Ο Βέλε, ένας κακοπληρωμένος μηχανικός τρένων, βλέπει τον πατέρα του να ταλαιπωρείται από τον καρκίνο, αδυνατώντας να του εξασφαλίσει την πανάκριβη φαρμακευτική αγωγή. Στην απελπισία του να τον ανακουφίσει από τους αφόρητους πόνους, αρχίζει να του φτιάχνει κέικ από μαριχουάνα που βρήκε τυχαία και – ως εκ θαύματος – η υγεία του σχεδόν καταδικασμένου Σάζντο αρχίζει να βελτιώνεται θεαματικά. Οι φήμες όμως στη γειτονιά για τον μυστήριο θεραπευτή που με το κέικ του γιατρεύει σχεδόν τα πάντα εξαπλώνονται, μαζί με τις έρευνες των κακοποιών που ψάχνουν το χαμένο τους εμπόρευμα.
Το «Μυστικό Συστατικό», η ταινία του γεννημένου στην πόλη των Σκοπίων Γκιόρτσε Σταβρέσκι, είναι μια λαϊκή κωμωδία που γελάει πικρά και απενοχοποιημένα με τα παρελκόμενα της κοινωνικοοικονομικής κατάστασης στη χώρα του. Αντικατοπτρίζοντας – όπως ο ίδιος ο σκηνοθέτης υπογραμμίζει – εκτεταμένα φαινόμενα εκμετάλλευσης των πλέον ευπαθών κοινωνικών ομάδων από τσαρλατάνους που υπόσχονται μαγικές λύσεις, σαφώς φθηνότερες ωστόσο από τα φάρμακα που ακριβαίνουν διαρκώς, ο Σταβρέσκι χτίζει μια ανάλαφρη αφήγηση που συνδυάζει σάτιρα με κοινωνικό ρεαλισμό.
Το «Μυστικό Συστατικό» αποδεικνύεται περισσότερο γενναιόδωρο εφόσον εστιάσει κανείς στη σχέση πατέρα και γιου, παρά στο κρυφτό του τελευταίου με τους κακοποιούς που ψάχνουν τα χαμένα ναρκωτικά.
Με εμφανές το ταξικό συστατικό της ιστορίας, το «Μυστικό Συστατικό» αποδεικνύεται περισσότερο γενναιόδωρο εφόσον εστιάσει κανείς στον ένα από τους δύο άξονες της ιστορίας. Ο βασικός αφορά στη σχέση πατέρα και γιου η οποία κουβαλά λιμνάζοντα παράπονα μα κυρίως μια κοινή ανεπούλωτη απώλεια. Πρόκειται για μια κομβική δραματουργικά σχέση την οποία ο σκηνοθέτης φωτίζει με χαρακτηριστική τρυφερότητα, παρά την τάση να προσφέρει για αυτή υπερβολικά πολλές επεξηγήσεις μέσω διαλόγων (το λεγόμενο exposition). Με βάση τον άξονα αυτό δίνεται ο απαιτούμενος χώρος προκειμένου να αναδειχθεί το πλαίσιο, δηλαδή ενδιαφέρουσες γωνίες του κοινωνικού φάσματος της γειτονικής χώρας: από τους χώρους κακοπληρωμένης εργασίας μέχρι το σπίτι και την τοπική κοινότητα, με την τελευταία να εμφανίζεται δύσπιστη απέναντι στους θεσμούς και να επαφίεται πλέον, με έναν υφέρποντα αυτοσαρκασμό ενδεχομένως, στις λύσεις κάθε πιθανού κι απίθανου από μηχανής θεού.
Αντιθέτως με τον πρώτο πάντως, δε λειτουργεί το ίδιο καλά ο δεύτερος και πιο «περιπετειώδης» άξονας της ιστορίας, που αφορά στο κρυφτό μεταξύ του πρωταγωνιστή και των κακοποιών. Ως εύρημα αρχικά μπορεί να φαντάζει χρήσιμο, όμως η πορεία που ακολουθεί στη συνέχεια προσανατολίζεται σε μια ψυχαναγκαστική απόδοση λύσης, η οποία αποδεικνύεται ελάχιστα συμβατή με το υπόλοιπο σώμα της ταινίας.
Από πλευράς ηθοποιών, αξίζει να αναφερθεί ο Βεσέλινοφ (Βέλε) ο οποίος γίνεται ιδιαίτερα συμπαθής στο ρόλο ενός καθημερινού ανθρώπου που προκύπτει ήρωας από το πουθενά, ενώ ταλανίζεται από μια δομικά στρεβλή κοινωνική συνθήκη. Από κοντά τον ακολουθεί ο Τανόφσκι που παίζει τον πατέρα του, ενώ θα είναι παράλειψη να μην τονιστεί η συνολική ευστοχία στον τομέα του κάστινγκ, καθώς τα πρόσωπα των αρκετών βοηθητικών ηθοποιών που εμφανίζονται λειτουργούν ιδιαίτερα ενισχυτικά ως προς την αληθοφάνεια της ταινίας.
