«Το πολιτικό καθήκον κάθε επαναστατικού κινήματος πραγματικής χειραφέτησης ήταν πάντα, σύμφωνα με τα λόγια του Albert Camus, να “εμποδίσει την αποσύνθεση του κόσμου”», γράφεται στο εισαγωγικό σημείωμα του βιβλίου Η Kουλτούρα του Eγωισμού, το οποίο είναι μεταφορά τηλεοπτικής συζήτησης του 1986, ανάμεσα σε δύο κορυφαίους στοχαστές του 20ού αιώνα, τον Christopher Lasch και τον Κορνήλιο Καστοριάδη. Συμφωνούν, λοιπόν, ότι κάπου στα μέσα της δεκαετίας του ’60 τα κινήματα των μαύρων, των γυναικών κ.ά. εκφυλίστηκαν από αγώνες για αληθινή δημοκρατία, σε «ομάδες συμφερόντων που διεκδικούσαν το δικό τους κομμάτι πίτας, χωρίς να διατυπώνουν κάποια διεκδίκηση γενικότερου ενδιαφέροντος». Τι θα έλεγαν σήμερα, αν ζούσαν, οι μεγάλοι αυτοί διανοητές, και κυρίως ο Camus, για ένα κίνημα, μια ιδεολογία που σκοπό έχει –και συνειδητά επαγγέλλεται– την αποσύνθεση του κόσμου; Αυτό ακριβώς προωθεί το κίνημα της αφύπνισης ή αλλιώς Woke: το τέλος του δυτικού πολιτισμού όπως τον ξέρουμε. Ο Pascal Bruckner, συγγραφέας του βιβλίου Ένας Σχεδόν Τέλειος Ένοχος, λέει ότι μετά την Πτώση του Τείχους, μια νέα ιδεολογία προσπαθεί να «αντικαταστήσει αυτήν των υποσχέσεων του υπαρκτού σοσιαλισμού, βασισμένη στη φυλή, το γένος, την ταυτότητα. Για τρεις θεωρίες, τη νεοφεμινιστική, την αντιρατσιστική και την αποαποικιακή, ο ένοχος είναι ο λευκός. Υποβιβασμένος σε απλό φορέα του χρώματος του δέρματός του, είναι πλέον ο απεχθής, ο δακτυλοδεικτούμενος, ο υπεύθυνος για όλα τα δεινά. Τίποτα δεν εξυπηρετεί καλύτερα αυτές τις τρεις ρητορικές από τη μορφή του καταραμένου, του λευκού ετεροφυλόφιλου αρσενικού, ο οποίος θεωρείται ό,τι πιο απεχθές. Ωστόσο, ούτε οι λευκές γυναίκες εξαιρούνται. Θα δούμε ότι η υπεροχή του “ιθαγενούς” τις αφήνει και εκείνες στο έλεος της εκδικητικής μανίας. Η αγία τριάδα της ενοχοποίησης δεν ξεχνάει κανένα».
Στο εισαγωγικό σημείωμα του βιβλίου Woke, Η Καθολική Αποδόμηση: Έθνος – Φύλο – Φυλή, που έγραψαν οι Γ. Καραμπελιάς και Γ. Ρακκάς (συλλογή κειμένων για το κίνημα αυτό), διαβάζω: «Το κίνημα των woke, δηλαδή των “αφυπνισμένων”, εκφράζει έναν μεσσιανισμό και μια φανατική προσήλωση στην ορθοπολιτική ορθοδοξία που παραπέμπει στις πιο σκοτεινές στιγμές ολοκληρωτικών καθεστώτων, χωρίς καμία διάκριση μεταξύ των θετικών και των αρνητικών στοιχείων του ευρωπαϊκού πολιτισμού. Αποσιωπά το γεγονός ότι, παράλληλα με την αποικιοκρατία ή τον ρατσισμό, το ευρωπαϊκό πνεύμα επέτρεψε ταυτόχρονα και την αντιαποικιακή σκέψη, την κοινωνική, τη φεμινιστική ή την οικολογική κριτική […] Εξελίσσεται ένα κυνήγι μαγισσών που στοχοποιεί τη “λευκότητα” και τη δυαδικότητα των φύλων, εξισώνοντάς τα με το απόλυτο κακό. Παράλληλα, υποστηρίζεται πως το φύλο, ως βιολογική κατηγορία, δεν υπάρχει, αλλά αποτελεί κοινωνική κατασκευή, επομένως, οι λευκοί άνδρες, άσχετα με τις όποιες πεποιθήσεις τους και την όποια κοινωνική τους θέση, είναι “αντικειμενικά” φορείς ενός διττού ρατσισμού: ενάντια στους έγχρωμους αλλά και ενάντια στο γυναικείο