Ο «Πρώτος Άνθρωπος», τίτλος που αντηχεί και τα πρώτα στάδια της εξελικτικής εμφάνισης του είδους, είναι η πρώτη ταινία του Ντάμιεν Σαζέλ μετά το «La La Land» και ταινία που σημειώνει αρκετές και ενδιαφέρουσες καλλιτεχνικά πρωτιές για τον βραβευμένο με Όσκαρ σκηνοθέτη, και μάλιστα τον νεαρότερο που έλαβε ποτέ τη συγκεκριμένη διάκριση.
Βασισμένη στο βιβλίο του Τζέιμς Χάνσεν «First Man: A Life of Neil A. Armstrong», η ταινία (για την οποία παλαιότερα είχε δείξει ενδιαφέρον και ο Κλιντ Ίστγουντ) αποτελεί το χρονικό της προσπάθειας της NASA να πετύχει τη φιλόδοξη αποστολή Apollo στο φεγγάρι και εξετάζει το πώς ο Νιλ Άρμστρονγκ, ένας πρώην πιλότος δοκιμών, κατέληξε να γράψει ιστορία.
Στη δημιουργική εξέλιξη του Σαζέλ, ο «Πρώτος Άνθρωπος» είναι ένα εξαιρετικά ενδιαφέρον βήμα μακριά από τη μουσική και την αγαπημένη του τζαζ, αδιαμφισβήτητη πρωταγωνίστρια και στις τρεις μελωδικές ταινίες του «Guy and Madeline on a Park Bench» (2009), «Χωρίς Μέτρο» (Whiplash, 2014), «La La Land» (2016), και παράλληλα ένα αφηγηματικό άλμα σε ένα ανθρωποκεντρικό σινεμά. Αφήνοντας λοιπόν πίσω τη μουσική ως κύριο αρωγό των ιστοριών του, ο Σαζέλ ακολουθεί μεθοδικά το σενάριο του Τζος Σίνγκερ, του βραβευμένου με Όσκαρ σεναριογράφου του «Spotlight: Όλα στο Φως», και καταπιάνεται με το προσωπικό πάθος ενός ατόμου σε μία ταραχώδη ιστορικά περίοδο, επιχειρώντας παράλληλα μία αφηγηματική σύγκλιση του μικρόκοσμου με τον μακρόκοσμο.
Ο Σαζέλ στέλνει τον «Άνθρωπο» στο φεγγάρι και, μέσα στο άπειρο του διαστήματος, προσπαθεί να καλύψει το προσωπικό κενό μιας ανείπωτης απώλειας.
Ο «Πρώτος Άνθρωπος» είναι ο Νιλ Άρμστρονγκ και η κάμερα του Σαζέλ δεν το ξεχνά για 140 λεπτά. Από την αρχή ως το τέλος του, το κινηματογραφικό ταξίδι του «Ανθρώπου» συνοδεύει εμμονικά τον βασικό πρωταγωνιστή του εξασφαλίζοντας μία θέση στο θεατή που δεν γίνεται με όρους παρατήρησης, αλλά συμμετοχής. Ο Σαζέλ εκλαμβάνει τον Άρμστρονγκ ως ένα σύμβολο για όλους όσους ακολουθούν με διαύγεια και καθαρό προσανατολισμό ένα συγκεκριμένο στόχο (μόνιμη θεματική και ακλόνητη σύνδεση με το υπόλοιπο έργο του), χωρίς να ξεχνά πως πρόκειται ιστορικά και για έναν οικουμενικό εκπρόσωπο της ανθρωπότητας, όταν τον Ιούλιο του 1969 έγινε ο «πρώτος» που πάτησε στο φεγγάρι.
