνεργαστεί, ως τακτικός συντάκτης επιφυλλίδων, με την εφημερίδα Το Βήμα και τον Οικονομικό Ταχυδρόμο, ενώ οι Ιστορίες Ντροπής – Οι Άνδρες, οι Θρησκείες, οι Νόμοι και η Μοίρα των Γυναικών… είναι το έκτο βιβλίο του.