φύλο. Μέσα στον παροξυσμό του, το woke κίνημα επανεισάγει αντεστραμμένη τη φυλετικοποιημένη σκέψη του ρατσισμού. Τα πάντα πρέπει να ερμηνεύονται υπό το πρίσμα της σύγκρουσης μεταξύ λευκών και μη λευκών, μεταξύ ανδρών και γυναικών, μεταξύ ετεροφυλόφιλων και ομοφυλόφιλων, μεταξύ παραδοσιακής κουλτούρας και απόρριψής της. Ακόμη και η κοινωνική δικαιοσύνη δεν ερμηνεύεται πλέον σε συνάρτηση με την ταξική πραγματικότητα των ατόμων, αλλά σε σχέση με το χρώμα του δέρματός τους ή τη σεξουαλική τους επιλογή. Ακόμα κι ο λευκός εργάτης είναι ένοχος. Πρόκειται για ένα ενιαίο κίνημα καταστροφής, τόσο των δυτικών λαών όσο και της ίδιας της ανθρώπινης ταυτότητας και υποκειμενικότητας: “ Η αποαποικιοποίηση δεν θα ολοκληρωθεί, παρά μόνο όταν οι λαοί της Ευρώπης γίνουν ξένοι στην πατρίδα τους”, υποστηρίζει το woke στρατόπεδο. Αποφασιστικό ρόλο στο woke διαδραματίζει το ζήτημα του σεξουαλικού προσανατολισμού. Η θεωρία του φύλου ως κοινωνικής κατασκευής, που χθες ακόμη αποτελούσε μια ακαδημαϊκή εκκεντρικότητα, είναι σήμερα η μήτρα μέσα από την οποία το μιντιακό σύστημα διανοείται το αρσενικό και θηλυκό και εργάζεται για να διαλύσει όλες τις ταυτότητες. Εξ ου και η συμμαχία της επιδιωκόμενης “επανάστασης των φύλων” με την επανάσταση των φυλών και των χρωμάτων. Το πανεπιστήμιο αποτελεί βασικό φορέα και εργαστήριο της επανάστασης των φύλων και των φυλών. “Υπαίθρια άσυλα ανιάτων”, που έχουν επιβάλει ασφυκτικές ιδεολογικές νόρμες στο εσωτερικό τους, ενθαρρύνοντας παράλληλα την πρακτική της κατάδοσης όσων παρεκκλίνουν ή δεν τις υπερασπίζουν με τον απαιτούμενο ζήλο».
Η κατάσταση φαίνεται να έχει ξεφύγει στις δημόσιες υπηρεσίες των ΗΠΑ και Καναδά και, κυρίως, στα δυτικά πανεπιστήμια, καθώς άνθρωποι χάνουν τις δουλειές τους αν έχουν αντίθετη άποψη ή απλά μια φράση τους προκάλεσε «δυσφορία» σε κάποιον. Στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης αυτόματα εξαπολύεται ένα κυνηγητό μέχρι τελικής πτώσης. Φοιτητές, ακαδημαϊκοί, καλλιτέχνες, συγγραφείς κ.ά υποβάλλονται στο βασανιστήριο της cancel culture μέχρι να ζητήσουν ταπεινωμένοι δημόσια συγγνώμη. Οι νόμοι που έχουν περάσει στη Βόρεια Αμερική και σε αρκετές χώρες της Δυτικής Ευρώπης, υπαγορευόμενοι από την πολιτική ορθότητα (ντιρεκτίβες που υπαγορεύουν τι δεν μπορείς να λες, πώς πρέπει να φέρεσαι, να κοιτάς κ.λπ. και οι οποίες θυμίζουν το 1984 του Orwell) είναι αμείλικτοι. Στο μεταξύ, όλα σχεδόν τα πνευματικά επιτεύγματα της Δύσης τελούν υπό διωγμό. Πλάτωνας, Αριστοτέλης, Όμηρος, Σαίξπηρ, Μολιέρος, Γκαίτε κ.ά. θεωρούνται ρατσιστές. «Σε μεγάλα πανεπιστήμια, όπως το Princeton καταργείται η διδασκαλία των αρχαίων ελληνικών και λατινικών, ως εργαλεία ρατσισμού. Στο Yale δεν θα διδάσκεται η Ιστορία της Τέχνης, παρά μόνο ως αφετηρία για ζητήματα φύλου, τάξης, φυλής…», αναφέρει ο Γιώργος Πανόπουλος στο βιβλίο του Woke Culture: Η Βαρβαρότητα της «Σωστής Πλευράς» της Ιστορίας. Σε άλλο σημείο, γράφει: «Αυτή τη φορά η επίθεση δεν έρχεται από τη νεοφιλελεύθερη