Veronika Shevchuk (εικαστικός, καθηγήτρια Eικαστικών)
“Με λένε Veronika και είμαι από μια μικρή πόλη της Ουκρανίας, το Σβετλοβόντσκ. Όταν τελείωσα το σχολείο ήρθα στην Ελλάδα, επειδή εδώ ζούσε η μητέρα μου. Τελείωσα την Ανωτάτη Σχολή Καλών Τεχνών στην Αθήνα. Εδώ γνώρισα και τον μέλλοντα σύζυγό μου, που ήταν από την Οδησσό, και αποφασίσαμε να γυρίσουμε μαζί στην Ουκρανία. Εκεί ζήσαμε τα τελευταία εννέα χρόνια, μέχρι που ένα πρωί ξύπνησα από βομβαρδισμούς.
Όταν ξεκίνησε η εισβολή, ο άντρας μου έλειπε, δούλευε σε κρουαζιερόπλοιο. Ήμουν πολύ ταραγμένη, σκεφτόμουν ότι αν μου συμβεί κάτι, οι πιο κοντινοί μου άνθρωποι -η μητέρα μου και ο σύζυγός μου- θα είναι μακριά. Έτσι, πήρα την απόφαση να φύγω. Με μια φίλη μου βρήκαμε μία άλλη κοπέλα που πήγαινε μέχρι τη Ρουμανία και μας πήρε με το αμάξι της. Στο αυτοκίνητο ήμασταν τρεις γυναίκες, ένα κοριτσάκι, ο σκύλος μου και η γάτα μου. Η μητέρα μου ήρθε μέχρι τη Ρουμανία να μας παραλάβει και μας μετέφερε στην Ελλάδα. Οι περισσότεροι πρόσφυγες από την Ουκρανία είναι γυναίκες, γιατί οι άντρες δεν μπορούν να εγκαταλείψουν τη χώρα, υπάρχουν ελάχιστες εξαιρέσεις που το επιτρέπουν. Γι’ αυτό, οι περισσότερες μπορούν να βασιστούν μόνο στον εαυτό τους ή στις άλλες γυναίκες.
Στην αρχή, αξιοποιώντας τη γνώση της γλώσσας, βοηθούσα εθελοντικά με διάφορους τρόπους: έφτιαξα ομάδα στο Telegram με μια φίλη μου, όπου ανεβάζαμε χρήσιμες πληροφορίες για τους Ουκρανούς, συνόδευα έγκυες γυναίκες σε γιατρούς κ.λπ. Αυτή τη στιγμή δουλεύω στον IRC, είμαι ψυχοκοινωνική λειτουργός και οργανώνω ομάδες για γυναίκες και παιδιά, κυρίως από την Ουκρανία, αλλά και από άλλες χώρες. Στην Οδησσό είχα σχολείο δημιουργικής απασχόλησης. Εκεί έρχονταν ενήλικες και παιδιά για να μάθουν ζωγραφική και διάφορες τεχνικές χειροτεχνίας. Τώρα, στην Ελλάδα, ασχολούμαι με κάτι αντίστοιχο, αλλά συνδυασμένο με ψυχολογική υποστήριξη. Αισθάνομαι πολύ τυχερή που κάνω αυτή τη δουλειά, γιατί βοηθώντας άλλες γυναίκες νιώθω κι εγώ καλύτερα. Αισθάνομαι χρήσιμη και ότι συμβάλλω, έστω και λίγο, στην κοινότητά μου.
Νιώθω ευγνωμοσύνη για όλες τις γυναίκες που συνάντησα στον δρόμο μου, ξεκινώντας για το ταξίδι προς την Ελλάδα: σε αυτές που μοιράστηκαν μαζί μου τη διαδρομή, στη μητέρα μου, σε όλες όσες διοργανώνουν άπειρες δραστηριότητες που βοηθούν τους συμπολίτες μας, σε αυτές που με επέλεξαν και με προσέλαβαν στη δουλειά που κάνω τώρα.
