Η γέννηση της δυστοπικής παράδοσης που γνωρίσαμε στα τρία προηγούμενα κεφάλαια της «Κάθαρσης», μας υπενθυμίζει γιατί η πολλά υποσχόμενη ιδέα πίσω από σειρά δεν κατάφερε ποτέ να ξεφύγει από τη στείρα λογική ενός θρίλερ ολονύχτιας επιβίωσης.
Το νέο κεφάλαιο της «Κάθαρσης» («The Purge») γυρίζει τη saga στην αρχή της δυστοπικής μυθολογίας της, θέτοντάς τη σε μία Αμερική που μαστίζεται από την ανεργία και βρίσκεται σε κοινωνικό αναβρασμό, εξαιτίας του ξεσπάσματος μιας νέας στεγαστικής και οικονομικής κρίσης. Οι αντιστοιχίες φυσικά με την πρόσφατη κρίση του 2008 είναι παραπάνω από εμφανείς, δείγμα ίσως της απόπειρας της σειράς να επιχειρήσει για πρώτη φορά να κάνει τα στοιχειώδη με μια καταρχήν υποσχόμενη ιδέα που οι τρεις προηγούμενες ταινίες ξόδεψαν σε τυποποιημένα θρίλερ επιβίωσης. Παρόλα αυτά, και η ταινία του Τζέραρντ ΜακΜάρεϊ δεν ξεφεύγει θεαματικά από το στείρο μοτίβο των προηγούμενων κεφαλαίων («The Purge», «The Purge: Anarchy», «The Purge: Election Year»).
Στην «Κάθαρση: Η Αρχή», απόρροια της κρίσης είναι η ανάδυση μιας νέας πολιτικής δύναμης, του κόμματος των Νέων Εθνοπατέρων, το οποίο έχει την αμέριστη υποστήριξη του λόμπι υπέρ της οπλοκατοχής (NRA). Υποσχόμενοι να μειώσουν δραστικά την εγκληματικότητα, οι Νέοι Εθνοπατέρες (τα εμβλήματα των οποίων παραπέμπουν σε αυτά της Ναζιστικής Γερμανίας) οργανώνουν πιλοτικά ένα αμφιλεγόμενο ψυχολογικό πείραμα κοινωνικής εκτόνωσης σε μια φτωχή συνοικία της Νέας Υόρκης, το Στέιτεν Άιλαντ. Βάσει των κανόνων του πειράματος, επί 12 ώρες κηρύσσονται νόμιμα όλα τα εγκλήματα (συμπεριλαμβανομένου του φόνου), ενώ δίνεται αμοιβή στους κατοίκους που θα επιλέξουν να παραμείνουν στην περιοχή και να συμμετάσχουν ενεργά στην Κάθαρση.
Κάθε κοινωνικοπολιτικό σχόλιο ή αλληγορία που τυχόν εκπορεύεται από την πλοκή παραμένει πρώτου επιπέδου.
Η ταινία επιδιώκει μια επιδερμική αφήγηση των απαρχών του δυστοπικού ετήσιου θεσμού που γνωρίσαμε στη σειρά και ο οποίος είχε σαφές ταξικό πρόσημο κατά τα προηγούμενα επεισόδια, με τους πλούσιους να έχουν τους πόρους να οχυρωθούν επαρκώς και τους φτωχούς να γίνονται εύκολοι στόχοι όταν οι σειρήνες της απόλυτης ανομίας ηχήσουν. Η διαφορά εδώ είναι πως η προσοχή τίθεται στους μη προνομιούχους και κοινωνικά αποκλεισμένους: τους κατοίκους των εργατικών πολυκατοικιών, τους φτωχούς, τους μικροαπατεώνες, τις τοπικές συμμορίες, η συντριπτική πλειοψηφία των οποίων είναι αφροαμερικανοί και ισπανόφωνοι. Θεωρητικά, πάντα το «First Purge» αφορά τους φτωχούς που μέσα στην απελπισία και το θυμό φλερτάρουν με την παρόρμηση του αλληλοφαγώματος, με τις ευλογίες φυσικά της καθεστηκυίας τάξης. Επί της ουσίας ωστόσο, το φιλμ προσπερνά το υποσχόμενο πλαίσιο για να παγιωθεί αστραπιαία στη λογική μιας αγωνιώδους περιπέτειας που προσεγγίζεται αυστηρά με όρους θεάματος, αδιαφορώντας πλήρως για τη συνέπεια των χαρακτήρων ή των όσων συμβαίνουν στη διάρκεια της νύχτας. Μοιραία λοιπόν, κάθε κοινωνικοπολιτικό σχόλιο ή αλληγορία που τυχόν εκπορεύεται από την πλοκή παραμένει πρώτου επιπέδου.
Ενώ περιπτώσεις σαν την «Απόδραση από τη Νέα Υόρκη» πέτυχαν μια ικανή ισορροπία ανάμεσα στη δράση και την πολιτική αλληγορία, η νέα «Κάθαρση» σπεύδει χωρίς φρένα στην κατηφόρα του θεάματος, αρκούμενο απλώς στο να ξύσει την επιφάνεια που αμέλησαν να αγγίξουν τα προηγούμενα κεφάλαια της σειράς. Όσο για το προφανές σχόλιο που η σειρά επιμένει να κάνει πάνω στον εθισμό της αμερικανικής κοινωνίας στη βία, της επιστρέφει μπούμερανγκ από τη στιγμή που ακόμα και οι πιο φιλήσυχοι πρωταγωνιστές αναγκάζονται νομοτελειακά να καταφύγουν σε αυτή. Υπό αυτό το ομογενοποιημένο πρίσμα, η όποια αναφορά σε επιμέρους χαρακτήρες της πλοκής χάνει το νόημά της.