δεξιά ή ακροδεξιά, αλλά από τους “προοδευτικούς”, οι οποίοι στην πραγματικότητα εξυπηρετούν τέλεια το νεοφιλελεύθερο σύστημα. Κρίσιμα και σοβαρά σύγχρονα θέματα όπως ο ρατσισμός, η σεξουαλικότητα, η πολυπολιτισμικότητα, η ισλαμική τρομοκρατία αντιμετωπίζονται από τους “προοδευτικούς” με φανατισμό Σταυροφόρων έτοιμων να αφανίσουν όποιον δεν υιοθετεί την πίστη τους. Αυτός ο φανατισμός, με Δούρειο Ίππο την “πολιτική ορθότητα”, που στον δρόμο μετεξελίχθηκε σε woke culture, διαλύει σαν θειικό οξύ ό,τι συνέχει τις κοινωνίες, σπέρνοντας παράνοια, σύγχυση, διχασμό, πόλωση και αντιπαλότητα. Το λογικό συμπέρασμα της αποδομητικής θεωρίας που σαρώνει τον δυτικό κόσμο είναι, με λίγα λόγια, ότι πρέπει να τελειώνουμε με τον δυτικό πολιτισμό. Τα πάντα πρέπει να καταρρεύσουν, να αποδομηθούν, να καταστραφούν. Οι “προοδευτικοί” έχουν αναλάβει εργολαβικά την κηδεμονία όλων των μειονοτήτων -μαύρων, ομοφυλοφίλων, τρανς, μεταναστών, προσφύγων, μουσουλμάνων- επιβάλλοντας τις απόψεις τους πάνω τους και θεωρώντας τες έρμαια που έχουν ανάγκη από πατερούληδες. Ποιοι είναι αυτοί οι “προοδευτικοί”; Είναι οι “ξύπνιοι” (woke) μεσοαστοί που θέλουν να εξαφανίσουν το παρελθόν για να δημιουργήσουν τη Μεγάλη Ουτοπία, που εφευρίσκουν αιτίες αναταραχής και διχασμού, αδιάφοροι για λύσεις και διεξόδους. Δεν είναι προοδευτικοί, αλλά οπισθοδρομικοί: εναντίον της ελευθερίας του λόγου, ονομάζοντας “μισαλλόδοξο” και “φοβικό” όποιον/α έχει αντίθετη άποψη. Είναι εναντίον των γυναικών αποκαλώντας τες “ανθρώπους με έμμηνο ρύση”, εναντίον των εργαζομένων που τους θεωρούν ξενοφοβικούς και απολίτιστους. Ονειρεύονται φυλετικές συγκρούσεις, αντί να σχεδιάζουν μια μεταφυλετική κοινωνία. Δείχνουν ανοχή στους τρομοκράτες και απρόθυμοι να καταγγείλουν ευθέως τις ισλαμικές τρομοκρατικές επιθέσεις και να συζητήσουν για αυτές. Μισογυνισμός, ανελευθερία, ρατσισμός, λογοκρισία: αυτές δεν είναι προοδευτικές αρχές, είναι βαθύτατα αντιδραστικές πεποιθήσεις. Μιλάμε για την πιο θεαματική πολιτική βουτιά στο κενό στους νεότερους χρόνους».
Το κίνημα αυτό απέκτησε τεράστια δύναμη και στηρίχτηκε από τις μεγαλύτερες εταιρείες στον κόσμο. Και να ο λόγος: Η Anne de Guigné γράφει στο βιβλίο της Woke Καπιταλισμός, Όταν η Επιχείρηση Υπαγορεύει το Καλό και το Κακό: «Η ελβετική τράπεζα Crédit Suisse συνέταξε τον Δεκέμβριο του 2020 μια έκθεση με σκοπό να αξιολογήσει τις επιχειρήσεις που εφαρμόζουν “καλύτερες πρακτικές συμπερίληψης στον χώρο”. Η έκθεση, θεωρώντας ότι ένα ποσοστό 5% έως 10% του πληθυσμού είναι ΛΟΑΤΚΙ+ και ότι έχουν παρόμοιες καταναλωτικές συνήθειες με τους μη ΛΟΑΤΚΙ+, καταλήγει ότι η αγοραστική δύναμη των ΛΟΑΤΚΙ+ αντιπροσωπεύει περίπου 2,7-5,6 τρισεκατομμύρια δολάρια της ομάδας G20». Με άλλα λόγια, αν η κοινότητα ΛΟΑΤΚΙ+ ήταν οικονομία, θα ήταν η τρίτη ή η τέταρτη στον κόσμο, όπως επισημαίνει η τράπεζα στην ανακοίνωσή της που παρουσίαζε τον νέο δείκτη, χωρίς καν να αναρωτηθεί για τη συνάφεια μιας τέτοιας ουσιοκρατικής προσέγγισης των ατόμων.