Όλες μας σήμερα κάνουμε ό,τι μπορούμε για τη νίκη: κάποιες Ουκρανές πήγαν να πολεμήσουν, άλλες δουλεύουν και στέλνουν λεφτά για τον στρατό, φτιάχνουν κεριά για τα χαρακώματα, προσπαθούν να πείσουν τους πολίτες άλλων χωρών να βοηθήσουν τη δική μας. Η βοήθεια από τις Ελληνίδες είναι για εμάς σημαντική, ξεκινώντας από τη συμμετοχή στις διαδηλώσεις μας κατά του πολέμου. Αυτό που με έμαθε ο πόλεμος, είναι ότι ενωμένες, μπορούμε να αλλάξουμε παρά πολλά, όσα ποτέ δεν φανταζόμασταν”.
Από αριστερά: Veronika Shevchuk, Mariia Smachlii, Nataliia Doroshenko, Φωτογραφία: Άσπα Κουλύρα
Mariia Smahlii (συντονίστρια του Infopoint της Ένωσης της Ουκρανικής Διασποράς)
“Πριν από τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία, πήρα το πτυχίο μου στο Εθνικό Πανεπιστήμιο του Κιέβου στον τομέα της Μηχανικής, πέρασα δύο εξάμηνα σπουδών στη Γαλλία, άλλαξα πολλές δουλειές και πολλά χόμπι. Εξερεύνησα σχεδόν κάθε περιοχή της Ουκρανίας και ταξίδεψα σε περισσότερες από 25 χώρες, κυρίως μόνη μου. Και ποτέ δεν είχα στόχο ή έστω τη σκέψη να μετακομίσω από το Κίεβο. Η ζωή κυλούσε (και εξακολουθεί να κυλά) ενεργά σε αυτή την πόλη και προσπαθούσα να προλάβω καθετί που μπορούσα. Επιθυμώ να επιστρέψω στην πόλη μου, να ζήσω εκεί με ασφάλεια και να συνεχίσω να εξελίσσομαι μαζί με τη χώρα μου.
Γιορτάζαμε την Πρωτοχρονιά του 2022 με φίλους και το αγόρι μου μου έκανε δώρο εισιτήρια για την Αθήνα. Ημερομηνία αναχώρησης: 20 Φεβρουαρίου. Τα νέα για την αύξηση των ρωσικών στρατευμάτων στα σύνορα κυκλοφορούσαν εδώ και καιρό. Ωστόσο, κανείς δεν το πήρε σοβαρά. Οι Ρώσοι κατέχουν εδάφη μας εδώ και οχτώ χρόνια, άρθρα για τον πόλεμο κυκλοφορούσαν όλο αυτό το διάστημα αλλά, δυστυχώς, το συνηθίζεις.
Κάποιοι από τους φίλους μας είχαν ήδη φύγει από την Ουκρανία, η κατάσταση γινόταν όλο και πιο τεταμένη. Φεύγοντας από τη χώρα μας για την Αθήνα, σκεφτήκαμε να μείνουμε στην Ελλάδα για κάποιο διάστημα, όχι περισσότερο από 2-3 εβδομάδες.
Δεν είμαι σε θέση να περιγράψω το συναίσθημα του να ξυπνάω στις 24 Φεβρουαρίου του 2022, να διαβάζω μηνύματα από την οικογένεια και τους φίλους μου, που έλεγαν ότι είναι καλά, και ειδήσεις που έλεγαν ότι ολόκληρη η χώρα μου βομβαρδίστηκε από τους Ρώσους εκείνη τη νύχτα. Αρκετές ημέρες πέρασαν με ατελείωτες ειδήσεις και αποστολή μηνυμάτων. Ανακάλυψα ότι η κοινότητα Ukrainian Women in Greece διοργάνωνε συλλαλητήρια κατά της ρωσικής εισβολής και συμμετείχα σε αυτά. Εκεί γνώρισα γενναίες και δυνατές γυναίκες, οι οποίες είχαν αρχίσει από την πρώτη μέρα να δημιουργούν ομάδες εθελοντών για την αποστολή ανθρωπιστικής βοήθειας στην Ουκρανία.
