Τριάντα συνεντεύξεις-εξομολογήσεις από πρόσωπα που μας έκαναν να αγαπήσουμε την ποίηση και τη μουσική περιέχει η νέα αναθεωρημένη έκδοση των Μουσικών Διαλόγων (κυκλοφορεί ήδη από τις εκδ. Σύγχρονοι Ορίζοντες, ενώ συνοδεύεται από ένα CD) και, όπως ομολογεί η συγγραφέας, «τώρα αισθάνομαι σαν να έχω ρίξει ένα καραβάκι μικρό, αλλά καλό σκαρί, και θέλω να κάνει ένα μεγάλο ταξίδι». Όλοι οι διάλογοι μεταδόθηκαν από τη ραδιοφωνική συχνότητα της ΕΡΤ 2 στην εκπομπή Συνθέτες και Δημιουργοί του Ελληνικού Τραγουδιού, με οικοδέσποινα τη Λόλα Νταϊφά, σημερινή διευθύντρια Τύπου και Δημοσίων Σχέσεων του τηλεοπτικού καναλιού Star.
Μέσα από την εκπομπή σας είχατε την ευκαιρία να συζητήσετε με τους μεγαλύτερους συνθέτες και δημιουργούς του ελληνικού τραγουδιού. Ποιος σας εντυπωσίασε περισσότερο;
Μετά από κάθε συνέντευξη ένιωθα ότι είχα συναντήσει έναν ξεχωριστό άνθρωπο με τη δική του μαγεία, τον δικό του ιδιαίτερο τρόπο να εκφράζει τα συναισθήματα του κοινού. Πώς να ξεχάσεις τον μοναδικό Μάνο Χατζιδάκι, ο οποίος την ώρα που απολάμβανε το καφεδάκι του εξαπέλυε τους μύδρους του με ένα λεξιλόγιο που έσπαγε κόκαλα; Τον Μίκη Θεοδωράκη, που άθελά του με γέμιζε ενοχές για τη λιγοστή αγωνιστική μου προσφορά στον τόπο; Τον Σταύρο Κουγιουμτζή, των τόσων επιτυχιών, που γύρισε και μου είπε παραξενεμένος: «Τι μπορώ να σας πω εγώ που να ενδιαφέρει τον κόσμο;».
Τι ήταν αυτό που έκανε εκείνους τους δημιουργούς μοναδικούς;
Η ξεχωριστή οπτική που είχε ο καθένας για τη ζωή, τους αγώνες, τα ιδανικά, τον έρωτα. Ο διαφορετικός τρόπος και οι συνθήκες τις οποίες επεδίωκαν για να τους επισκεφτεί η έμπνευση, με κοινή συνισταμένη το αδιαμφισβήτητο ταλέντο.
Σήμερα υπάρχουν δημιουργοί με ισχυρή προσωπικότητα και δυναμικό λόγο, καλλιτέχνες που μπορούν να αφυπνίσουν συνειδήσεις;
Στο χώρο της επιστήμης και της έρευνας γίνονται τεράστια άλματα, όσο για την τέχνη, συμφωνώ με την άποψη ότι υπάρχουν εποχές που σφραγίζονται από εκείνους τους λίγους και ευλογημένους. Οι σημερινές συνθήκες είναι πολύ δυνατές και ο αγώνας της επιβίωσης καθημερινός, τα λόγια έχουν χάσει την αξία τους, έχουν απομυθοποιηθεί. Τα έργα αποτελούν αποδείξεις. Κανένας μεσσίας, μπροστάρης, ταγός δεν εμπνέει.
Για ποιο λόγο πιστεύετε πως αυτά τα λόγια των καλλιτεχνών που ειπώθηκαν πριν 26 περίπου χρόνια εξακολουθούν να αγγίζουν την ψυχή;
Γιατί όλοι τους είναι βαθιά Έλληνες και περήφανοι για την ιδιαίτερη πατρίδα τους. Γνωρίζουν τη χώρα του Σοφοκλή αλλά και της… φαιδράς πορτοκαλέας. Γιατί λένε αλήθειες, είναι καλλιτέχνες και όχι καλλιτεχνάκια. Είναι προσωπικότητες που μέσα από το έργο τους περνάνε αλήθειες. Οφείλουμε να τους γνωρίζουμε.
Η ελληνική μουσική μπορεί να μας βοηθήσει στην κοινωνική και οικονομική κρίση την οποία βιώνουμε; Με ποιον τρόπο;
Πρέπει πρώτα να θυμηθούμε ξανά το μέτρο, την αξιοπρέπεια, να ασχοληθούμε με την ψυχή μας και τότε θα εκτιμήσουμε και θα υπερασπιστούμε αυτή την κληρονομιά.
Τι μπορούν να διδάξουν οι ιστορίες αυτών των σημαντικών καλλιτεχνών στους νέους;
Πως η ζωή είναι μια διαδρομή με λεωφόρους αλλά και μονοπάτια, με τριαντάφυλλα αλλά και αγκάθια, ανηφόρες με ιδρώτα και κατηφόρες με απογοητεύσεις. Οι ήρωές μου τα έζησαν όλα αυτά, μάζεψαν εμπειρίες και τα έκαναν ποίηση και μελωδία.
Υπάρχει κάποιος καλλιτέχνης από τον οποίο δεν μπορέσατε να πάρετε συνέντευξη;
Είχα ήδη κανονίσει συνάντηση με τον Δήμο Μούτση, αλλά εκείνος δεν ήρθε. Όταν επιτέλους απάντησε στο τηλέφωνο, μου είπε ότι κοιμόταν. Δοκίμασα ξανά, αλλά πάλι το ξέχασε. Έτσι δεν μίλησα ποτέ με τον δημιουργό του Άγιου Φεβρουάριου. Θα ήθελα όμως να τα λέγαμε και με τους Γιώργο Ζαμπέτα, Βασίλη Τσιτσάνη, Μπαγιαντέρα, Μάρκο Βαμβακάρη…
Το λεύκωμα κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Σύγχρονοι Ορίζοντες.