Ο Γιώργος Πανόπουλος γράφει σχετικά με το θέμα: «Αυτό έδωσε νέο αέρα στις εταιρείες και τις επιχειρήσεις που προσλαμβάνουν συμβούλους και εκπαιδευτές με στόχο να εμπεδώσουν στους εργαζόμενους τη μοντέρνα Αγία Τριάδα: Διαφορετικότητα, Ισότητα, Συμπερίληψη. Οι εταιρείες έχουν κάθε λόγο να δημιουργούν νέους πελάτες, οπότε, ναι, “τι θέλεις να είσαι;”: άντρας, γυναίκα, τρανς, δέντρο, σκυλί, μωρό; Μπορείς, αρκεί να το δηλώσεις. Το Facebook δίνει μία από 56 σεξουαλικές ταυτότητες. Ούτε φύση, ούτε πολιτισμός, όλα είναι θέμα προσωπικών επιλογών, με αποτέλεσμα ένα σουπερμάρκετ ταυτοτήτων. Εμπρός να δημιουργήσουμε ένα, δύο, χίλια νέα γκέτο. Δεν υπάρχουν άντρες και γυναίκες, υπάρχουν άτομα. Οι γέφυρες με τους άλλους ανθρώπους ανατινάζονται, οι δεσμοί καταλύονται, η αποξένωση θεριεύει. Η κοινωνία τείνει να ταλαντεύεται μεταξύ περιόδων φιλελευθερισμού και αυταρχισμού. Αυτή τη στιγμή ζούμε μια σκληροπυρηνικά αυταρχική περίοδο. Όπως προέβλεψε ο Douglas Murrey: “Oι μελλοντικοί ιστορικοί θα κοιτάξουν με βαθιά αμηχανία τους σημερινούς “αφυπνισμένους” (woke) ηθικούς πανικούς”» .
Στο κείμενο Το Πρόβλημα του Υπερφιλελευθερισμού, του Άγγλου πολιτικού φιλοσόφου John Gray, που περιλαμβάνεται στη συλλογή Woke, Η Καθολική Αποδόμηση: Έθνος – Φύλο – Φυλή, διαβάζω: «Κατά το παρελθόν, οι φιλελεύθεροι (John Stuart Mill, Isaiah Berlin κ.ά.) προσπάθησαν να συμβιβάσουν την προσήλωσή τους στην ελευθερία με την αναγνώριση του γεγονότος ότι οι άνθρωποι έχουν εξίσου ανάγκη την αίσθηση του συλλογικού ανήκειν […] Αυτές οι διαπιστώσεις χάθηκαν ή απωθήθηκαν από τον μεταψυχροπολεμικό φιλελευθερισμό […] Η ανάγκη για μια κοινή ταυτότητα θεωρήθηκε ότι μπορεί να ικανοποιηθεί στη σφαίρα της ιδιωτικής ζωής. Ένας παγκόσμιος χώρος αναδυόταν που θα αναγνώριζε μόνο μια οικουμενική ανθρωπότητα. Οτιδήποτε ενσάρκωνε τα επιτεύγματα ενός συγκεκριμένου κράτους ή χώρας αντιμετωπίστηκε σαν εμπόδιο σε αυτήν τη φαντασιακή επικράτεια.[…] Οι υπερφιλελεύθεροι “νάρκισσοι”, που σήμερα απαιτούν ασφαλείς χώρους, όπου δεν θα ταράζονται από ενοχλητικές ιδέες και πραγματικότητες, είναι δημιουργήματα των προπατόρων τους. Όμηροι της πίστης σε μια φαντασιακή ανθρωπότητα, αμφότεροι αποζητούν την αποδυνάμωση ή την καταστροφή των εθνικών και θρησκευτικών παραδόσεων που κάποτε είχαν στηρίξει την ύπαρξη της ανεκτικότητας και των ελευθεριών. Αν και ασήμαντη και γελοία από μόνη της, η πρόσφατη πληθώρα υστερικών αντιδράσεων στα πανεπιστήμια, ίσως να μείνει στην ιστορία για τον ρόλο που έπαιξε στην αποσύνθεση αυτού που ακόμα συνηθίζουμε να αποκαλούμε φιλελεύθερη Δύση. Γι αυτό, όπως δηλώνει ο Γάλλος φιλόσοφος Michel Onfray, “δεν υπάρχει άλλη διέξοδος από την ευγενή και έντιμη πάλη ενάντια στις ηλιθιότητες που απειλούν κάποια μέρα να γίνουν νόμος”».
Φλώρα Τζημάκα
ftzimaka@atticamedia.gr