Αφού εργάστηκα εθελοντικά για κάποιο χρονικό διάστημα, γνώρισα τη Sasha και τη Nataliya, οι οποίες εργάζονταν ήδη μαζί στη σελίδα @helpukraine.gr στο Instagram και το Facebook, και συντάχτηκα μαζί τους. Μαζί με την Αναστασία από τη Θεσσαλονίκη, οι τέσσερίς μας μεταφέραμε ειδήσεις από την Ουκρανία στους Έλληνες, αλλά και τους τρόπους για να βοηθήσουμε τον λαό μας. Οργανώσαμε και μοιραστήκαμε χρήσιμες πληροφορίες για τους Ουκρανούς στην Ελλάδα, δημιουργήσαμε αφίσες για συγκεντρώσεις κ.ά. Η καθεμία μας είχε διαφορετικό υπόβαθρο, αλλά αυτό το έργο έγινε για όλες μας κάτι περισσότερο από απλή εθελοντική εργασία. Αυτά τα κορίτσια έγιναν οι πρώτες μου φίλες στην Ελλάδα και είμαι πραγματικά ευγνώμων που τις έχω στη ζωή μου.
Στην αρχή όλα ήταν αρκετά χαοτικά, υπήρχαν πολλά κέντρα εθελοντισμού στην Αθήνα με ασταθές ωράριο εργασίας και εθελοντές οι οποίοι δεν ήξεραν πού να πάνε και τι να κάνουν. Η Ελλάδα άρχισε να δέχεται τις πρώτες ουκρανικές οικογένειες και υπήρχαν πολλές πτυχές που έπρεπε να συζητηθούν. Για πολλά χρόνια, στην Αθήνα υπήρχαν ουκρανικές κοινότητες, που είχαν δημιουργηθεί από Ουκρανές γυναίκες. Είχαν κυριακάτικα ουκρανικά σχολεία, διοργάνωναν παραδοσιακές εκδηλώσεις και γιορτές για την προώθηση του ουκρανικού πολιτισμού στην Ελλάδα. Το 2022, τέθηκε η ανάγκη να ενωθούν αυτές οι κοινότητες. Αυτό ήταν ένα σημείο για τη δημιουργία της Ένωσης Ουκρανικής Διασποράς – ομπρέλα ουκρανικών οργανώσεων για την ενδυνάμωση των δυνατοτήτων τους.
Με την υποστήριξη του Melissa Network (δίκτυο μεταναστριών στην Ελλάδα), δημιουργήθηκε το Infopoint της Ένωσης Ουκρανικής Διασποράς στην Ελλάδα. Εγώ και η Nataliya προσληφθήκαμε μαζί με τη Μαρία-Νικόλ, μια Ουκρανή που γεννήθηκε στην Ελλάδα, για να ανταποκριθούμε στις ανάγκες των νεοεισερχόμενων προσφύγων από την Ουκρανία. Παράλληλα, η Olha, η οποία ήταν εθελόντρια από τις πρώτες μέρες, δημιούργησε το OPORA (“υποστήριξη” στα ουκρανικά), ένα κέντρο εθελοντικής ανθρωπιστικής βοήθειας για τους Ουκρανούς στην Αθήνα. Σύντομα, η Αnna προστέθηκε στην ομάδα και άρχισε να διαχειρίζεται τις διαδικασίες. Χάρη στην Anna, την Olha, την Tania και την ομάδα των δυνατών γυναικών που εργάζονται εκεί καθημερινά, το κέντρο εξακολουθεί να εξυπηρετεί ουκρανικές οικογένειες σε εθελοντική βάση.
Είναι εξαιρετικά σημαντικό για κάθε Ουκρανό να βρει τη θέση του σε αυτό τον πόλεμο και χαίρομαι που εγώ τη βρήκα βοηθώντας τον λαό μου, περιτριγυρισμένη από δυνατές και εμπνευσμένες γυναίκες.
