Η σύγχρονη τεχνολογία διευκολύνει τη ζωή ή μήπως στην πραγματικότητα προκαλεί ακόμη περισσότερη σύγχυση; Στην περίπτωση του συγγραφέα Φίλιπ Ροθ ισχύουν και τα δύο, αφού ο ίδιος θέλησε να διορθώσει ένα λάθος της ηλεκτρονικής Wikipedia χρησιμοποιώντας ως… μεσάζοντα το δημοφιλές site του περιοδικού The New Yorker.
Στις 7 Σεπτεμβρίου, συγκεκριμένα, ο Ροθ δημοσίευσε στην κεντρική σελίδα του αμερικανικού περιοδικού μια ανοιχτή επιστολή προς τους υπευθύνους της ιντερνετικής εγκυκλοπαίδειας, που ξεκινούσε κάπως έτσι: «Αγαπητή Wikipedia, είμαι ο Φίλιπ Ροθ. Πρόσφατα χρειάστηκε να ανατρέξω για πρώτη φορά στις καταχωρίσεις σας με αφορμή το μυθιστόρημά μου The Human Stain (Το Ανθρώπινο Στίγμα, στην Ελλάδα κυκλοφορεί από τις εκδ. Πόλις). Αφορμή γι' αυτή μου την επίσκεψη ήταν μια σοβαρή ανακρίβεια που υπήρχε στο κείμενο, για την οποία θέλησα να υπάρξει επανόρθωση. Αυτό το στοιχείο δεν εισήλθε στη Wikipedia από τον κόσμο της αλήθειας, αλλά από το φλύαρο σύμπαν των λογοτεχνικών κουτσομπολιών».
Ωστόσο, μόλις ο Ροθ έκανε γνωστό το αίτημά του, έλαβε την εξής απάντηση από τους διαχειριστές της Wikipedia: «Κατανοούμε την άποψή σας, δεδομένου πως ο συγγραφέας είναι ο κατεξοχήν αρμόδιος για τυχόν παρεμβάσεις, αλλά για την όποια αλλαγή χρειαζόμαστε δευτερεύουσες πηγές».
Με λίγα λόγια, οι υπεύθυνοι απέρριψαν την ένσταση του Ροθ. Από εκεί και πέρα ο ίδιος θεώρησε σωστό να απευθυνθεί σε ένα από τα πιο έγκυρα και καινοτόμα έντυπα της αμερικανικής διανόησης.
Η πληροφορία που προκάλεσε την οργή του Ροθ αφορούσε την πηγή από την οποία δήθεν εκείνος άντλησε στοιχεία για την υπόθεση του Ανθρώπινου Στίγματος. Στην καταχώριση αναφερόταν πως ο ίδιος εμπνεύστηκε το βιβλίο από τη ζωή του συγγραφέα Ανατόλ Μπρουγιάρ. Ο Φίλιπ Ροθ γράφει στην επιστολή του: «Στην πραγματικότητα ξεκίνησα αυτό το μυθιστόρημα επηρεασμένος από ένα ατυχές γεγονός που συνέβη στον αείμνηστο φίλο μου Μέλβιν Τάμιν, καθηγητή κοινωνιολογίας στο Πρίνσετον επί τριάντα συνεχή χρόνια».
Συγκεκριμένα, η υπόθεση του βιβλίου Το Ανθρώπινο Στίγμα διαδραματίζεται στις ΗΠΑ την εποχή που ξέσπασε το σκάνδαλο Λεβίνσκι, όταν ο πουριτανισμός και η έννοια του politically correct κυριαρχούσαν ολοένα και περισσότερο στην πολιτική και την πνευματική ζωή της χώρας. Η ζωή του καθηγητή κλασικών σπουδών Κόλμαν Σιλκ άλλαξε δραματικά εξαιτίας μιας φαινομενικά αθώας ερώτησης. Όλα ξεκίνησαν όταν εκείνος ανακάλυψε πως δύο φοιτητές του δεν είχαν πατήσει ποτέ στο μάθημά του. Τότε ρώτησε τους υπόλοιπους αν οι απόντες υπήρχαν πραγματικά ή αν επρόκειτο για φαντάσματα, χρησιμοποιώντας τη λέξη «spooks», υποτιμητικό χαρακτηρισμό για τους μαύρους. Κατά ένα περίεργο παιχνίδι της μοίρας, τα δύο αγόρια ήταν Αφροαμερικανοί, οπότε ο ίδιος κατηγορήθηκε για ρατσιστική συμπεριφορά.
Όπως τονίζει ο Ροθ στο γράμμα του στο The New Yorker, «η ιδέα για το βιβλίο μού ήρθε όταν το φθινόπωρο του 1985 ο σχολαστικός φίλος μου Τάμιν ανακάλυψε πως δύο από τους φοιτητές του δεν είχαν παρακολουθήσει ποτέ ούτε ένα μάθημα. Τότε, απευθυνόμενος σε όσους βρίσκονταν στην αίθουσα διδασκαλίας, ρώτησε: Ξέρει κανείς αυτούς τους δύο ανθρώπους; Υπάρχουν ή είναι φαντάσματα (spooks); Ένα ανελέητο κυνήγι κατά του Τάμιν ξεκίνησε από εκείνη τη στιγμή, το οποίο κράτησε πολλούς μήνες, μέχρι να αποδειχτεί πως ο εκπαιδευτικός δεν είχε καμία πρόθεση να εξευτελίσει και να προσβάλει τους φοιτητές. Όσο για τον κοσμοπολίτη Μπρουγιάρ, δεν έχω την παραμικρή ιδέα για τη ζωή του. Ποιος ήταν; Είχε οικογένεια; Παιδιά; Υπήρξε ποτέ θύμα μίας ακούσιας ρατσιστικής παρανόησης; Τον ήξερα ελάχιστα. Σε διάστημα τριάντα χρόνων έτυχε να τον συναντήσω τυχαία τρεις ή τέσσερις φορές πριν εκείνος ηττηθεί από τον καρκίνο το 1990. Ποτέ δεν βγήκα για φαγητό ή ποτό μαζί του, δεν γνώριζα την πολιτική του θέση, ούτε την αγαπημένη του αθλητική ομάδα. Δεν είχα ιδέα πού γεννήθηκε και μεγάλωσε, πού ήταν το σπίτι του , αν είχε περισσότερους φίλους από εχθρούς».
Αντίθετα, σε μια προσπάθεια να αποδείξει την εγκυρότητα των λεγομένων του, ο Ροθ περιγράφει τη στενή σχέση του με τον Τάμιν, σημειώνοντας αναλυτικά όλα εκείνα που τους συνέδεαν -πρόσωπα, αντιλήψεις, καταστάσεις-, τονίζοντας πως σε καμία περίπτωση δεν θα έγραφε ένα βιβλίο για κάποιον που γνώριζε ελάχιστα…Τελικά, η διαδικτυακή εγκυκλοπαίδεια επανόρθωσε.
Διαβάστε εδώ το πλήρες κείμενο της ανοιχτής επιστολής