Αυτό που στα χαρτιά θα μπορούσε να ερμηνευτεί ως μία ευκαιρία για να δοξαστεί η τεχνολογική πρόοδος, η ευρηματικότητα και η ανάπτυξη σε μία ψυχροπολεμική περίοδο που είχε μεταφέρει στο διάστημα έναν πραγματικό «πόλεμο των άστρων» μεταξύ ΗΠΑ και Σοβιετικής Ένωσης, ο ανταγωνισμός ως θεμέλιο ενός συστήματος και η παγκόσμια κυριαρχία του δυνατού, ανατρέπεται αναπάντεχα από τον Σαζέλ. Η επιλογή του σκηνοθέτη να μην δείξει τον Άρμστρονγκ να καρφώνει την αμερικανική σημαία στο φεγγάρι, σχολιάστηκε ποικιλοτρόπως, είναι όμως ενδεικτική της οπτικής που ακολουθεί στην ταινία. Ο «Πρώτος Άνθρωπος» είναι φιλόδοξος, κι όχι ματαιόδοξος. Άγεται από την επιθυμία να κατακτήσει το αδύνατο και από ένα οικογενειακό βαθύ τραύμα, το πένθος από το χαμό της μικρής κόρης του. Ο Σαζέλ στέλνει τον «Άνθρωπο» στο φεγγάρι (ο περίπατος στην ταινία είναι μία σεκάνς δέους και συγκίνησης) και μέσα στο άπειρο του διαστήματος, προσπαθεί να καλύψει το προσωπικό κενό μιας ανείπωτης απώλειας. Στην πορεία έχει καταγράψει τις ανθρώπινες θυσίες – οικογενειακές, διαπροσωπικές, επαγγελματικές – που απαιτεί η διαδικασία/επιθυμία να καταφέρεις ό,τι φαντάζει ανέφικτο.
Η τρυφερή – και αρκετά μελαγχολική – ματιά του δεν σημαίνει πως καθηλώνει το θέαμα που υπόσχεται το περιεχόμενο της ταινίας. Οι εκτοξεύσεις των πυραύλων με την κάμερα συνεπιβάτη, ο ηχητικός σχεδιασμός, η μελωδική ακρίβεια της μουσικής του Τζάστιν Χούρβιτς που συνδυάζει τον ντελικάτο ήχο μιας άρπας με το εναέριο θέρεμιν ως υποκατάστατο της ανθρώπινης φωνής, το δυναμικό μοντάζ και η ρετρό φωτογραφία του οσκαρούχου Λάινους Σάντγκρεν («La La Land», «American Hustle») απογειώνουν θεαματικά τον «Πρώτο Άνθρωπο». Ο Ράιαν Γκόσλινγκ, σε μία ακόμη ερμηνεία «κοινού ανθρώπου», συνδέει άμεσα το θεατή με τον χαρακτήρα αποφεύγοντας το μελόδραμα ή τον κίνδυνο να φανεί κυνικός ή αδιάφορος και η Κλερ Φόι με το επίμονο βλέμμα, στο συμπληρωματικό μα τόσο σημαντικό ρόλο της συζύγου, αποδεικνύεται η συναισθηματική άγκυρα της ταινίας.
Το βάρος να αψηφήσεις τη βαρύτητα, η σημαντική ρουτίνα μέσα στο συμπαντικό σύστημα, η κατάκτηση της γνώσης και το άγνωστο, οι εσωτερικοί μας κόσμοι απέναντι στο αχανές διάστημα. Με έμπνευση τα «Apollo 13» του Ρον Χάουαρντ και κυρίως το «Κατάλληλοι Άνθρωποι» του Φίλιπ Κάουφμαν, ο Ντάμιεν Σαζέλ κινηματογραφεί την αγωνία ενός προσωπικού ταξιδιού που γίνεται οικουμενική κατάκτηση και αυτή τη φορά θέλει τους ανθρώπους ενωμένους. Η νέα ταινία του έχει όλα τα εχέγγυα για μία οσκαρική καριέρα, αλλά το ουσιαστικό ταξίδι του «Πρώτου Ανθρώπου» είναι άλλο: το μεγαλειώδες άλμα στο άγνωστο με γνήσια πυξίδα την καρδιά.