Οι περισσότεροι από εκείνους που ωφελούνται από εμάς είναι γυναίκες διαφόρων ηλικιών. Αντιμετωπίζουν πολλές προκλήσεις στην Ελλάδα και εμείς προσπαθούσαμε να κάνουμε τη ζωή τους πιο εύκολη εδώ, καλύπτοντας τις βασικές ανάγκες: τροφή, στέγαση, υγεία, εκπαίδευση. Και όταν καλύπτονται οι επείγουσες ανάγκες, έρχεται μια άλλη που δεν είναι τόσο προφανής, αλλά εξαιρετικά σημαντική, η επικοινωνία. Το καλύτερο πράγμα στη δουλειά μας είναι να βλέπουμε πώς χτίζονται οι νέες κοινότητες. Πώς οι γυναίκες αρχίζουν να παρακολουθούν μαθήματα γλώσσας και σε ένα μήνα βγαίνουν για καφέ μαζί.
Όλες μας έχουμε τον ίδιο πόνο στην καρδιά μας και χρειαζόμαστε μια φίλη για να μιλήσουμε. Τώρα, οι παλιοί μας φίλοι σκόρπισαν σε όλο τον κόσμο για να ξεφύγουν από τη ρωσική επιθετικότητα. Οι οικογένειές μας έχουν χωριστεί. Οι άντρες και οι γυναίκες μας προστατεύουν γενναία τη χώρα και κάθε Ουκρανό. Κάθε μέρα οι Ουκρανοί πεθαίνουν, ενώ κάνουν την απλή καθημερινή τους ρουτίνα. Οι Ρώσοι επιτίθενται σε πολυκατοικίες, σχολεία, παιδικούς σταθμούς και πανεπιστήμια, σε νοσοκομεία όπου βρίσκεται το παιδί, ο σύντροφος ή ο γονιός κάποιου.
Καθώς εμείς οι Ουκρανές στην Ελλάδα ζούμε πλέον χωρίς αεροπορικές επιθέσεις και κινδύνους να σκοτωθούμε από τους Ρώσους, προσπαθούμε να κάνουμε ό,τι είναι δυνατό για να βοηθήσουμε τη χώρα μας, κάνοντας δωρεές σε ουκρανικές οργανώσεις εμπιστοσύνης. Οι Ουκρανοί λένε ότι δεν υπάρχει “μικρή δωρεά”, οπότε ακόμα και 10 λεπτά του ευρώ αξίζουν.
Βλέπουμε πολύ λιγότερο ενδιαφέρον και ευαισθητοποίηση για την κατάσταση στην Ουκρανία από τους Έλληνες απ’ ό,τι πριν, και είναι κατανοητό, οι άνθρωποι έχουν συνηθίσει τη λέξη “πόλεμος” στις ειδήσεις εδώ και χρόνια. Βλέπουμε πολλά ρωσικά αφηγήματα στις ελληνικές ειδήσεις. Αλλά είναι σημαντικό να δούμε την αδιαμφισβήτητη αλήθεια: η Ρωσία εισέβαλε στην ανεξάρτητη Ουκρανία, η Ρωσία κατέχει εδάφη με ανθρώπους που δεν θέλουν να είναι υπό κατοχή και σκοτώνει συνεχώς χιλιάδες αθώους. Δεν πρόκειται για μεγάλα πολιτικά παιχνίδια του ΝΑΤΟ και της Δύσης, πρόκειται για τον προφανή και σκληρό ρωσικό ιμπεριαλισμό και το μίσος που σκοτώνει τους φίλους και τις οικογένειές μας κάθε μέρα.
Έτσι, αν με ρωτάτε τι μπορείτε να κάνετε για να υποστηρίξετε τις Ουκρανές γυναίκες, θα σας πω να δωρίσετε χρήματα στους Ουκρανούς στην Ουκρανία, να δωρίσετε τρόφιμα και ρούχα στην OPORA για τους Ουκρανούς στην Αθήνα και να μάθετε περισσότερα ώστε να έχετε τη σωστή πληροφόρηση σχετικά με τον πόλεμο και να προστατευτείτε από την προπαγάνδα”.
