Προτού εξελιχθούν σε σκάνδαλο μεγατόνων, όλα γύρω από το «Στρόμπολι» μοιάζουν να ξεκίνησαν σχεδόν από φάρσα. Τουλάχιστον, αυτό υπέθεσε αρχικά ο Ρομπέρτο Ροσελίνι, όταν μία φανατική θαυμάστρια τηλεφώνησε στο γραφείο του, ζητώντας να συνεργαστούν. Με μία λεπτομέρεια, όμως. Το τηλεφώνημα δεν προερχόταν από μία οποιαδήποτε θαυμάστρια, αλλά από την εκθαμβωτική σταρ του Χόλιγουντ, Ίνγκριντ Μπέργκμαν.
Η συνέχεια είναι λίγο-πολύ γνωστή. Η Μπέργκμαν άφησε τις ΗΠΑ για την Ιταλία προκειμένου να συνεργαστεί με τον κορυφαίο δημιουργό και έναν εκ των θεμελιωτών του ιταλικού νεορεαλισμού. Στα γυρίσματα του «Στρόμπολι», της πρώτης από τις έξι ταινίες που θα έκαναν μαζί, οι Ροσελίνι και Μπέργκμαν αφέθηκαν στη δίνη ενός φλογερού εξωσυζυγικού ειδυλλίου που άφησε έγκυο τη σουηδέζα βεντέτα.
Τα δύο διαζύγια που ακολούθησαν και ο γάμος των άλλοτε παράνομων εραστών ολοκλήρωσε το ερωτικό σκάνδαλο που επισκίασε την ταινία. Όσο για την Μπέργκμαν, ανακηρύχθηκε περσόνα νον γκράτα στο Χόλιγουντ και η καριέρα της εκεί τερματίστηκε προσωρινά, με τους Αμερικανούς να της δίνουν άφεση μόνο μετά την οσκαρική επανεμφάνισή της στην «Αναστασία» (1956).
Η ειρωνεία με το «Στρόμπολι» είναι πως η εχθρότητα προς το «αμαρτωλό» πρόσωπο της Μπέργκμαν έρχεται σε αντιστοιχία με την ηρωίδα της, την Κάριν. Πρόκειται για μία Λιθουανή, η οποία αναζητά τρόπο διαφυγής από ένα στρατόπεδο προσφύγων στην μεταπολεμική Ιταλία του 1948.
Η άκαρπη προσπάθειά της να βγάλει βίζα για την Αργεντινή, την οδηγεί στην απόφαση να δεχθεί την πρόταση γάμου του Αντόνιο (Μάριο Βιτάλε), ενός νεαρού ψαρά από το Στρόμπολι. Καθώς οι νεόνυμφοι εγκαθίστανται στο νησί, η άλλοτε καλοζωισμένη Κάριν ασφυκτιά από τη σκληρή ζωή στο Στρόμπολι και τον συντηρητισμό των λιγοστών κατοίκων, ενώ οι συχνές, καταστροφικές εκρήξεις του ηφαιστείου που δεσπόζει πάνω απ’ τα κεφάλια τους καθιστούν αμφίβολη την προσαρμογή της.
Μέσα από τη σχεδόν ρεπορταζιακή καταγραφή της ζωής στο νησί (από τους κατοίκους που υποδύονται τους εαυτούς τους και τη σκηνή του ψαρέματος ως τις σκηνές της ηφαιστειακής έκρηξης), ο Ροσελίνι παραθέτει μία εκπληκτική αλληγορική εκδοχή του μεταπολεμικού κόσμου, γεμάτη από κακοφορμισμένες πληγές, οδυνηρά αδιέξοδα, αποδιοπομπαίους τράγους και συνεχείς ματαιώσεις. Ειδική μνεία αξίζει στον ασύλληπτο σημειολογικό πλούτο της ταινίας, η οποία εκμεταλλεύεται στο έπακρο το κοσμογονικό φυσικό περιβάλλον όπου εκτυλίσσεται.
Τόσο το ηφαίστειο που εμπερικλείει ταυτόχρονα τις έννοιες της καταστροφής και την αναγέννησης, όσο και το αόρατο μωρουδίστικο κλάμα, το οποίο καλοσορίζει την Κάριν στο αφιλόξενο νησί ως μία εκδοχή της εύθραυστης μεταπολεμικής ελπίδας για αναγέννηση, προσδιορίζουν το εντυπωσιακό συμβολικό εύρος του «Στρόμπολι». Όλα τα παραπάνω έρχονται να μετριαστούν μονάχα από τον προστατευτισμό του Ροσελίνι για την πρωταγωνίστριά του, την οποία διατηρεί ατσαλάκωτη κόντρα στις νεορεαλιστικές αρχές του, γεγονός που καθίσταται περισσότερο εμφανές στο φινάλε.
Σταθερά παρεξηγημένος από τη λεγόμενη «αριστερή» κριτική στην Ιταλία, ο Ροσελίνι είχε συνηθίσει να δέχεται πυρά από τον καιρό που παρέδιδε την περίφημη «Τριλογία του Πολέμου», με τα κλασσικά «Ρώμη, Ανοχύρωτη Πόλη» (1945), «Paisa» (1946) και «Γερμανία Έτος Μηδέν» (1947). Πέραν από τον καθιερωμένο σκεπτικισμό των κριτικών, ο ιταλός δημιουργός έβλεπε το «Στρόμπολι» να αντιμετωπίζει ένα σωρό απαγορεύσεις και να κυκλοφορεί σε πετσοκομμένες εκδοχές, λόγω της αδιανόητης υστερίας που στήθηκε γύρω από τη σχέση του με την Μπέργκμαν.
Ο χρόνος ωστόσο θα δικαίωνε μία ταινία που παρότι θάφτηκε κάτω από τόνους υποκρισίας, επηρέασε πολλούς μεγάλους σκηνοθέτες, με πρώτο και καλύτερο τον Αντονιόνι.