Nataliia Doroshenko (διακοσμήτρια εσωτερικού χώρου)
“Είμαι η Nataliia Doroshenko και είμαι από το Κίεβο. Εργάζομαι ως διακοσμήτρια εσωτερικού χώρου και έχω δύο γιους 15 και 17 χρόνων. Ζούσαμε, δουλεύαμε και σπουδάζαμε στο Κίεβο. Μέχρι την τελευταία στιγμή δεν πίστευα πως θα γίνει πλήρους κλίμακας εισβολή του ρωσικού στρατού.
Ήδη από τις αρχές Φεβρουαρίου του 2022, συγγενείς μου που μένουν στη Φινλανδία με παρακαλούσαν και με πίεζαν πολύ να φύγω από την Ουκρανία ή, τουλάχιστον, να φύγουν τα παιδιά. Ωστόσο, εγώ δούλευα και δεν μπορούσα να φύγω όποτε ήθελα, έστειλα όμως τα παιδιά μου στην Ελλάδα, στον μπαμπά τους, που είχε μετακομίσει εδώ κάποια χρόνια πριν.
Στις 27 Φεβρουαρίου 2022, χωρίς να καταλαβαίνω πού πάω, πώς και πότε θα φτάσω, πήρα δύο σακίδια με βασικά πράγματά μου και βγήκα από το σπίτι. Έβλεπα και άκουγα εκρήξεις και πυροβολισμούς στον δρόμο και φοβόμουν πολύ.
Από την πρώτη μέρα μετά την εισβολή, το μόνο που δούλευε ήταν το μετρό και το τρένο, αλλά κι αυτό άλλαζε από στιγμή σε στιγμή. Κυριαρχούσε πανικός. Όλοι προσπαθούσαμε να πάμε σε ασφαλές μέρος, αλλά δεν είχαμε ιδέα προς τα πού να πάμε ή πώς θα φτάσουμε εκεί. Δεν έχω αυτοκίνητο, οπότε η μόνη λύση για εμένα ήταν να φύγω με το τρένο από την πόλη. Έτσι κατάφερα και γλίτωσα. Κάποιοι φίλοι μου όμως δεν τα κατάφεραν…Τους σκότωσαν. Με δυσκολίες και άγχος κατάφερα να φτάσω στην Ελλάδα, μου πήρε τρεις ολόκληρες μέρες.
Είμαι μητέρα δύο παιδιών και χάρη στη βοήθεια των ανθρώπων εδώ στην Ελλάδα κατάφερα να βρω απασχόληση για τα παιδιά κι έπειτα βρήκα και για εμένα δουλειά. Για κάθε άνθρωπο είναι πολύ σημαντικό να ξέρει ότι μπορεί να ζητήσει βοήθεια. Αυτό που ένιωσα από τις γυναίκες που συνάντησα στον δρόμο μου εδώ στην Ελλάδα είναι καλοσύνη και φιλότιμο. Μου δώσανε δύναμη να καταφέρω να σταθώ ξανά στα πόδια μου.
Η βοήθεια ξεκινάει από την ώρα που έχουμε ανοιχτά μάτια και ανοιχτή καρδιά, όταν ο άνθρωπος προσέχει τι γίνεται γύρω του και κάνει πράγματα για να διευκολύνει τη ζωή των άλλων. Προσωπικά, πιστεύω τη θεωρία που λέει πως ό,τι προσφέρεις στους ανθρώπους, σου γυρνάει πίσω.
Να μην κλείνουμε τα μάτια στο κακό που γίνεται γύρω μας. Δεν υπάρχουν “ξένοι”, “ξένα παιδιά” και “ξένοι άνθρωποι”, όλοι εμείς έχουμε καρδιά και ψυχή. Η μια γυναίκα μπορεί να δώσει κουράγιο στην άλλη, μπορεί να πει έναν καλό λόγο, να απλώσει ένα χέρι που εκείνη τη στιγμή είναι αυτό που έχεις περισσότερο ανάγκη από οτιδήποτε άλλο”.
(Ευχαριστούμε την Ένωση της Ουκρανικής Διασποράς που μας έφερε σε επαφή με τις τρεις συνεντευξιαζόμενες)
